i gazu, uwalnianie żużla i gazów, które prowadzą do pojawienia się niejako czerwonej wody, w wyniku czego giną ryby, a także roślinność wodna, co sugeruje, że «rzeka stała się zamarznięta», to znaczy stała się nieodpowiednia do picia i użytku gospodarczego).
22 a mędrcy egipscy swoimi urokami uczynili to samo. I zatwardziało się serce faraona i nie słuchał ich, tak jak mówił Pan. (Mędrcy egipscy również wykorzystali sytuację na swoją korzyść).
23 i odwrócił się Faraon, i poszedł do domu swego; i serce jego nie poruszyło się i to. (Najprawdopodobniej nie wiedział o przyczynach-działalności wulkanicznej, ale uważał to za intrygi bogów. Jeśli chodzi o Santoryn (Tyry, archipelag Cyklady), możliwe są tutaj różnice. Istnieje również sugestia Aleksieja Morozowa («Nauka i religia», 1990, nr 3), że reforma jest związana z erupcją wulkanu Santoryn około 1380 roku pne. e. chmury, które zasłaniały niebo, trujące deszcze, zimno – wszystko to mogło spowodować gwałtowne przejście do wzmożonego kultu» wściekłego" Boga Słońca. Santoryn-czynny wulkan tarczycowy na wyspie Tira, inna nazwa Fira, na Morzu Egejskim, którego erupcja doprowadziła do śmierci miast i osad Egejskich na Krecie, Tyrze i wybrzeżu Morza Śródziemnego. Erupcja pochodzi z lat 1645—1600 p. n. e. (według różnych szacunków), pod względem mocy erupcja miała 7 punktów. Erupcja zniszczyła minojską cywilizację Krety i spowodowała gigantyczne tsunami o wysokości około 18 M. (według innych szacunków do 100 m). Chmura popiołu rozciągała się na 200—1000 km. Egejczycy byli zręcznymi żeglarzami, wojownikami i kupcami, a ich flota królowała na Morzu Śródziemnym. Wyspa Tyra była metropolią Morza Egejskiego, gdzie na zboczach góry Santorin znajdowała się stolica Tyru i inne osady. U podnóża góry znajdował się najlepszy port na Morzu Śródziemnym. Nagła i katastrofalna erupcja wulkanu Santoryn zniszczyła stolicę Morza Egejskiego, Tyrę. Trzęsienie ziemi, które się rozpoczęło, zaalarmowało mieszkańców tiry i oni, zanurzając się na swoich statkach, opuścili swoją rodzinną wyspę. Wybuchając kolosalną ilością gorącego popiołu i pumeksu, wulkan zdewastował swoje wnętrze i ogromny stożek wulkaniczny, nie mogąc znieść własnego ciężaru, wraz z opuszczonymi miastami i drogami na jego zboczach, zawalił się. W powstałą olbrzymią przepaść wlały się wody morskie. Powstała gigantyczna fala tsunami, która zmyła prawie wszystkie nadmorskie miasta i wsie. Cywilizacja Egejska przestała istnieć. Góra Santoryn zniknęła. Ogromna owalna przepaść-kalderę wulkanu wypełniły wody Morza Egejskiego, co wyraźnie widać na kosmicznym zdjęciu. Największa w historii starożytnej erupcja minojska na wyspie Tira, czyli Fira, miała miejsce w 1628 rpne (Data dendrochronologiczna). Następny-najpotężniejszy-miał miejsce w 1380 p. n. e. (data przybliżona). Ostatnie miało miejsce w 1950 r. Wyspa Tira lub Fira znajduje się na styku dwóch płyt – Afrykańskiej i Eurazjatyckiej, co przyczynia się do występowania na tych obszarach, w tym na wyspie Tira, rzeźby wulkanicznej i przejawów aktywności wulkanicznej).
24 i zaczęli kopać wszyscy Egipcjanie w pobliżu rzeki [aby znaleźć] wodę do picia, ponieważ nie mogli pić wody z rzeki. (Egipcjanie zaczęli szukać źródeł czystej wody).
25 I stało się siedem dni po tym, jak Pan uderzył w rzekę. (7 dni-okres jest krótki, być może stosuje się tutaj taktykę «świętych» liczb).
