haykırıyordu. Bu tehditkâr dili işiten büyük ermiş çok sinirlenmişti. İşte bu haldeyken onun yanına gelen Kral Harischandra şaşkına döndü ve bir yaprak gibi tir tir titremeye başladı. Yere kapanarak haykırdı:
“Sinirlenmeyin, yüce efendim! Kutsal yasaya göre imdat dileyenleri korumak için yardımlarına koşmak, bir savaşçının görevidir. Ben de yalnızca bu görevi yerine getirmeye çalışmıştım.”
Ermiş doğrudan cevap vermeye tenezzül etmeyip şunu sordu: “O halde kime hediye vereceksin, ey kral? Kimi koruyacaksın? Ve kiminle savaşacaksın?”
“Önce Brahmanlara hediye veririm. Korku içindekileri korurum. Düşmanlarla ise savaşırım,” diye cevap verdi.
Bunun üzerine Viswamitra dedi ki: “Öyleyse, vazifeni yerine getir ve dilenen şu Brahmana münasip bir bağış yap.”
Kral buna memnuniyetle cevap verdi: “Dilediğiniz ne varsa, şimdiden verilmiş kabul edin, ey büyük ermiş! Hatta dilediğiniz benim krallığım, karım ve canım bile olsa!”
Bunun üzerine Viswamitra, Rajasuya gününde3 sunulacak türden bir armağan dilediğini söyledi. Daha açık konuşması istenince Harischandra’dan kendisi ve kişisel meziyetleri ile karısı ve oğlu haricinde tüm varlığından vazgeçmesini talep etti. Bunu işiten Harischandra’nın yüz ifadesi bile değişmedi. Öyle ki bu hediyeyi vermeyi canı gönülden kabul etti. Bunun üzerine ermiş bir ferman verdi. Artık Harischandra’nın krallığı ve hükümdarlığı onun eline geçtiğine göre kral kaba çuldan kıyafetler giyip yanına yalnızca karısı ve çocuğunu alıp yürüyerek ülkeden gidecekti.
Hiç sesini çıkarmadan itaat eden kral, ülkesinden ayrılmak için hazırlandı fakat ermiş bir kez daha bağış talebinde bulunacaktı. Kral, canlarından başka bir şeyleri kalmadığını söyleyerek yalvarsa da Viswamitra ısrarında kararlıydı. Cömert bir bağışta bulunmadığı takdirde kralı lanetlemekle tehdit etti. Büyük bir sıkıntı içindeki Harischandra para bulmak için zaman istedi ve bir ay içinde gerekli bağışı hazırlayacağına söz verdi. Viswamitra bu ricayı kabul etmeye tenezzül ederek krala gitmesi için izin verdi.
Böylece Harischandra karısı ve oğluyla birlikte sefil bir halde yola çıktı. O büyük ve iyi hükümdarlarını böylesi düşkün bir durumda gören yurttaşlar feryat edecekti. “Eyvahlar olsun! Ey iyi kalpli efendimiz, niçin bizi bırakıyorsunuz? İzin verin de velinimetimize hizmet edelim ve sizin yanınızda olalım. Vah ki vah! Yürümeye alışkın olmayan kraliçeniz oğlunu elinden tutmuş yayan gidiyor! Atlılar ile fillerine binmiş askerlerin kendisine yol açtığı kralımız da öyle! Efendimizin başına neler gelecek kim bilir? Üstü başı toz toprakla kaplanacak, yorgunluktan bitkin düşecek. Siz olmadan bizler birer boş gölgeden ibaretiz. Siz bizim babamızsınız, bizim şehrimizsiniz, bizim göğümüzsünüz. Ey krallar kralı, bizi bırakmayın!”
“Ne dilerseniz, büyük ermiş!”
Bunun üzerine çok duygulanan Kral Harischandra duraksadı. Kendi hazin durumundan çok tebaasının kederli haline acımıştı. Viswamitra onun yavaşladığını görünce hiddetle bir yaygara kopardı ve şöyle dedi: “Yazıklar olsun! Sen güvenilmez bir adamsın. Önce bana krallığını vereceğine söz verdin, şimdi ise verdiğin hediyeyi geri almak istiyorsun!”
Kral titreyerek mırıldandı: “Gidiyorum.”
Ancak ermiş yalnızca kaba bir dille yetinmeyecekti. Asasını kaldırıp zavallı kraliçeye acımasızca vurmaya başladı. Harischandra genç kadını oradan uzaklaştırdı. Kralın yüreği acıyla dolmuştu ama ağzından yalnızca şu söz çıkacaktı: “Gidiyorum.”
