gevra of ek bedonnerd was. Maar ek het aangehou. Dertig dae lank. Ek het vir 30 dae ’n eed van stilswye afgelê. Ek het gesê hulle hoef net my seldeur oop te maak, my kos neer te sit en dit weer te sluit.”
En daar in die eensaamheid het Johan finaal opgehou om vir die lewe weg te hardloop. Hy het als toegelaat wat hy so lank weggewens en onderdruk het.
“As jy so alleen is, het jy net jouself. Dag ná dag val die skille, die personas, af. Ná tien dae so stoksielalleen het ek heeltemal uitmekaar geval. Toe huil ek soos ’n kind. Teen dag 20 het ek weer begin vorm kry. Ek het die afsonderingstyd so gereël dat dit ’n halfuur ná middernag op Oujaarsaand sou klaarmaak. Toe die nuwe jaar aanbreek, was daar chaos elders in die gevangenis, maar in afsondering het ek tjoepstil gesit.
“Daardie 30 dae het als verander. Die metamorfose was voltooi. Ek kon huis toe gaan.”
Johan is reeds ’n paar jaar op vrye voet en sy parool kom ook binnekort tot ’n einde. Hy werk vir homself, woon saam met iemand met wie hy al ’n paar jaar in ’n verhouding is, en besit ’n hond. Hy vertel waar hy ook al by mense aan huis kuier, kom lê die troeteldiere aan sy voete. Sy teenwoordigheid maak diere rustig. Dis moeilik om te glo jy praat met ’n ou wat op sy dag een van die tronk se mees gevreesde bakleiers was.
Hy mors nie tyd om sy verlede weg te wens nie. “Ek is bly hulle het my gevang. Ek is dankbaar ek het gaan sit. Ek sou nie die persoon gewees het wat ek vandag is as dit nie daarvoor was nie.
“Ja, ek raak nog kwaad en vloek soms. Ek het gisteraand ’n lekker whiskey gedrink. Maar oor die jare het meditasie by my iets gekweek wat ek nooit wil prysgee nie. Dis ’n sin van teenwoordigheid, ’n sin daarvan dat ek nóú hiér kan wees.”
As jy werklik wil stil word en die stem van jou hart wil hoor, is meditasie jou beste strategie. En jy moet dit gereeld doen. Jy kan nie met meditasie poer-poer en verwag jy kan jou brein herbedraad nie. Net soos wat dit nie help om een keer per jaar jou tande ’n uur lank te borsel en die res van die tyd van hulle te vergeet nie, gaan meditasie jou nie help as jy dit een keer elke paar maande doen en die res van die tyd afskeep nie. Jy moet elke dag ’n paar minute in stilte met jouself deurbring. In daardie tyd moet jy ’n formele meditasiedissipline beoefen. Party mense sê om in ’n borrelbad te lê of om fiets te ry is hul meditasie, maar hulle verwar meditasie met ontspanning. Meditasie behels dat jy ’n paar minute lank iets doen wat geen resultate oplewer en glad nie jou gedagtes aftrek nie. Jy moet leer om op een ding te fokus.
Hier is een of twee praktiese wenke wat jou kan help om ’n gereelde dissipline op te bou:
Moenie verwag dat meditasie lekker moet wees nie. As jy net mediteer wanneer jy dit geniet, gaan jy nooit daarby uitkom nie. Die meeste van die tyd is dit vervelig en frustrerend. Jy leer juis om met ongemak te sit, om dit nie weg te stoot nie, maar daarna te luister. Die beste tyd vir meditasie is wanneer jy nie lus is vir meditasie nie.
Kry hulp. Dit kan ’n eensame paadjie wees, so kry iemand om dit saam met jou te doen. Baie kerke leer lidmate deesdae meditasie (hulle noem dit dikwels stiltegebed of sentreringsgebed). Baie joga-ateljees doen dit ook. Alternatiewelik kan jy net google of iemand in jou omgewing meditasielesse aanbied. Daar is ook selfoontoepassings soos Insight Timer en Buddhify wat mens goeie begeleiding gee.
