Эбэҕэ тохтообуттара. Санааларын бөҕөргөтөн, быһаҕынан түөрэх быраҕан, кыстык угун саҕа балаҕан туттан, олохсуйардыы тэринэн барбыттара.
«Үчүгэйдик олордоххо, сыл – хонук» дииллэр эрээри, Дыгыйдаах Хатыы тустарыгар хас саҥа күн күөрэйиитэ олох туһугар туруулаһыыттан саҕаланара… Хатыы үстэ быыһаммыта эрээри, оҕо турбатаҕа. Онтон сылтаан кууран-хатан, сытыганныыра элбээбитэ.
Биирдэ, арыыларыгар киирэн олордохторуна, Эбэлэрин уҥуоргу өттүгэр буруо тыргыллан тахсыбыта. Сайыҥҥы күйгүөр быыһынан, быста-быста мас кэрдэр тыас иһиллэн иһэн, симэлийбитэ. Дыгыйдаах онтон сээбэҥнээбиттэрэ. Эбэлэрин мэндээрэр уутун кэтииртэн сылайан барбыттара. Олоро-тура сатаан баран Дыгый тулуйбакка, чуҥнаан көрөргө санаммыта. Түүҥҥү тумаҥҥа балыйтаран, эрдинэн уҥуор туораабыта. Ууттан тэйиччи соҕус, ойуур саҕатыгар соҕотох тордох тардыллан турарын көрөн эрдийбитэ. Тугун-ханныгын быһаарарга санаммыта. Тордоххо ыкса чугаһаан кэлэн, балачча кэтээн сыппыта. Тордохтон киирии-тахсыы суоҕуттан, ох саатын ытардыы тутан: «Эбэ киһитэ кэллим… Омолуйуҥ!» – диэн хаһыытаан тоҕо барбыта. Тордох эйэҥэлии түспүтэ. Онон-манан тырыттыбыт дьиэл сыыйа арыллан, санныгар холтону иилэ быраҕыммыт, хохту хараҕа харахтаммыт дьэкир киһи аа-дьуо тахсан кэлбитэ.
– Чугаһаама… куһаҕан тыыннанан, үтүрүллэн иһэр дьоммут. Күлүкпүтүн көрдөхпүтүнэ, тыыннаахпытын итэҕэйэбит… Куттаныма, сарсын ааһа туруохпут, – диэн титирэстээбит куолаһынан саҥара-саҥара, тохтоло суох тоҥхоҥнообута. – Эстэн-быстан тохтоотубут. Аһын, өлөрүмэ, үүрүмэ… үс кыыстаахпын. Ыран-дьүдьэйэн, турар кыахтарын былдьатан сытаахтыыллар… Ордук кырам иэдэйдэ. Мантан салгыы көрөр-харайар кыах суох… Күн киһитэ буоллаххына көмөлөс. Кыра кыыспын ылан хаал… Баҕар, киһи төрдө буолар аналлааҕа буолуо… Оттон өллөҕүнэ киһилии харайаар…
Дыгый итини истэн, хайдах буолуон билбэккэ тэпсэҥнээбитэ.
– Туох алдьархайыгар түбэһэн, эрэйи эҥээрдэспит дьон эбиккит буолла? Иэдээн да эбит. Оҕону диэ, оҕо эрэйдээх туох буруйдаах буолуой, ылан көрүүм… Куһаҕан буолар түбэлтэтигэр санааҕа-онооҕо киирбэтэрбин ханнык, – Дыгый ох саатын кэннигэр кэтэн, тордох диэки атыллаан эрдэҕинэ, оҕонньор илиитинэн сапсыйбахтаан тохтоппута.
– Кииримэ, баҕар… Ыарыы сыстыбатах буолуохтаах этэ даҕаны… Түгэнэ түбэһэн, туох эмэ куһаҕан буоллаххытына, кырыы-таныйа сылдьыаххыт… Бэйэм таһаарыым, – диэт, төҥкөҥнүүрүн кубулуппакка, кэннинэн дьиэли силэйэн, иһирдьэ киирбитэ. Сөтөллөн хахсыйа, сүгэргэ анаан талахтан өрөн оҥоһуллубут тымтайы маадьаччы көтөҕөн таһааран, Дыгый иннигэр олордон кэбиспитэ.
– Бу… Таатык. Киһи буолар күннээх буоллаҕына, биһиги туспутунан кэпсээйэххиний. Туох аанньа дьон буоламмыт… Сор-муҥ эккирэтиэ… Бүтэй Бүк өрүс Элиэнэ эбэҕэ түһэр элбэх ахсааннаах арыыларыттан биирдэстэригэр, таас хайалардаах, бултаах-астаах сиргэ олорбуппут. Куһаҕан ыарыы туран, кэргэним уонна түөрт оҕоттон соҕотох туйах хатарааччы уолум өлөн, ол дойдуттан үүрүллүбүт дьоммут…
