Poufne. Mikołaj Grynberg

      Dokument chroniony elektronicznym znakiem wodnym

      20% rabatu na kolejne zakupy na litres.pl z kodem RABAT20

       Anglicy

      Byli już naprawdę blisko, zostało tylko zejść z placu i przejść dwieście metrów.

      – Jeśli znowu zacznie się wydzierać na całą ulicę, tym razem pójdziecie sami – powiedziała.

      Od kiedy urodzili się chłopcy, niedzielne obiady u teściów stały się obowiązkowe. Na szczęście nie co tydzień, ale co najmniej raz w miesiącu. Scenariusz powtarzał się w stu procentach.

      Wyłaniali się zza rogu ulicy, by spojrzeć w ten sam punkt – ku balkonowi na drugim piętrze. On stał tam i czekał, mimo że była dopiero za piętnaście druga. Widać go było z daleka, rudy starszy pan gestykulujący energicznie. Im byli bliżej, tym wyraźniej było słychać, że nie ogranicza się tylko do gwałtownego poruszania rękami.

      – Ile wy macie lat, do jasnej cholery?! Nie można się z wami na godzinę umówić?! Stoję tu od piętnastu minut i umieram ze strachu, że coś wam się stało! Jak śmiecie narażać mnie na takie nerwy?!

      – Powiedziałam i tak zrobię, więcej tego nie zniosę.

      – Mamo, chodź, nie przejmuj się. Dziadek po prostu taki jest.

      Spojrzała na męża. Bezradnie rozłożył ręce i miło się uśmiechnął, unosząc krzaczaste brwi. Nie chciała wyjść na histeryczkę, ale już od dawna miała dość tych balkonowych scen.

      – Zachowuje się jak wariat, może tym razem coś mu jednak powiesz? – zapytała, choć dobrze znała odpowiedź.

      – Co ja mu mogę powiedzieć? Mówi prawdę, umiera ze strachu i nic na to nie poradzimy. Umówmy się, że gdy umrze, przestaniemy do niego przychodzić. – Spojrzał na nią z ciepłym uśmiechem.

      – Myślisz, że dziadek dzisiaj umrze? – zapytał jeden z synów.

      – Mam nadzieję, że jeszcze nie.

      – A ty, mamo? Chciałabyś, żeby dziadek dzisiaj umarł?

      – Wolałabym nie. I bez tego będziemy mieli moc wrażeń.

      Nie zwracając uwagi na coraz głośniejsze krzyki dochodzące z balkonu, dotarli do klatki, minęli skrzynki pocztowe i ruszyli po schodach. Nigdy nie wsiadali do windy, była tak mała, że nie mieli szans zmieścić się do niej we czwórkę.

      Dziadek czekał w otwartych drzwiach. Najpierw schylał się do starszego wnuka, ściskał go zbyt mocno i trochę za długo.

      – Mój pierworodny, mój pierworodny. Pokaż się, ależ ty mądrze wyglądasz. Kto by pomyślał, że się w ogóle urodzisz!

      Następnie przychodziła kolej na młodszego. Jego też zbyt mocno przytulał.

      – Czarne kudły masz, może zjaśnieją. Dobrze, że ryży nie jesteś.

      Nie spuszczając oczu z chłopców, przytulał swojego syna, a na końcu witał się z synową.

      – Pięknych mi wnuków urodziłaś. Wchodźcie, wchodźcie.

      – Tato, mógłbyś nam następnym razem oszczędzić wrzasków z balkonu? Byliśmy umówieni na czternastą, przyszliśmy piętnaście minut wcześniej, a ty się drzesz, że jesteśmy spóźnieni?

      – Wszystko będzie dobrze, nie przejmuj się. Martwiłem się, że samochód was potrącił albo jakieś inne nieszczęście… Najważniejsze, że wszyscy żyjemy i jesteśmy razem. Swoją drogą, ciekawe, czy ja doczekam prawnuków. No, chłopcy, mogę na was polegać?

      – Nie wiadomo, czy dożyjesz – powiedział młodszy wnuk.

      – Proszę, jaki dowcipny! – skwitował uśmiechnięty dziadek.

      Po powitaniach szli do jadalnego, gdzie stał duży okrągły stół. Biały obrus, talerze ze złotym szlaczkiem i srebrne sztućce – wszystko było już naszykowane. Przy stole siedziała stara kobieta, malutka i skurczona. Od lat chorowała na alzheimera, nie reagowała na hałas, który wypełniał pokój.

      – Chłopcy, przywitajcie się z babcią – mówił ojciec.

      Nie lubili się do niej zbliżać, nie rozumieli, co się z nią dzieje. Rzadko się odzywała, nigdy po polsku. Podchodzili, szybko całowali ją w policzek i siadali na swoich miejscach. Czasami przez jej pomarszczoną twarz przebiegał lekko zauważalny uśmiech, trudno powiedzieć, czy świadomy.

      Obiad gotowała gosposia dziadka. Garnki i patelnie stawiała na parapecie i wychodziła mimo szczerych zaproszeń, by usiadła ze wszystkimi do stołu. Rosół z makaronem domowej roboty, mielone, purée i sałata ze słodką śmietaną, której nie jadł nikt poza dziadkiem. Najmłodszy wnuk szybko pochłaniał cały obiad, by zdążyć na dokładkę zupy, nim ta zniknie w kuchni. Później grzecznie pytał, czy może odejść od stołu, i kładł się na podłodze, gdzie bawił się swoimi samochodzikami.

      Rytm tych obiadów był niezmienny. Wszystko trwało około półtorej godziny, potem dziadek ucinał sobie drzemkę, a oni, przez nikogo niezatrzymywani, wychodzili.

      – Kulturysta z Dachau podniósł cegłę i się zmachał – wypowiedział którejś niedzieli młodszy wnuk, leżąc na podłodze z brzuchem pełnym zupy.

      – O Boże! – jęknęła babcia po polsku.

      Zapadła cisza, a rodzicielskie oczy zwróciły się ku starszemu synowi.

      – To nie ja go tego nauczyłem!

      – Koledzy w szkole mnie nauczyli – odpowiedział niczym niezmieszany najmłodszy członek rodziny.

      – Dlaczego postanowiłeś akurat teraz się z nami tym podzielić? – zapytał ojciec.

      – Przypomniało mi się.

      – Patrzcie go, przypomniało mu się! A wiesz, że niektórym nigdy nie udało się zapomnieć? – zapytał wzburzony dziadek.

      – A wiem.

      – A skąd, jeśli można?

      – Od was, ciągle o tym mówicie. Nie rozumiem, dlaczego zawsze rozmawiacie o Żydach.

      – Bo jesteśmy Żydami – odpowiedział dziadek.

      – Wszyscy?

      Dziadek rozejrzał się i uśmiechnął.

      – Tak, wszyscy.

      – Ja też?