Steun op dissipline eerder as wilskrag. Dissipline is die ding wat atlete het wat hulle sover kry om elke dag te oefen, selfs as hulle eerder met hul vriende sou wou kuier of Netflix sou wou kyk. Hulle weet hulle gaan sommige dae nie lus wees om te draf of te swem nie, so hulle skep roetines waarby hulle hou ongeag of hulle die dag lus voel of nie. Maak meditasie ’n vaste deel van jou dag sodat jy nie elke dag met jouself hoef te onderhandel of jy dit dié dag gaan doen nie. Skryf dit elke dag in jou doenlysie of dagboek sodat jy onthou om daarby uit te kom. Indien moontlik kan jy daarna mik om dit elke dag op dieselfde tyd of plek te doen. Baie mense doen dit eerste ding in die oggend voordat die idee by hulle kan opduik om eers iets anders te doen. As jy gelukkig genoeg is om in jou eie kantoor te werk, kan jy teetyd die deur toetrek en ’n meditasie inkry sonder dat enigiemand anders daarvan weet. Jy kan alternatiewelik sommer in jou motor in die parkeerterrein gaan sit en mediteer.
Moenie die verskoning gebruik dat dit te moeilik is nie. As ouens in die Malmesbury-gevangenis se oefen-area kan sit en mediteer, het ek en jy wragtie geen verskoning nie.
Dis ’n onlangse Sondag. Heila en Rodney se meditasiebeweging, The Dharma Centre, hou ’n dag lange afsonderingstyd in Kaapstad. Dis ’n tweemaandelikse geleentheid waar so tien tot vyftien mense byeenkom om ’n paar uur lank saam stil te sit.
Die aand kry ek ’n stemboodskap van Heila op WhatsApp.
“Ons het ’n lieflike dag van meditasie gehad en aan die einde het ons Johan spesiaal vir sy toewyding die afgelope 19 jaar bedank,” vertel sy. “Hy het gevra of hy ook ’n paar woorde kon sê, opgestaan en voor ons kom staan. En daar buig hy plat tot op die grond en bedank ons dat ons twee dekades gelede sy lewe gered het. Ons was uit die veld geslaan. Soos jy seker kan dink, was daar min droë oë in die vertrek.”
Dalk verbeel ek my, maar dit klink asof Heila se stem so ’n bietjie kraak. Dis ongewoon. Heila is gewoonlik ’n baie flegmatiese persoon. Ek kan my indink dat mens nogal emosioneel moet voel as jy sien hoe 19 jaar se harde werk ’n ander persoon se lewe kan omkeer.
Ek weet darem nie of ek in ’n Suid-Afrikaanse gevangenis my blydskap sou kon vind nie. Hel, ek is ’n swakkerige, sensitiewe ou, ek sou waarskynlik nie eens baie lank in ’n Suid-Afrikaanse tronk oorleef nie, wat nog te sê floreer.
Maar Johan se storie inspireer my. Ek herinner my soms aan wat ek by Johan, Heila en die res sien. Hoe hulle met misdaad, dood en geweld, ondraaglike dinge, gekonfronteer kan word en in daardie oomblik die swaarkry op sy plek kan sit deur met ’n oop hart na hul pyn te luister.
As jy so kwaad of so hartseer voel dat jou hart ineenkrimp, vra jouself: Wat keer my om in hierdie oomblik teenwoordig te wees? Kan ek my blydskap vind deur ’n roete middeldeur my pyn te baan, eerder as om daarvoor weg te hardloop?
Dit gaan baie moed verg. Jy sal dit nie altyd regkry nie. Maar as Johan dit in ’n tronksel kon doen, vermoed ek jy kan dit soms ook regkry.
Jy moet net eers stilsit en luister.
HOOFSTUK 2
DANKBAARHEID
’N SILWER BOOG OM DIE AARDE
Dis moeilik om jou dit nou in te dink, maar daar was ’n tyd, báie lank gelede, dat daar geen maan in die hemelruim bokant die aarde was nie. Daar was net ’n groot klomp los klippe en sterstof wat deurmekaar rondom die aarde getol en van hier onder af soos ’n groot wolk sou gelyk het wat van die een horison tot die ander gestrek het.
Soos wat die jare eeue geraak het en die eeue millennia, het dié vlieënde rotse en klippe ál meer teen mekaar gebots, in mekaar se swaartekrag vasgehaak en een groot rotsbal – die maan – gevorm wat vandag ons getye reguleer, vir trekdiere as kompas dien en vir verliefdes iets gee om na te staar as hulle halfpad deur ’n vryery asemskep.
Daar is ’n teorie in die fisika wat baie fraai is, al dink sommige wetenskaplikes dit is onrealisties. Ingevolge
