Onse kerkie hier in die lokasie staan op die groot oop meent in die middel van Vlaktevlei met die pastorie anie een kant en die viermanskool anie anner kant en bloekombome reg rondom. Baie van Soutmansdal se wit mense kom pertykeer na ons kerk toe, want omdat hulle nie ’n kerk het nie, anderster moet hulle Dwarsmansdal toe ry. Vlaktevlei en Soutmansdal is eintlik soos een. Jy kan die twee plekkies nie van mekaar af losmaak nie. Hulle lê teenaan mekaar, teenaan die see. Nie een van ons het teerstrate nie. Ons het nie groot winkels nie. Ons het oek nie ons eie minisipale kantore nie. Maar ons het ’n poskantoor en ’n slaghuis en ’n general dealer en ’n banktak oek. En natierlik Miss Sweetie se keffie. Dan is daar die hotel van die Redelinghuyse. Dit staan aan die oorkant vannie grootpad teen die koppe. Hoekom hulle doerie tyd so ’n groot hotel daar gebou het, wiet ek nie. Sieker oor hulle so baie geld het. Sieker oor hulle moet kyter virrie mense wat van ver af kom. Die mense wat vannie Noorde afkom om die see ennie klippe, die bokkoms, die soutpanne ennie flaminke te sien, want omdat hulle nie sukke goed gewoond issie.
Onse mense van Vlaktevlei issie mense wat hoog lewe nie. Ons leef vannie see en vannie soutpanne. Die meent met die kerk ennie skool kan jy maar sê issie hart van onse mense. Dis einste ons meeting plek as ons jolyt hou orie groot dae, of as ons trou of as ons ingespit word.
Daai Sondagoggend wassie kerk vol. Gerald se vrou, Jamaina, het soes altyd langs my innie derde bank van voor gesit. Daar was ’n wyl oor haar hoed. Dit het oor haar twee oge gehang en ek het gewonner of sy ooit innie liedereboek gelees kon kry. Haar sent was soos ’n wierookwalm innie bank. Die seuns, Douglas, wat ons Dagghie noem, en Denver, het regs van haar gesit. Op twaalf en dertien is hulle al mooi opgeskote. Maar al is hulle pastorieknape, is hulle nie maklik nie. Daar is baie dae wat ek die plat hand wil inlê, maar Jamaina is baie opgemaak met die nuwe woord wat skielik mode innie skole geword het:“human rights”. Mens mag hulle nie meer slaan nie, sê sy. Jy mag net praat. Praat help wragtag ook net mooi niks nie. ’n Klong wat reggefoeter word, wiet waar liefde vedaan kom, het my oorle’ pa altyd gesê.
Jamaina het nog nooit regtig ’n Vlaktevleier geword in allie jare wat hulle hier is nie. Sy verlang terug Kaap toe, Athlone toe, na Gerald se heel eerste gemeente toe. Sy is een wat hou van aantrek en van mooi goed en van winkels. Jy sien haar nie innie kerk sonner ’n hoed oppie. Ek dink al wat haar eintlik op Vlaktevlei hou, is die skool. Sy is die prinsipaal, altyd streng, maar regverdig. Sy is nooit bang om haar sê te sê nie. Selfs Gerald is pertykeer op sy hoede vir haar tong, wat so skerp soes ’n blyd kan wies.
Gerald Killian sweet onder sy swart toga. “Die Woord spreek vanoggend tot ons uit Jesaja ag-en-vyftig vers elf. Bladsy sewe sewe sewe van die Ou Testament.” Bybelblaaie begin ritsel.
Gerald kyk na sy gesin in die derde bank. Hy voel Jamaina se oë op hom. Sy weet wat gaan kom. Hulle het sedert die Woensdag ure lank agter toe deure gepraat. Hy kyk na sy seuns, Dagghie en Denver, wat nog nie weet nie. En na sy pa. Jamaina wou nie hê dat hy ’n woord voor sy pa rep nie. “Hy sal dit dadelik vir oom Koster vertel. As Koster weet, weet almal,” het sy gesê.
Nou voel Gerald skuldig. Sy pa sit daar so fier in sy kerkpak, die dun grys hare netjies gekam, ’n reguit blik in die oë, met beaarde hande oor die oop Bybel. Gerald se hart klop in sy keel. Hy neem ’n sluk water en sit die glas neer. Druppels spat oor die rand.
“Broers en susters, ek wens u mee te deel dat ek ’n beroep ontvang het vanuit die gemeente Sonop in Atlantis. Ek vra dat u voorbidding vir hierdie saak doen, aangesien ek binnekort my voorneme moet bevestig.”
Die mense begin ontsteld fluister. Die gefluister word al hoe harder.
