աղջնակն ալ սկսեր էր թեթե՜ւ, շա՜տ թեթեւ խուլութիւն մը ցոյց տալ. ու հօրը ամբողջ սարսափը այն էր որ մի՛ գուցէ այս վերջինն ալ…։
– Այդ ապագան գուշակելը դիւրին է , – ընդմիջեցի , – բա՛ւ է իր արիւնն ալ քննել։
– Ո՛չ, ո՛չ , – բացագանչեց դեղնելով… – թող այդ մէկին ապագան ալ անյայտ մնար…։ Խուլ տղաքներ ունենալ, այն չէ՜ ցաւը գլխաւոր, բայց գիտնա՛լ թէ անոնք խուլ են միմիա՛յն իմ մեղքովս, անոր համար որ տասնհինգ տարի առաջ օ՜ր մը տե՛ղ մը ես շնացի՜… շնացի՜…։
Աչքերը թրջեցան, փայլեցան։ Ակռաները կճրտացին բերնին մէջ մանրախիճեր փշրելու պէս։ Բայց որո՞ւ բարկանար։ Այս նախնական մարդը՝ որուն համար վրէժխնդրութիւնը կեանքին գերագո՜յն հպարտութիւնն ու օրէնքն էր՝ այժմ իր վրէժը ուրիշ մէկէն չէր կրնար լուծել, բայց մի՛այն իր անմեղ զաւակներէն…։
– Աստուա՜ծ, Աստուա՜ծ… քու արիւնէդ երախաներ չունի՞ս դուն… մանուկներուն փշուր մը գութ չունի՞ս դուն…։
Ու գլուխն երերտկալէն ու հասակը ճօճելէն՝ երբ սկսաւ հեռանալ, ես դե՜ռ անշարժ մնացած կը դիտէի լեռնցի տիտանի իր ահագին կերտուածը…։ Գաճաճ թէ հսկայ, մարդ որքա՜ն փոքր է բնութեան անյեղլի ու ահաւոր օրէնքներուն առջեւ։
Այս տեսակցութիւնը տեղի կ՚ունենար երէկ։ Այսօր, կիրակի, իր հասցէին կը դիմէի։ Այդ առիւծին ձագուկները իրենց բոյնին մէջ տեսնելու հետաքրքրութիւնը քայլերս կը փութացնէր։ Բայց այս ի՜նչ մութ փողոցներ, այս ի՜նչ նեղ տուներ։ Այդ օտարական մարդը ինչպէ՜ս գտեր էր այս թշուառութեան օճախները։
Առիւծներու բո՞յնը։ Ցած սենեակ մը, մերկ ու գորշ պատերով։ Սենեակին չորս անկիւնները՝ չորս տախտակէ անկողիններ, չորս դագաղներու պէս, գետնէն թիզ մը բարձր։ Սենեակին մէջտեղը՝ փոքրիկ սեղան մը, նոյն տախտակէն կտրուած։ Սեղանին վրայ՝ քարիւղի եփոց մը։
Հիմա կը հասկնամ թէ ինչո՞ւ երէկ կը քաշուէր զիս տուն հրաւիրելու։
– Ներեցէք ինծի, պարո՛ն բժիշկ։ Եթէ մեր երկիրն ըլլար, հարկաւ այսպէս չէի ընդուներ ձեզ։ Պանդխտութեան վիճակն է այս։ Այս դագաղներն ու այս սեղանն ես եմ շիներ։ Տեսէ՛ք, մատներս հազար տեղէ արիւնած են ու ձեռքերս սառ ջուրի մէջ ճաթռտելէն կը մզմզան։ Կերակուրնին, կարկտաննին , լուացքնին ալ ես կ՚ընեմ…։ Որբուկներուս մայրութի՜ւն…։
Ու այս բոլորը ինչո՞ւ. ժառանգական ախտի մը համար՝ որուն դարմանն անհնարին էր։ Սխալը անգամ մը գործուելէ վերջ՝ անկարելի՛ էր սրբել։ Ա՜լ ուզածին չափ մայրութիւն ընէր, տղայութեան սխալը մի՛շտ աւելի պիտի կշռէր նժարին մէջ…։
Դատաւորներու օրէնքին պէս բժշկութիւնն ալ իր օրէնքներն ունի, բայց որքա՜ն աւելի ահաւոր, անդրդուելի, անյեղլի, վրէժխնդիր օրէնքներ։
Մէ՛կ բան կը մնար ինծի ընել, իրեն խորհուրդ տալ որ ժամ առաջ երկիր վերադառնար։ Բայց ան որքա՜ն գէշ կը հասկնար իմ միտքս. իրեն այնպէս կը թուէր որ իր աղքատութեա՛ն համար կը մերժէի դարմանս։
– Փո՜րձ մը, բժի՛շկ, փո՜րձ մը ըրէք…։ Բժշկութիւնն ինչո՞ւ մեզի դեղ մը զլանայ…։ Եթէ ունեցածս չի բաւեր՝ ամբողջ կեանքովս ես ձեր գերին, ձեր ստրուկը, ձեր պահապանը ըլլամ… փո՜րձ մը, բժի՛շկ, փո՜րձ մը, փո՜րձ մը…։
Յանկարծ լռեց. որովհետեւ դուրսէն դուռ բացուելու ձայն մը լսուեցաւ. տղաքներն էին։
– Յովհաննէ՜ս… Կարապե՜տ… Մարիա՜մ… – գոչեց հայրը։
Թաշկինակին ծայրով աչերը չորցուց ու անգամ մըն ալ
