dae later bel Dolf haar.
“Ek het gister die blokkeerder gekry. Dis, soos jy wel weet, ’n klein dingetjie soos ’n pasaangeër. ’n Spesiale elektrode word langs die senuwees geplaas wat die pynboodskap na die brein toe oordra. Die stelsel stuur elektriese impulse wat soos ’n gekriewel voel in die deel waar die pyn was. Daar is nie verdere medikasie nodig nie, en ek kan self die werking van die blokkeerder aanpas. Ek het ’n tipe kontrole daarvoor.”
“Ag, maar dis wonderlik,” adem Isabelle. “En het jy nou minder pyn?”
“Baie, baie minder! Ek kan saamleef met die pyn wat nou oorbly. Jy kan nie dink hoeveel beter ek voel nie. Ek het sommer weer moed vir dinge.”
“Ek is so bly! Dis wonderlike nuus, en ek is bly jy het my laat weet. Maar ek sien jou seker nog môremiddag?”
“Ja, natuurlik. Asseblief. Ek moet aanhou oefen om soveel moontlik die gebruik van my spiere terug te kry. Ek maak staat op jou, dit weet jy. En dis altyd lekker om jou vrolike gesig te sien. Ek kan nie vir jou sê wat jou besoeke vir my beteken nie. Jy is vir my teen hierdie tyd baie meer as net ’n fisio.”
Isabelle is al gewoond daaraan dat pasiënte haar so hoog aanslaan. Almal is verstom oor die sukses wat op ’n fisioterapeut se goeie werk volg. En elkeen dink gewoonlik dis net met hom of haar dat Isabelle sukses behaal. Maar dis die werk van ’n fisioterapeut: om met die regte en langdurige oefening jou pasiënt weer so mobiel en soepel as moontlik te maak. Om nuwe patrone van leef en doen aan te leer, om ou gewoontes af te leer en nuwe tegnieke te gebruik.
Sy gaan dus die volgende dag met ’n lekker hart terug om saam met Dolf te oefen. Sy weet hy is eensaam. Dis erg genoeg om ná die skietery ’n parapleeg te wees, maar om daarmee saam ook die verlies aan ’n sosiale lewe te hê maak alles erger.
Dit lyk soms vir haar of Dolf nie meer wil aangaan met die lewe nie. Dan moet sy nie net sy oefenprogram met hom bespreek nie, maar hom ook moed inpraat en doelwitte stel wat hom sal aanmoedig. Die feit dat hy nou baie minder pyn het, is ’n groot, groot hulp.
Sy wil hom so graag help, maar tog weet sy dat sy hom nie durf aanmoedig as hy dalk ’n bietjie romanse en vertroosting by haar soek nie. Alles moet streng professioneel bly. ’n Mens raak nie betrokke by jou pasiënte nie, maan sy haarself. Veral nie by een wat soveel trauma beleef het nie. Hy moet homself eers vind, eers vasstel wie en wat hy ná die insident is. Hy moet klaar rou oor sy verlies aan beweeglikheid.
Hy wou ’n werksverandering maak voor die voorval, maar weet nou nie wat om te doen nie. Sy werkgewer – ’n prokureursfirma – laat hom baie tyd toe vir rehabilitasie. Hy word dus gedwing om aan te bly by dieselfde werk.
Hulle geduld met sy situasie is onskatbaar baie werd. Hy kan tuis werk en sy verslae per e-pos aanstuur. Hulle hou hom op hoogte met wat op kantoor en in vergaderings besluit word. Gelukkig het hy ook ’n baie goeie siekefonds en ongeskiktheidsversekering, wat die grootste deel van die onkoste gedra het.
“Dink maar eers net aan jouself en aan jou herstel,” het Isabelle destyds gesê toe hy oor sy beroep met haar wou praat. “Op ’n dag sal jy net skielik weet wat jy wil doen. Dan sal jy reg wees vir ander veranderinge, soos by jou werk. Intussen is dit net eenvoudig nie so belangrik as om self weer op die been te kom nie. En met harde werk sal ons dit nog regkry dat jy weer loop, of ten minste baie meer mobiel is.”
Dit bekommer haar soms dat hy so onbeskaamd ingenome is met haar. Maar as iemand so depressief is as wat Dolf tot dusver was, is ’n romanse eintlik net ’n tydelike oplossing. En sy wil nie haar professionele verhouding met hom ondermyn nie. Sy voel sy ken hom slegs as ’n pasiënt. Sy weet presies uit watter toestand hy kom en waarheen sy met hom op pad is. Sy moet hom weer op sy voete kry – letterlik. Dan eers sal sy ’n moontlike verhouding met hom kan oorweeg.