Gerald kyk oor hulle heen. Oor elke bank. Oor Koster Kaaiman, sy pa se ou boesemvriend. Oor die skoolpersoneel: Vos Philander, Ghaaitjie Willemse, Annie Heraud, Trudie Muggels en die blonde Gretel Grossman, wie se plek Sondae nooit leeg in die agterste bank is nie. Dan kyk hy na sy pa wat verwese na hom staar en dan sy kop stadig laat sak, met hande wat liggies oor Jesaja ag-en-vyftig bewe.
Ná die diens kry die mense nie dadelik koers huis toe nie. Hulle staan in groepies op die meent rond en praat. Hulle bespiegel. Party skud hand met Gerald en maak beloftes van voorbidding. Jamaina bly deurentyd aan haar man se sy. Sy beweeg saam met hom deur die groepe mense. Haar oë glimlag selfvoldaan onder die kantsluier van haar hoed.
Koster sluit hom by oom Kêppies aan wat eenkant staan. “Het jy iets gewis, Broe?” wil hy ontsteld weet.
Oom Kêppies skud sy kop. “Nie ’n dooie woord nie, Koster. Hulle het my niks gesê nie.”
“Jamaina sal nie op haar laat wag nie. Sy sal vir Gerald aanhits om te gaan,” sê Koster met oë wat vir Jamaina volg waar sy saam met Gerald tussen die mense beweeg.
“Tja,” sug oom Kêppies diep.
“Kyk daar. Sy lyk soos ’n kat wat aan die spin gegaan het.” En dan rus sy oë bekommerd op sy ou vriend: “Wat gaan van jou word, Broe? Sal jy saamgaan?”
“Hoe praat jy dan nou, Koster? Jy wiet mos ek hoort waar ek hoort.”
Wanneer Jamaina Killian haar hoed in die kamer afhaal, kyk sy tevrede na haar beeld in die spieël. Haar lenige liggaam is ferm, dog volrond. Sy vou haar hande vlugtig oor haar borste. Die rusplek van Gerald se hande, glimlag sy vir haarself. Haar oë blink. Sy lyk beter as wat sy in jare gelyk het. Die lewe is besig om vir my in lieflike meetsnoere te val, dink sy. Atlantis! ’n Nuwe lewe. ’n Nuwe begin. Daar sal sy vir Gerald die vrou wees wat hy nog altyd wou hê. Op Vlaktevlei kon sy nooit werklik tot haar reg kom nie. Die opstand teen die kleindorpse bestaan het haar liggaam en gees meer as een dag uitgeput tot op die punt van depressie. Al wat haar nog op ’n manier aan die gang gehou het, was die skool. Nou sal die Departement seker vir Vos Philander in haar plek aanstel. Die blerrie Vos met sy gladde bek. Watse soort skoolhoof sal hy wees? Maar wat maak dit tog saak? Sy sal nie hier wees om te sien hoe hy die skool tot in die afgrond bestuur met sy slimpraatjies oor politiek nie.
Sy gaan kombuis toe en bind ’n voorskoot om haar lyf. Soos altyd op ’n Sondag het sy reeds voor kerk gesorg dat die aartappels geskil is en die hoenderstukke ontvries. Sy haal die oondskottel uit en begin om die sous vir die hoender te maak.
Die seuns storm by die oop agterdeur in. Denver pluk die yskas oop.
“Is hier nie Coke nie, Ma?”
“Daar is rooi aanmaakkoeldrank in die kas. Van nou af spaar ons elke sent. Julle sal nuwe skoolklere moet kry, onthou.”
“Hoe lyk die huis, Ma?” wil Dagghie weet. “Gaan ons aparte kamers hê?”
“Dis glo ’n vierslaapkamerhuis, twee badkamers en ’n studeerkamer vir Dadda.”
“Jisso!”
“Die trekkery gaan ’n groot klomp geld kos. Dis nuwe gordyne, dis baie dinge.”
“Is dit ’n groot skool, Ma?”
“Dis ’n baie goeie skool. Ons sal nog self gaan kyk.” En eers dan sien sy haar skoonpa wat doodstil in sy stoel in die hoekie sit. Sy kyk skuldig na hom. “Pa het nog nie ’n woord gesê nie. Pa sal mos kan saamgaan. Ek bedoel …”
Oom Kêppies vryf oor sy kop. “Ek wietie, Jamaina.” En dan sak sy oë weer op die ou, verweerde geel boek in sy skoot. As hy eers aan Strome in die Dorsland begin vasklou, is hy in ’n stryd, weet sy.
Sy bedek die hoenderstukke met foelie en steek die skottel in die oond. “Wel, natuurlik gaan Pa saam,” sê sy onnodig hard.
Toe
