dat hy dit by die soutoplossing gevoeg het. Hy vroetel met die drup en vorm die woorde 45 minute met sy mond. “En dis al, dis eintlik doodeenvoudig.”
Tyd vir nog ’n Camel.
My opleiding by Nothnagel is nou afgehandel en ons is gereed vir Jacques. Met “ons” bedoel ek De Jager en Jacques se bevelvoerende offisier, kol. Willem Vermeulen, asook ’n paar adjudante wat genooi is om na die onthullings te luister wat na alle verwagting sal voortvloei nadat ek die Valium ingespuit het.
Die vertrek wat vir die prosedure gekies is, is klein. Dus is daar nogal min plek toe Jacques deur een van ons verpleegsters ingelei word. Hy lyk ontsteld – hy het nie verwag om sy bevelvoerder onder sulke omstandighede raak te loop nie. Ek ook nie, en ek kan nie help om te wonder oor die wysheid van so ’n uitnodiging nie. As ’n versteurde jong man sy emosies gaan blootlê en ons insig in sy diepste psige gaan gun, behoort ons hom tog sekerlik toe te laat om dit ver van die nuuskierige oë (en ore) van ander te doen. Maar ons kolonel het soveel vertroue in die wondere wat Nothnagel week ná week met sy legio vroulike aanhangers verrig dat Jacques se kolonel, wat in sy onberispelik netjiese uniform na ’n moeilike kalant lyk, uitgenooi is. En dus kom ons weer eens voor een van daardie unieke militêre situasies te staan. Jacques het geen sê in wat gaan gebeur nie. As hy ’n burgerlike was, sou hy vir sy psigiater en die klomp toeskouers kon sê om spore te maak omdat hulle alle professionele grense oorskry. Maar nie hier nie, o nee.
Waar Jacques tot dusver dalk taamlik onbelangstellend was oor sy lot, het dit nou verander. Terwyl ek hom op die ondersoekbed gemaklik maak, kyk hy heeltyd bekommerd na sy kolonel, sy ontsteltenis duidelik sigbaar. Ek voel ook ’n bietjie bang, maar om heeltemal ander redes. Ek bid heimlik dat Jacques goeie are het. Ek wil nie die insteek van die naald vir die binneaarse drup opfoeter in ’n klein kamertjie met twee kolonels en verskeie adjudante nie. Ek vra Jacques om sy mou op te rol. Wat ’n verligting. Hy het tuinslange vir are.
Die vloeistof begin vloei en daarmee saam die ampules Valium. De Jager leun oor, skakel die bandopnemer, wat hy by die wêreld se mees ervare narkoanalis geleen het, aan. Ek verstel die vloeitempo van die drup en kyk na die kolonel. Hy hou sy vinger voor sy lippe. Almal wag in gespanne stilte. Ek word skielik bewus daarvan hoe warm dit in die kamer sonder vensters is. Sowat 15 minute gaan verby en dit lyk of Jacques insluimer. Skielik beweeg die kolonel vorentoe en tik Jacques liggies aan die arm.
“Moenie aan die slaap raak nie, hoor,” sê hy saggies. “Ons moet praat.”
Jacques reageer nie. Die kolonel lyk ongestoord. Hy tik Jacques weer aan die arm, maar dié keer harder. Jacques slaap verder.
“Miskien het te veel van die goed ingeloop,” fluister die kolonel terwyl hy my beskuldigend aankyk.
Ek weet nie eintlik wat om te sê nie. Ek is seker ek het Nothnagel se vrou-verdowende formule gevolg. Maar Jacques is nie ’n vrou nie en ’n kortstondige oomblik kom die gedagte by my op dat ons Wêreldkenner dalk die verkeerde geslagspesifieke inligting vir my gegee het.
My vrese word besweer toe Jacques skielik tekens van lewe begin toon. Hy maak een oog oop. Hy neem ’n tydjie om te fokus voordat hy met een oog na sy kolonel staar. Die mees idiotiese glimlag vou oor sy gesig. “Hallo, Willie, dis goed om jou te sien,” sê Jacques en lig sy duim in die lug vir sy kolonel.
