ortaya koyan bu tespitleri, yapısal incelemelerin en erken örneklerinden olması sebebiyle de önemlidir. Bu özellikler Türkçe’ye çevirenler tarafından “halk anlatılarının epik yasaları”10 diye belirtilmiş ve şu şekilde sıralanmıştır:
1. Başlangıç ve bitiş kanunu (Sakaoğlu). Giriş ve bitiriş kuralı (Çobanoğlu).
2. Tekrar kanunu (Sakaoğlu). Yineleme kuralı (Çobanoğlu).
3. Üç sayısı kanunu (Sakaoğlu). Üçleme kuralı (Çobanoğlu).
4. Sahnede ikilik kanunu (Sakaoğlu). Bir sahnede ikilik kuralı (Çobanoğlu).
5. Tezatlar kanunu (Sakaoğlu). Zıtlık kuralı (Çobanoğlu).
6. İkizler kanunu (Sakaoğlu). İkizler kuralı (Çobanoğlu).
7. Küçümsenenin galip gelmesi kanunu (Sakaoğlu). İlk ve son durumun önemi kuralı (Çobanoğlu).
8. Olayların doğrudan doğruya anlatılması kanunu (Sakaoğlu). Anlatımda tek çizgililik kuralı (Çobanoğlu).
9. Şematik tanzim kanunu (Sakaoğlu). Kalıplaştırma kuralı (Çobanoğlu).
10. Plastik kanunu (Sakaoğlu). Büyük tablo sahnesi kuralı (Çobanoğlu).
11. Efsane mantığı kanunu (Sakaoğlu). Anlatı mantığı kuralı (Çobanoğlu).
12. Olaylarda birlik kanunu (Sakaoğlu). Olay örgüsünde entrika birliği kuralı (Çobanoğlu).
13. Kahramanın bütün alakayı toplaması kanunu (Sakaoğlu). Dikkati baş kahraman üzerinde toplama kuralı (Çobanoğlu).
14. Epik birlik kuralı (Çobanoğlu).
15. İdeal epik birlik kuralı (Çobanoğlu).
J. G. VON HAHN, ARYAN KAHRAMANI BİYOGRAFİK MODELİ
J. G. von Hahn’ın modeli “Aryan Sürgün ve Dönüş Formülü” veya “Aryan Kahramanı Biyografik Modeli” diye de adlandırılır. Max Müller’in Güneş Mitleri Kuramı çerçevesinde von Hahn kendi modelini oluşturmuştur. Bu kuramın gözden düşmesiyle unutulmuş, Kelt geleneğine uygulanmasıyla tekrar ilgi görmüştür. Öncü niteliğe sahip bu model şu şekildedir:11
Doğum:
1. Kahraman gayr-ı meşru olarak doğar..
2. Annesi ülkenin prensesidir.
3. Babası bir tanrı veya bir yabancıdır.
Gençlik:
4. Kahramanın yükselişinin işaretleri vardır.
5. Bu nedenle terk edilmiştir.
6. O, hayvanlar tarafından emzirilir.
7. Çocuksuz bir çoban çifti tarafından büyütülür.
8. O, yüksek ruhlu bir gençtir.
9. O, yabancı bir ülkede hizmet edeceği bir iş arar.
Dönüş:
10. O, geriye muzaffer olarak döner ve tekrar yabancı ülkeye gider.
11. O, gerçek düşmanlarını kılıçtan geçirir ve ülkeyi yönetmeğe başlar ve annesini kurtarır.
12. O, şehirler kurar.
13. Onun ölüm şekli olağanüstüdür. İkinci Dereceden Şahıslar:
14. O, ensest ilişki nedeniyle lanetlenmiştir ve genç ölür.
15. O, hakarete uğrayan bir hizmetçisinin eliyle intikam için öldürülür.
16. O, daha genç olan kardeşini öldürür.
VLADİMİR PROPP, MASALIN BİÇİMBİLİMİ
Stith Thompson ve Anti Aarne’nin masalların yapıtaşlarının motif olduğu düşüncesine karşı, Vladimir Propp, aslolanın motif değil masal şahıslarının gerçekleştirdikleri işlevler olduğunu ileri sürmüştür. Propp’a göre şahıslar, kahraman, düzmece kahraman, saldırgan, bağışçı, yardımcı, aranan kişi, gönderenden oluşmaktadır12. Bunların gerçekleştirdikleri işlevler ise şu şekilde sıralanmaktadır:
I. Aileden biri evden uzaklaşır.
II. Kahraman bir yasakla karşılaşır.
III. Yasak çiğnenir.
IV. Saldırgan bilgi edinmeye çalışır.
V. Saldırgan kurbanıyla ilgili bilgi toplar.
VI. Saldırgan kurbanını ya da servetini ele geçirmek için onu aldatmayı dener.
VII. Kurban aldanır ve böylece istemeyerek düşmanına yardım etmiş olur.
VIII. Saldırgan aileden birine zarar verir.
VIII-a. Aileden birinin bir eksiği vardır; aileden biri bir şeyi elde etmek ister.
IX. Kötülüğün ya da eksikliğin haberi yayılır, bir dilek ya da bir buyrukla kahramana başvurulur, kahraman gönderilir ya da gitmesine izin verilir.
X. Arayıcı kahraman eyleme geçmeyi kabul eder ya da eyleme geçmeye karar verir.
XI. Kahraman evinden ayrılır.
XII. Kahraman büyülü bir nesneyi ya da yardımcıyı edinmesini sağlayan bir sınama, sorgulama, saldırı vb. ile karşılaşır.
XIII. Kahraman ileride kendisine bağışta bulunacak kişinin (bağışçının) eylemlerine tepki gösterir.
XIV. Büyülü nesne kahraman verilir.
XV. Kahraman aradığı nesnenin bulunduğu yere ulaştırılır, kendisine kılavuzluk edilir ya da yol gösterilir.
XVI. Kahraman ve saldırgan, bir çatışmada karşı karşıya gelir.
XVII. Kahraman özel bir işaret edinir.
XVIII. Saldırgan yenik düşer.
XIX. Başlangıçtaki kötülük giderilir ya da eksiklik karşılanır.
XX. Kahraman geri döner.
XXI. Kahraman izlenir.
XXII. Kahramanın yardımına koşulur.
XXIII. Kahraman kimliğini gizleyerek kendi evine döner ya da bir başka ülkeye gider.
XXIV. Düzmece bir kahraman asılsız savlar ileri sürer.
XXV. Kahramana güç bir iş önerilir.
Özkul Çobanoğlu,
Çobanoğlu,
Vladimir Propp,