Rozdział 8
1 I rzekł Pan do Mojżesza: Idź do Faraona i powiedz mu: Tak mówi Pan: puść lud mój, aby mi służył; (trudno powiedzieć na pewno, co to znaczy Faraon, być może jest to Amenhotep IV, który stał się Echnatonem (czas jego panowania nie jest dokładnie znany, przypuszczalnie koniec XV – początek XIV wieku p. n. e., trudność polega na tym, że Kronika w Egipcie przebiegała według lat panowania faraonów i dokładnie określić, ile lat minęło od tego czy innego niezwykle trudne. Ponadto starożytny egipski» rok cywilny" nie pokrywał się ze słonecznym. Dzielił się na 3 Pory roku: «powódź»,» sadzonki»,» ląd», składające się z 4 miesięcy po 30 dni, co stanowiło 360 dni, do których dodano 5 dni świąt. Ponadto niektóre listy władców zostały celowo skreślone i przemycone, inne całkowicie zniknęły z oficjalnych list, co stało się z Echnatonem, wiele List nie wskazuje czasu panowania niektórych królów, ale podaje tylko ich sekwencję chronologiczną, różni królowie mogli również panować w różnych częściach Egiptu w tym samym czasie) lub ktoś inny. Amenhotep IV był najmłodszym synem Amenhotepa III. Jednak jego starszy brat Tutmozis zmarł jeszcze za życia ojca, w wyniku czego kolej sukcesji przeszła na Amenhotepa. Egiptolodzy nie są zgodni co do tego, czy Amenhotep IV był współregentem swojego ojca, który w ostatnich latach był ciężko chory, a jeśli był, jak długo. Początkowo historycy skłaniali się do wniosku, że Amenhotep IV był współregentem ojca przez dość długi czas, prawdopodobnie do 12 roku życia. Współcześni egiptolodzy Eric Cline, Nicholas Rives, Peter Dorman i in. skłaniają się ku wnioskowi, że jeśli miał miejsce okres wspólnego panowania, nie mógł on być dłuższy niż 2 lata. Donald Redford, Wiliam Marnein, Alan Gardner i Lawrence Berman zaprzeczają możliwości wspólnego panowania Amenhotepa III i Amenhotepa IV. W 2014 roku egipskie ministerstwo ochrony zabytków ogłosiło, że badanie inskrypcji na grobie Amenhotepa III dowodzi wspólnego panowania Amenhotepa III i Amenhotepa IV przez osiem lat. Niezależnie od możliwości wspólnego panowania, Amenhotep IV nie był przedstawiany w pomnikach stworzonych przez jego ojca. Matka Echnatona Taye (Erich Ceren, «wzgórza biblijne», M., Wydanie» prawda», 1986, s. 404—405) była córką mezopotamskiego króla Mitanni (Państwo Mitanni znajdowało się mniej więcej na styku obecnych granic Syrii, Iraku i Turcji, gdzie toczą się teraz walki z wojskami is). Mitanni było w połowie 2 tysiąclecia pne. e. jednym z najpotężniejszych państw. Analiza szeregu nazw własnych z Mitanni i okolic, w tym nazwisk członków dynastii królewskiej, ujawnia obecność elementów indoeuropejskich w Mitanni, spokrewnionych z plemionami indoeuropejskimi północnych Indii. Jeszcze wyraźniej wskazuje na to wzmianka w traktatach między Królestwem hetyckim (język hetycki – indoeuropejski) a Mitanni, między innymi także bóstwa indyjskie – Indra, Varuna i bracia bliźniacy Ashwin, pod jednym z ich imion-«Nasatya», a także obecność wielu indyjskich słów w hetyckim tłumaczeniu Traktatu o hodowli koni mitannian Kikkuli).
2 a jeśli nie zgodzisz się puścić, Oto Ja uderzam w cały obszar Twój ropuchami; (ropuchy najprawdopodobniej już zaczęły się pojawiać, A kapłan przeraża ich pojawieniem się).
3 a rzeka woła ropuchami, a oni wyjdą i wejdą do domu twego, i do sypialni twej, i do łóżka twego, i do domów sług twych i ludu twego, i do pieca twego, i do kwaśnicy Twej, (ropuchy wypłynęły z rzek i jezior, bo woda w nich się zepsuła, co z kolei wiąże się z przejawem wulkanizmu).
4 i na Ciebie, i na lud twój, i na wszystkich sług twoich wzniosą się ropuchy. (Ropuchy mogą pojawić się w dowolnym miejscu).
5 I rzekł Pan do Mojżesza: Powiedz Aaronowi: rozciągnij rękę swoją z różdżką Twoją na rzeki, na strumienie i na jeziora, a wyprowadź ropuchy na ziemię Egipską. (Różdżka jest tutaj czerwonym śledziem, w rzeczywistości ropuchy są już w drodze).
6 Aaron wyciągnął rękę swą na wody Egipskie; i wyszły ropuchy i pokryły ziemię Egipską. (Tak robią wszyscy magicy).
7 to samo uczynili mędrcy swoim urokiem, i wyprowadzili ropuchy na ziemię Egipską. (Mędrcy egipscy też mogą czynić takie «cuda»).
8 i wezwał Faraon Mojżesza i Aarona, i rzekł: módlcie się do Pana, aby usunął ropuchy ode mnie i od ludu mego, a ja pozwolę ludowi [Izraelskiemu] złożyć ofiarę Panu. (Prędzej czy później ropuchy opuszczą to terytorium,