Dié gedagte vang haar onkant. Sy het nie vantevore aan haarself erken dat sy gevoelens vir Dolf koester nie. Sy het gereken dat haar sterk gevoel vir hom uit meegevoel spruit. Sy kon nie help om hom te leer ken nie, en sy bewonder sy doelgerigte stryd teen sy beserings. Sy het nie vermoed dat sy daarmee saam ook op ’n ander vlak in hom begin belangstel het nie.
Gister in sy telefoonoproep het hy iets gesuggereer wat haar in haar diepste wese geraak het, besef sy nou. Sy het tot dusver nog nie aan haarself gedink as beskikbaar vir ’n verhouding nie.
Maar sy weet nou wat sy gaan doen. Een ding het intussen vir haar uitgekristalliseer: sy sal amptelik haar verlowing met Rigardt verbreek. Hoe sy dit moet doen, is nog nie duidelik nie. Hy sal nie verstaan as sy sy ring teruggee nie – hy sal die betekenis van die gebaar nie verstaan nie. Sy ma het dit in soveel woorde ook erken, en selfs gesê Isabelle kan maar die ring hou. Daar sal dus nie die tradisionele manier van afsê kan wees nie. Sy sal net vir die familie gaan sê sy is nie meer verloof nie.
Nou moet sy ook besluit of sy skielik gaan ophou om ná werk na Rigardt se ouers te gaan, en of sy net geleidelik minder by hulle huis sal opdaag. Watter manier ook al vir almal die mins traumatiese sal wees.
Sy weet van fisieke herstel, van spiere en beendere. Sy kan dit help bewerkstellig deur behandeling, oefening en aanmoediging. Maar sy weet nie veel van breinfunksie en van emosionele skade en herstel nie. En dís wat Rigardt oorgekom het.
In die liggaam wat ná sy ongeluk geleer is om te loop, aan te trek, te eet en min of meer sosiaal aanvaarbaar op te tree, woon die gees van ’n kind. Nie die opgeruimde ekstrovert wat sy jare gelede leer ken het nie. Nie die intelligente student van hulle universiteitsdae nie, nie die man wat standpunte kon beredeneer en intens kon debatteer nie, maar ’n verskrikte robotmens wat ’n werkie in sy pa se fabriek sal gaan doen.
Sy weet ’n mens moet dit tyd gee, nie gou moed opgee nie. Dis waarom sy vir twee volle jare elke dag ná werk na Rigardt se ouerhuis gegaan het, waar sy ouers hom in alles bystaan en ook nie moed opgegee het nie.
Juis omdat Rigardt breinskade het, waardeer sy Dolf se geselskap. Sy weet dat hy ten spyte van die pyn en oneindige frustrasie ’n aangename, optimistiese geaardheid het. Sy waardeer dit dat hy met sy werk aangaan, al moet hy elke dag ure lank rehabilitasie-oefeninge doen, sodat hy min tyd het vir enigiets anders.
Sy kry hom meteens verskriklik jammer.
“As jy vanaand wil gaan fliek, sal ek jou kom oplaai,” bied sy impulsief aan. Sy wil haar eers bedink, maar voeg dan vinnig by: “Nee, wag, dit sal met jou motor moet wees, want ek ry met ’n geleende motortjie. Daar kan nie eens ’n paar tekkies in sy kattebak inpas nie, wat nog te sê ’n rolstoel.”
“Sal jy regtig?” Hy kyk haar verwonderd aan.
Sy voel effens skuldig; hy weet sy is tegnies nog verloof. Sy sien dan ook dadelik sy blik op haar ringvinger, waar haar ring vanmiddag pryk.
“Ek gaan as jou fisioterapeut.” Sy weifel. “Of sal ons dit maar los?”
“Nee, kom asseblief. Kom ons doen dit,” pleit hy dringend. “Ek sal jou geselskap soveel meer geniet as my familie of helpers s’n.”
“Jy moet net nie idees kry nie,” dring sy aan. “Dis bloot ’n ontspanningsoefening.” Sy glimlag skeef.
“Natuurlik,” glimlag hy ook. “Ek en jy het dit albei nodig. Ek weet genoeg van jou omstandighede om te weet dat jy ook frustrasie en pyn beleef. En ek kan darem ry, so ek sal jou kom oplaai.”
Sy spreek met hom af om halfagt gereed te staan buite haar meenthuisie.
Die aand saam met Dolf verloop goed.
