кэтээт, бас сыгынньах, миигин кытары тэҥҥэ таҕыста.
Ыалбыт дьахтар тула үмүөрүһэн, түөрэ кулгаах иччитэ буолан олорон, сурук ис хоһоонун иһиттибит. Баһылай кэргэнэ эмиэ үөрэҕэ суох, оттон Ылдьаа ойоҕо Огдооччуйа оҕуһунан от тиэйэ баран хаалан мэлигир.
Баһылай Чытаа диэн куоракка баар эбит. Киһиэхэ этэн суруйтарбыт. Суругар турбут чыыһыланы көрбүппүт, атырдьах ыйын ортото ыйыллыбыт, онтута уһаан-тэнийэн сэтинньи саҥата биирдэ кэлбит. Баһылай иһэ ыалдьан боруоҥҥа бара илигин, эмтэнэ түһэн баран сээкэй үлэҕэ сылдьарын туһунан суруйтарбыт. Дьиэ туталларын, хас да киһи буолан түннүк араамата оҥорон олордоллорун эҥин туһунан ахтыбыт. «Мин курдук, быстах кэмҥэ сыыллыбыт, үлэҕэ анаммыт элбэх…» диэбит. Сурук улахан аҥаара дьонун-сэргэтин, сирин-уотун туоһулаһыы «от төһө үүннэ, бурдук хайдаҕый, булт-ас төһө үөскээтэ, муҥхалаан төһө сиэтигит?..» эҥин диэн күн арааһын бары туоһулаһан ыйыппыт. Түмүгэр «суруйуҥ!..» диэбит уонна билигин баар сирин аадырыһын, ыксары баттатан, улахан буукубаларынан дьэрэлиттэрбит.
Эмээхсин уолун суругун аахтаран истэн сүрдээҕин үөрдэ, кыраҕа ымыттыбат бэйэтэ бэл долгуйда, илииттэн-илиигэ бэриллэн киртийбит, үс муннуктаах суругу сыллаан ылла…
Сыарҕалаах атынан кэлбит наарыһынай дьахтар Айдаҥҥа тиийэн «хара суругу» туттарбыт сураҕа иһилиннэ. Саабынап Ыкынаачай-Ыачай диэн «Свердлов» холкуос чилиэнэ уол өлөөхтөөбүт. Суругу наарыһынай Харытыана диэн өлөөччү эдьиийигэр туттарбыт. Уол өссө Мотуруун уонна Аана диэн балтылардаах. Онон Айдаҥҥа өссө биир «хара сурук» кэлэн, тустаахтары олус диэн аймаата… Ыкынаачай муҥнаах ыал соҕотох уола этэ. Мин урут, дэҥ, холкуоһун соругар кэлэн-баран тэлэкэччийэ сырыттаҕына көрөөччүбүн: ыраас, сырдык хааннаах, бэрт кэпсэтинньэҥ, дьээбэ-хообо сытыы тыллаах-өстөөх, киирбит-тахсыбыт букатын эдэр уол этэ. Сүөһү пиэрмэтин сэбиэдиссэйинэн үлэлээн иһэн, боруон (бронь) биэрбиттэриттэн аккаастанан туран, бэйэтэ тылланан, сэриигэ баран турар. Ыкынаачай аҕата Килээҥкий Сөдүөт эбээ Маарыйа кэргэнэ Кудугуй Борокуоппай инитэ буоларын хойут билбитим.
Ыкынаачай өлбүт сураҕын истэн эбээ эмээхсин сүөм түһэн хаалла:
– Сөдүөт муҥнаах «туйахпын хатарар соҕотох уолум…» диэн ымманыйан бөҕө буолаахтыыра, онто ханна баар… хаарыан уол, хайаан да үтүө ыччат тахсыах киһитэ этэ… Ыачайын, өссө хаама илигинэ, букатын балчыр оҕо эрдэҕинэ, аҕата сүнньүгэр сүгэн даллаххаччытан субу-субу кэлэн барааччылар, уолун туох эрэ курдук көрөрө… Сөдүөт сордоох эрдэ «бараахтаабыта» да ордук эбит… – диэтэ.
Түүлээх түүтэ кылааннана сиппитин кэннэ, Ылдьаалаах Балаҕаччыттан, Ньычаҥда диэн сиртэн, көлүүр табаларын туттан кэллилэр. Быйыл, Кыра Баһылай сэриигэ ыҥырыллан, Ылдьаа ыала Дьабадьы Хабырыыллыын кыттыгас бултуур буоллулар. Табаларын туркутун оҥостон, лээмпилэрин, ньуоҕуларын сөргүттэн, бултуур сэптэрин-сэбиргэллэрин бэринэн, ыһыктарын, таҥастарын-саптарын тэринэн хас да күнү быһа түбүгүрдүлэр. Аҕыс турку табаны көлүйэн, онтон ордугун, солбук табаларын сэтиилэнэн, отой ыраах, инньэ Лииндэ өрүһүгэр тиийэ
