Krzyżacy. Henryk Sienkiewicz

Чтение книги онлайн.

Читать онлайн книгу Krzyżacy - Henryk Sienkiewicz страница 77

Krzyżacy - Henryk  Sienkiewicz

Скачать книгу

59

drzewiej (daw.) — dawniej.

60

numa — litewska chata z ziemi i nieociosanych bierwion.

61

ninie (daw.) — teraz.

62

tęskności — dziś popr.: tęsknoty.

63

mecher — pęcherz.

64

jarzębowym — jarzębinowym.

65

przedaż — dziś popr.: sprzedaż.

66

skojec — średniowieczna moneta, 1/24 grzywny.

67

trefić — układać w loki.

68

jedle — dziś: jadle, jedzeniu.

69

człeku — dziś popr.: człowiekowi.

70

jafer — borówka (wzięte z gwary podhalańskiej, za pomocą której Sienkiewicz naśladował język staropolski).

71

żywot (daw.) — brzuch.

72

Ryngałła — (ok. 1367–ok.1430), córka księcia trockiego Kiejstuta oraz Biruty, siostra Witolda.

73

pochutnica — kobieta lekkich obyczajów.

74

Witoldowa — dziś popr.: Witolda.

75

Henryk — najmłodszy syn księcia mazowieckiego Ziemowita III, miał niższe święcenia kapłańskie. Dla małżeństwa z Ryngałłą zrezygnował z godności biskupa płockiego.

76

książę mazowieckie — w dawnej polszczyźnie wyraz ”książę” był rodzaju nijakiego.

77

dyspensa — wydawane w szczególnych przypadkach zwolnienie z obowiązku przestrzegania któregoś z przepisów prawa kościelnego.

78

pierwej (daw.) — dawniej.

79

postępkiem swoim — tj. rezygnacją ze święceń kapłańskich.

80

krwie — dziś popr.: krwi; z tej krwie oznacza: tego rodu.

81

clerici (łac.) — klerycy.

82

awinioński — w latach 1378–1417 na skutek tarć politycznych wśród kardynałów oraz działań królów Francji wielokrotnie wybierano dwóch, a nawet trzech papieży jednocześnie. Obóz związany z Francją stworzył drugą siedzibę papieską w mieście Avingon. Obecnie papieże awiniońscy uznawani są za antypapieży (osoby nieprawnie sprawujące ten urząd), a okres ten określany jest mianem „wielkiej schizmy zachodniej”. W czasie przedstawianym w powieści papieżem awiniońskim był Benedykt XIII, a rzymskim - Bonifacy IX.

83

zlisić się (daw.) — zrazić się, zniechęcić.

84

być za elektem — być żoną biskupa-elekta.

85

śpik — dziś popr.: szpik.

86

Zawisza Czarny z Garbowa — (ok. 1370–1428) polski rycerz, przez pewien czas na służbie króla Węgier Zygmunta Luksemburskiego.

87

Jan Farurej z Garbowa — rycerz, brat Zawiszy Czarnego.

88

Mikołaj Powała z Taczewa — (ok. 1380 – ok. 1415), rycerz i dyplomata, powołany do rady wojennej przed bitwą pod Grunwaldem.

89

Paweł (Paszko) zwany Złodziej z Biskupic — rycerz, uczestnik bitwy pod Grunwaldem.

90

Abdank a. Awdaniec— średniowieczny ród rycerski.

91

Krystyn z Ostrowa — (1352–-1430), marszałek dworu królowej Jadwigi, w bitwie pod Grunwaldem wystawił własną chorągiew.

92

Jakub z Kobylan — (zm. 1454), rycerz i dowódca, w latach 1425–1430 marszałek dworu wielkiego księcia litewskiego Witolda.

93

knykcie — stawy w palcach u rąk bądź odcinki między tymi stawami.

94

komes — dostojnik dworski bądź zarządca okręgu.

95

nieprzyjaciel z Awinionu — antypapież.

96

zgoda między królem a kniaziem Witoldem na Niemcach skrupiła — sens: skutki tej zgody spadły na Niemców.

97

siła (daw.) — wiele.

98

Świdrygiełło — (ok. 1370-1452), najmłodszy brat Jagiełły, przeciwnik unii polsko-litewskiej, często spiskujący z Krzyżakami.

99

Konrad von Jungingen — (1355–1407) wielki mistrz zakonu krzyżackiego w latach 1393–1407, zręczny polityk, umiejętnie rozgrywający konflikty między książętami litewskimi.

100

Ulrich von Jungingen — 1360–1410, wielki mistrz zakonu krzyżackiego, zginął w bitwie pod Grunwaldem. W momencie przedstawianym w książce wielkim mistrzem zakonu był jego brat, Konrad.

101

kniaź — książę.

102

żelezie — dziś popr.: żelazie.

103

nadmiar — ponad zwykłą miarę, nadmiernie.

104

praw — znaczenie: ma rację.

105

naniecić, rozniecić — rozpalić.

106

Anna Danuta — (1358–1448), córka księcia trockiego Kiejstuta i Biruty, żona księcia mazowieckiego Janusza (było to najdłużej trwające małżeństwo w dziejach dynastii).

107

czeladź — służba.

108

Kiejstutówna — córka Kiejstuta; Kiejstut — (ok. 1310–1382), książę trocki, wielki książę litewski w ostatnich latach życia, skonfliktowany z Władysławem Jagiełłą i uwięziony przez niego w Krewie, gdzie zmarł.

109

Janusz

Скачать книгу