van Ciprus.
Die drange van honger en uitputting, nie van die libido nie, ding nou om my aandag mee. Ek spoor ’n bed op, hoewel dit nog nie donker is nie. Ek klim onder die muskietnet in met die plan om voor aandete gou ’n uiltjie te knip. My laaste herinnering is van mans wat sing, lag en dans. Tonele van ongebreidelde vreugde te midde van ’n vagevuur? Kan dit wees? Maar dit blyk later ek het reg onthou. Terwyl ek in droomland was, is daar deurnag jolig gerinkink. Die mediese groep wat klaargemaak het en die volgende dag sou vertrek, het ’n groot afskeidspartytjie gehou en almal het smoordronk geword.
Ek kry ’n kantoor in die siekeboeg. Hier sal ek vir die emosioneel gewondes se terapie verantwoordelik wees. Dis ’n troostelose vertrek. Teen een muur staan ’n metaallessenaar waarvan een laai weg is. Die ander een is gesluit en daar is geen sleutel om sy geheime mee oop te sluit nie. Die blad is oral bekrap – meestal met uitvoerige fallusse en vroulike skaamdele. Dit is die lessenaar wat hulle vir die weermag se psigiater gegee het – ’n Rosetta-steen van obsene boodskappe, gefrustreerde begeerte en perverse verlange. Tussen pasiënte deur verkyk ek my aan die detail en word ek stomgeslaan deur die ongebreidelde wellus wat nie deur ’n enkele skoon gedagte besmet word nie.
Twee stoele, wat lyk of hulle by ’n bordeel geleen is, staan by die lessenaar. Hulle is ook van metaal, met blink rooi plastieksitplekke. En dis al. Daar is geen boekrak, bank of liasseerkabinet nie en daar hang niks teen die mure nie. Net ’n afskuwelike lessenaar en twee smetterige stoele. Dis die terneerdrukkendste vertrek wat ek al ooit gesien het. Tien minute daar sal genoeg wees om jou te laat besluit om die loop van jou R1 in jou mond te druk en jou brein teen die muur agter jou te laat spat. Die teenvoeter vir geluk en vrolikheid, dís my kantoor – die psigiater se saal van melancholie.
Gelukkig is ek in my eerste week nie juis besig nie. Psigopatologie is met vakansie en daar is genoeg tyd om my lessenaar te lees en te wonder oor die arme sotte, soos ek, wat net ’n verrinneweerde meubelstuk vir geselskap gehad het. My bestudering van die lessenaar word onderbreek deur ’n versoek: Sal ek my asseblief by my kollegas in die siekeboeg gaan aansluit? Daar is baie pasiënte wat ondersoek moet word en as die psigiater nie besig is nie, kan hy dalk vir ’n rukkie ’n internis word? Ek skeur my teensinning weg van ’n verhaal oor bestialiteit om my deel in die siekeboeg te gaan doen.
In die apartheidsweermag bepaal die wet dat swart en wit nie met mekaar mag meng nie, behalwe in die siekeboeg. Tot my verbasing is baie van my pasiënte swart, en dit is my eerste blootstelling aan dié soldate wat aan apartheid se “wit” kant veg. Die meeste is lid van 32 Bataljon en praat glad nie Engels nie - hoogstens ’n klein bietjie Afrikaans; dus is kommunikasie meestal onmoontlik. Afsonderlike ontwikkeling, selfs hier in die heel verste uithoek van apartheid se domein, verseker dat ons totaal afsonderlike lewens lei.
