Nutuk. Мустафа Кемаль Ататюрк

      Yunus Nadi Beyefendi’ye,

      Heyetitemsiliyece Sadrazam Paşa hazretlerine yapılan esaslı ve ikinci derecedeki teklifleri ve kendisinin heyetimize verdiği cevabı; bilhassa bu cevabın son bölümlerini görmüş müydünüz? Yüksek ifade ve düşüncelerinizden, bu yazıları görmemiş olduğunuza ve tekliflerimizin mahiyet ve samimiyetini tamamen anlamamış olanlar tarafından zatıalinize hikâye edilmiş olduğuna hükmediyoruz. Bu sebeple, esas hakkında burada münakaşaya girmeyi imkânsız görüyoruz. Yalnız şahsi olan yüksek düşüncelerinizde bazı noktaları aydınlatmak maksadıyla, aşağıda sırayla açıklamalar yapılmıştır.

      Yeni kabine ile millî teşkilatımız arasında, ahenkli bir birlik kurulmasının gecikmeyeceğine biz de hükmettiydik. Bunun gecikmesi sebebini bizde değil, yeni kabinenin dört günden beri göstermekte olduğu tereddütlü tavırda aramak lazımdır. Yeni kabine ile aramızda anlaşmazlık olduğunu dahi yeni kabine bize bildirmemiştir. Yeni kabinede yerlerinde bırakılan eski nazırların namusları hakkında şüphe etmemekle beraber, eski kabinenin canice hareketlerine bilerek veya bilmeyerek katılmış oldukları göz önünde bulundurulacak önemli bir noktadır. Abuk Paşa’nın kabinenin düşmesinde oynamış olduğu rolü bilmiyoruz. Biz, neticeyi sağlayan kuvveti pek iyi biliriz. Bizim maksadımız, bu hükûmeti, tasavvur buyurulduğu gibi geçiş devresi hükûmeti gibi kabul etmek değildir. Aksine, millet mukadderatını tayin edecek ve barışı yapacak en önemli bir heyet olabilmesini temenni ederiz. Milletimizin temel menfaatleri konusunda yabancıların bizce hiç önemi yoktur. Biz, hareket tarzımızı yabancıların dedikodusuna uydurmak zaafını küçüklük sayanlardanız. İç ve dış durumu bütün açıklığıyla biliyoruz. Attığımız adım tesadüfi değil, derin düşüncelere ve sağlam esaslara ve bütün milletin düzenli teşkilata bağlı hakiki kuvvetine ve irade gücüne dayanmaktadır. Millet, hâkimiyetini bütün manasıyla, bütün dünyaya tanıttırmaya kesin karar vermiştir. Bunun için de her yerde, her türlü tedbir alınmıştır. Bugünkü hükûmetin millî dava ve arzuları müspet karşılamaya ve neticelendirmeye çalışmasını isteriz. Çünkü başka türlü iktidarda kalamaz. Abuk Paşa’yı bilmiyoruz. Fakat Cemal Paşa’dan millî teşkilatımızın temsilcisi olmaktan başka bir şey beklemeyiz.

      (Efendiler, şunu belirtmeliyim ki Cemal Paşa bizim temsilcimiz değildi ve böyle bir mevki ve vazifenin kendisine verilmesine sizce bilinen hareket tarzından dolayı bir münasebet yoktu. Ancak Yunus Nadi Bey’in telgrafında Cemal Paşa’nın temsilci gibi kabul edilmesinde tereddüde lüzum yoktur, denilmiş olmasından, Cemal Paşa’nın arzu ettiği kanaatine varılmış ve oldubitti hâlinde bu vazife kendisine verilmiştir.)

      Ve nazır olur olmaz kendilerinin herkesten önce doğrudan doğruya bizimle temasa geçip hakiki durumu anlayacağını ve ona göre hükûmetle millî teşkilatın görüşlerini birleştirmeye çalışacağını ümit ediyorduk. Hâlbuki henüz böyle bir temastan kaçındığı görülüyor. Bizim yeni kabineye karşı ileri sürdüğümüz teklif ve isteklerimiz, şahsi ve keyfî olmayıp bütün vilayetlerin ve müstakil sancaklarla onlara bağlı yerlerin ve beş kolordu komutanının ve millî teşkilata sadık yüksek dereceli memurların Heyetitemsiliyemizce bildirdikleri tekliflerin, Heyetitemsiliyemizce hükûmeti mümkün olduğu kadar güç duruma sokmamak hususu dikkate alınarak varılmış bir neticesinden ibarettir. Ve bu teklif ve isteklerde tasavvur ve tasvir buyurduğunuz mahzurlar yoktur. Hükûmet, Heyetitemsiliye’mizle, samimi ve ciddi münasebet ve görüşmelerde bulunduğu takdirde, ileri sürülmüş olan istek ve tekliflerin hükûmetçe yerine getirilebilecek şekil ve zamanını kararlaştırmaya hiçbir engel yoktur. Yalnız Sadrazam Paşa’nın, Heyetitemsiliye’mize 4 Ekim’de gönderilen cevap telgrafındaki son bölümler dikkate değer. Eğer meşru olan millî teşkilatımız ve bunun idaresi başında bulunanları, gayrimeşru ve kanun dışı tanınmak zihniyeti devam ettirilecekse, hiçbir anlaşma imkânı bulunamayacağına şüphe yoktur. Bugün yayımlanacağını bildirdiğiniz beyannamede, millî teşkilat ve mücadelemiz hakkında, her ne sebep ve şekilde olursa olsun tenkitçi bir dil kullanıldığı takdirde, bu tutum önemsiz birkaç kelimeden ibaret kalsa bile, tarafımızdan, derhâl her türlü anlaşma imkânı ortadan kaldırılmış sayılacaktır ve zaten İstanbul Heyetitemsiliye ile tamamen anlaşmadıkça beyannamesi hiçbir taraftan alınmayacaktır. Belki sadece İstanbul’a mahsus kalabilir.