Böylelikle Harischandra, karısı Saivya ve oğluyla birlikte kendi ülkesini terk edip yürüyerek Benares’e gitti. Ama Viswamitra onlardan önce oraya varmıştı ve inatla bağışını istiyordu zira bir aylık süre geçti diyordu.
“Hayır, büyük Rişi! Yarım gün daha vaktim var. Ödeme zamanımı bekleyin, yalvarırım size,” dedi Harischandra.
Sonra kral bir şekilde parayı bulmak için oraya buraya koşturdu ama para kazanmak için bahtsız karısı ile oğlunu köle olarak satmak dışında bir çare bulamadı. Kocasının dürüstlük konusundaki itibarını kaybetmesine ve Brahmanın onu lanetlenmesine engel olmak için bunu genç kadının kendisi önermişti. Fakat kral onun sözleri karşısında öyle şaşkına dönmüştü ki bir anda acıyla yere yığıldı. Kendine geldiğinde karısını bu hale düşürmüş olduğu için utancından ağlamaya başladı. Kocasının yine fenalaştığını gören kraliçe de onun bu acıklı yıkımına hayıflanmaya başladı ve bu defa da kendisi yere yığıldı. Anne babasını çaresizce yere yatmış halde gören çocukcağız onların üstüne kapanıp ağlamaya başladı. Üstelik açlıktan karnı ağrıyordu.
Sonra Viswamitra yeniden geldi. Kralın baygın olduğunu görünce üstüne soğuk su dökerek onu uyandırdı ve hemen parasını ödemesini istedi. Nihayet Viswamitra oradan gittikten sonra kral haykırdı: “Ey yurttaşlar! Bana bakın! Acımasız bir canavarım, insan kılığında bir Rakşasa’yım ben! Kendi karımı satacak duruma geldim. Eğer onu köle olarak almak isteyen varsa, hâlâ cevap vermeye yetecek nefesim varken konuşsun.”
Bunun üzerine yaşlıca bir Brahman şöyle dedi: “Karım çok genç ve evde ona yardım edecek birine ihtiyacı var. Zengin bir adamım, karının gençliği ile güzelliğine yaraşır bir para ödeyebilirim sana. Bu yüzden, parayı al ve onu bana teslim et.”
İşte bu sözleri söyleyerek krala parayı verdi ve kraliçeyi elinden tutup sürükledi. Küçük çocuk annesine yapışmıştı. Brahman ilk önce onu tekmeleyerek ittirdi ama kraliçe oğlunu da satın alması için Brahmana yalvardı zira ondan ayrı kalırsa iyi hizmet edemezdi. Bu yüzden, Brahman biraz daha para vererek kraliçeyle birlikte oğlunu da götürdü. Bir başına kalan Harischandra ise canından çok sevdiği karısını ve oğlunu köle olarak satmaya onu zorlayan alçak kadere lanetler okuyordu.
Sonra Viswamitra tekrar gelip parayı aldı ama aldığı bağışa küçümseyerek bakacaktı. Ona böyle küçük bir bağışta bulunduğu için kralı azarladı. Böyle bir meblağın büyük bir sunu için yeterli olduğuna inanmaya devam ettiği takdirde Brahman ermişlerinin gerçek gücünü göreceğini söyleyerek Harischandra’yı tehdit etti. Ardından yalnızca bir çeyrek gün kadar vakti kaldığını hatırlattı ve parayı alıp gitti.
Bunun üzerine artık para bulmak için başka hiçbir yolu kalmamış olan Harischandra hüzünle etrafına bakıp kendini köle olarak sattığını söyledi. Bunu işitenler arasından bir Chandala yani en aşağı kasta ait sefil bir serseri öne çıktı. Bu adam iğrenç gözüküyordu, hantal hantal yürüyor ve kaba konuşuyordu. Elinde bir kafatası taşıyordu, etrafı ise köpeklerle çevriliydi. Velhasıl, berbat ve tiksindirici bir adamdı bu. Kral ona korkuyla baktı ve adını sordu.
“Pravira derler bana,” diye cevap verdi Chandala. “Bu şehirde idam mahkûmlarını ben infaz ederim ve ölülerin sarındığı battaniyeleri ben toplarım.”
Bu sözleri duyan Harischandra böylesi aşağılık bir adamın hizmetinde olmaktansa ölümü yeğlemeyi düşündü. Sonra birden Viswamitra tekrar belirip parasının
Rajasuya yani Kralın Kutsanması gününde en azından bu tören süresince kralı bir tanrı konumuna ulaştırdığına inanılan dini ritüel yapılırdı. (ç.n.)
