яңара.
Дөнья чиксез, диләр. Әмма нәрсә ул – чиксез? Нинди? Аны күреп булмый. Аны аң да тоймый. Ә менә шул болынга чыгып, шунда сибелешкән атлар арасына кереп бассаң яисә яшел хәтфә үләнгә сузылып ятсаң, – әнә нинди ул чиксезлек. Кырмыскалар, атлар, син – ул чиксезлек алдында тузан гына. Ләкин монда синең Болгар җимерелгәч күчеп килгән бабаларың урман кискән, ышна ясаган, үз җирен киңәйткән, кыргый даланы басу иткән – ә авыл каршындагы бу болынны сөрмәгән, чәчмәгән. Ерак басуларда эшләп арып кайтканнан соң сөтле умачын ашап чыккан да, капка төбендәге бүрәнәгә утырып, әнә шул болынны, болынны кыйгачлый ярып үткән юлны, узгынчыларны, ат көтүләрен карап уйга талган. Ул чиксезлек – синең туган ягың, ватаныңның бер кисәге – авылдашларыңның йөзе кебек чиста, хыялы кебек киң. Ул чиксезлек – син кешенең чиксез бер дөньясы.
Юк, чиксезлек буш, файдасыз була алмый. Кешенең йөрәксез була алмаганы кебек. Күк йөзен кем буш, әрәм дияр? Анда – авыл каршындагы болында гомер-гомердән халыкның җыены – Сабан туе мәйданы торган.
Хәсбиевкә «Уйлаганда ярый» дип килешкән төстә әйтүенең үз сәбәбе бар: кистереп «юк» дисә, Хәсбиев тә кискенлеккә күчәчәк. Шундый бит ул дөнья: никадәр катырак карышсаң, сиңа шулхәтле үҗәтлерәк каршы торалар.
Түзмәде Бакиров: буа буыласы урынны карап кайтырга ниятләп, машинасына чыгып утырды. Авыл уртасыннан, күпердән – тегермән, амбар, техника паркы яныннан китмичә, түбәннән – елгадагы Тимери чыгышыннан урап узды. Лашман ерганагын таш юл кискән төшне үтте дә болын аркылы кыйгачлап үткән юлга төште. Менә ул – болын!
Инде дә бу җәй башларының әрем исләре! Аны тоеп кына түгел, күреп тә буладыр шикелле. Бакиров түзмәде: машинасыннан чыгып, җәяү китте. Ул әле кипшеп тә җитмәгән дымлы җир өсли атлады. Ерактан ишетелгән тәкәрлек авазы белән шушы әрем исе икәве ике кулыннан җитәкләп бара шикелле. Уеның агышы кинәт үзгәрде – мендәр-мендәр соры күбек йөзгән әйләнмәле чоңгыл кебек кинәт киңәйде, тирәнәйде. Уйдык-уйдык язгы сулар ялтыраган киң яшел болында ул кеп-кечкенә булып калды кебек. Уйларын, һава шары сыман итеп, әрем исе өреп зурайтты да ыгы-зыгылы тормыштан юга- рырак алып менеп оныттырды. Исрафил үзен үзе үтәли күргәндәй булды: изге ният, саф уйлар белән яшәүдән дә рәхәт- рәк нәрсә бармы? Юк, ялгышмады ул бу болынны саклап калып.
Әрем исе. Якты болынның түренәрәк, гомер-гомердән Сабан туйлары уздырыла торган урынына якынлашкан саен, әрем исе төнгә каршы ачыла торган гөл сыман ачыла – көчлерәк, ачыграк сизелә барды. Каян килә шулхәтле мул булып?
Бакиров иңкүлектән биш тиен бакыр шикелле тигез, түгәрәкләнеп торган бер урынга күтәрелде дә «аһ!» итеп куйды. Нәкъ менә шушы җирдә Сабан туеның көрәш мәйданы җыела. Хәзер шуның кыл уртасында көпчәкле трактор арбасы тора. Арба тирәли ун-унбиш метр кадәрле җирнең быел борнаган үләне саргаеп кипкән – арбадагы цистернадан сыек аммиак агызганнар.
Председательнең йөрәге чәнчеп, кысылып куйды. Йөрәге түгел икән – мина ярчыгы теткәләгәч, җайсызрак ялганып