In navolging van die politiek, verdeel siekte mense ook volgens ras. Sover ek kan vasstel, het die maatskaplike orde in dié gemeenskap heeltemal in duie gestort. Hoe anders moet ’n mens die feit verklaar dat feitlik al die soldate geslagsiektes onder lede het? Die mediese korps het elke dag te make met lieste vol etter – die gonokokkus het hier in Ovamboland skynbaar ’n tuiste gevind. Die chaos van oorlog verskaf die perfekte omgewing daarvoor. Dit is ’n vrot spul. Die soldate loop en die meer gevorderde gevalle strompel by ons in. Om ’n mediese geskiedenis te probeer saamstel, is onnodig. Die meeste wys net na hul lieste wanneer jy vra wat die probleem is. Sommige trek doodeenvoudig hul broek af en glimlag verbouereerd terwyl jy die penisillien-inspuiting nadertrek. Maar agter daardie skitterwit glimlagte skuil ’n ernstiger siekte, een waaraan penisillien niks kan doen nie. Deur boonop net die mans te behandel en nie die vroue ook nie, word dit een geveg wat die apartheidsweermag nie sal kan wen nie.
As siekte rasse-skeidslyne volg, waaraan ly die wit mans dan? Hierop is die antwoord komplekser. Die heel ergste is die beroepsoldate van wie sommige aan ’n erge graad van ipekonders ly. Soos motte na ’n kers word hulle na die siekeboeg aangetrek. Hulle kan dalk in die minderheid wees, maar wat hulle in getalle kortkom, maak hulle voor op in hul gesteun en gekreun. Hul lieste is dalk silwerskoon, maar hul klagtes is ewe eentonig en meestal oor beuselagtighede – slymvliesontsteking, skilfers, pitsere, snotneuse en slegte asem van te veel drink.
Die dienspligtiges – seuns skaars uit die skool – is egter ’n heel ander storie. Hulle word by duisende Oshakati toe gestuur. Hulle sal twaalf maande op die Grens deurbring en al waarna hulle sal uitsien, is om weer huis toe te gaan. Dis te verstane dat hulle baie goed lyk, vars en uiters fiks ná maande in ’n infanterie- of artilleriebasis. Dié manne sit nie die siekeboeg vol met verbeelde siektes nie. Maar hulle doen snye op en hul wonde moet steke kry, en hulle val en breek bene wat gespalk moet word.
Wanneer hulle op draagbare ingedra word, is hulle oë meestal toegeknyp om die trane te bedwing. Dit val ons op, want onder die dienspligtiges is daar geen eiegeregtigheid nie. Dit verstom en ontstel ons om te sien hoe die jong manne tot elke prys probeer om dieselfde respek en onderdanigheid teenoor die luitenant-dokters te betoon as teenoor hul offisiere in die infanteriekorps. Sommige probeer selfs salueer terwyl hulle versigtig op een gesonde been probeer balanseer.
Daar bestaan egter nie sulke formaliteit in die siekeboeg nie. Ongesteldheid en siekte verwater rang en bring ’n gemaklike kameraadskap mee tussen die dienspligdokters en hul ordonnanse. Maar dit maak nie saak hoe hard jy probeer om die soldaat op sy gemak te stel nie, jy kry dit selde reg. Om onderdanig te wees, is maande lank op Upington so meedoënloos by hom ingedril dat hy teen die tyd dat hy op Oshakati aankom soos Pawlof se hond op ’n dokter se epoulette reageer.
Elke nou en dan ontwikkel jy ’n band met een van die dienspligtiges wat verder gaan as die gewone dokter-pasiënt-verhouding. Onder alle dienspligtiges – ook tussen dokter en pasiënt – wat nie uit vrye wil hier is nie en wie se enigste doel is om lewend uit die verknorsing te kom, heers ’n stille akkoord. Ons lap dus maar die gesnyde en gebreekte liggame, en ons doen dit met ’n missie. Want die seuns is net soos ons, net minder gelukkig. Ons doen alles in ons vermoë om dit vir hulle ’n bietjie makliker te maak, van doktersbriewe skryf wat ’n paar dae se siekteverlof sal verseker of slegs ligte take vir ’n paar dae aanbeveel, tot iets kleins soos om ’n koue Coke uit een van ons groot koelkaste vir hulle te gee. Ons beskou dit alles as klein oorwinnings oor ’n stelsel wat ons almal gevange hou.
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.