Vermeulen lyk nie geamuseerd nie. Sulke familiariteit is totaal ongehoord. Maar terwyl die infanterie-kolonel ontsteld is, lyk dit of ons psigiatrie-kolonel deur die onverwagte wending bemoedig word.
“Die medikasie werk goed,” fluister hy vir niemand in besonder nie, maar voordat hy enige ander insigte aan ons kan oordra, word hy deur Jacques onderbreek. Sy skaapagtige glimlag het steeds nie verdwyn nie. “Luister, ek het ’n probleem vir jou om op te los.”
Jacques wuif vrolik vir sy bevelvoerder asof hy te kenne wil gee dat dit sy plig is om met die oplossing vorendag te kom. Vermeulen gluur hom net aan. Jacques, salig onbewus van die kwaai kyk, is ongestoord. “Haai, Willie,” roep hy, “wat is die verskil tussen die weermag en die sirkus?”
’n Geskokte stilte daal neer. Selfs De Jager is bewus daarvan dat ten spyte van die mediese omstandighede, daar nou op tone getrap kan word. Al een wat salig onbewus is van die gemors wat aan die ontwikkel is, is die pasiënt self, wat sy eie vraag beantwoord terwyl hy skater van die lag.
“Die weermag het meer tente!”
Ek wil lag, maar is verstandig genoeg om dit nie te doen nie. Maar Jacques, wat meer as 30 milligram ontspannende Valium in sy are het, vind sy grap skreeusnaaks.
“Vang jy dit, hè? Vang jy dit?” sê hy en slaan so hard op sy dybeen dat hy amper die binneaarse buis uittrek wat ek so sorgvuldig ingesteek het. “Die fokken weermag het meer tente!”
Niemand is seker wat om te doen nie. Jacques rol van die lag. Ons kyk na De Jager vir leiding, maar hy lyk effens paniekbevange.
“Gee hom nog van die goed,” beveel hy.
Ek breek nog ’n buisie oop, maar dit maak dinge net erger. Nou het Jacques glad geen inhibisies meer nie en ek kan hom nie stil kry nie. Hy het aanbeweeg van sy grappe oor die weermag en die sirkus na ’n lys vroue met wie hy geslaap het en hul onderskeie sterk en swak punte. Dit is interessant, en ’n mens kan nie help om beïndruk te wees deur sy sukses én sy uiteenlopende smaak nie.
Jacques is nou eers goed aan die gang. Sy ander oog is oop en hy tel sy prestasies een vir een af, waaronder ’n baie vroeë ervaring toe hy skaars uit puberteit was. Ek het al baie stories gehoor, sommige daarvan erg twyfelagtig, oor die seksuele oorwinnings van sportmanne. Maar danksy Nothnagel se formule word die waarheid nou blootgelê.
“Skakel dit af!” sis Vermeuelen. “Skakel daai fokken bandopnemer af.”
Die seks-eskapades is die laaste strooi. Vermeulen leun oor na my toe. “Gee vir my die kasset.” Hy steek die onwelvoeglike materiaal in sy sak, staan op en sonder om “totsiens” of “dankie” te sê, storm hy uit met sy onderdane flink op sy hakke. De Jager skarrel agter hom aan, terwyl ek en ’n salig gelukkige Jacques alleen agterbly.
Ek staak die binneaarse toediening en wag vir sy herinneringe om op te droog. Geen liggaam vir lank teen soveel Valium baklei nie. Kort voor lank slaap Jacques. Die simpel grynslag verander in ’n tevrede glimlag. Gelukkig sal hy nie veel onthou van wat so pas gebeur het nie. Een van Valium se etlike voordele is dat dit geneig is om ’n mens te laat vergeet wat gebeur het terwyl jy onder die invloed daarvan was.
Weer eens het ’n redelik algemene mediese prosedure – gemeet aan Nothnagel se standaarde – weens die unieke omstandighede van ’n militêre omgewing in ’n klug ontaard. Ek het nog jare daarna baie myle uit daardie sirkus-grap gekry. Maar wat van Jacques? Hy het ontwaak en is binne ’n dag na sy eenheid teruggestuur waar hy buite sig in die pakhuise bokse gaan pak het. Die glorieryke dae op die rugbyveld was iets van die verlede. Die held het hard aarde toe gekom.
Ons kon nooit vasstel wat sy probleem was nie.
3
’n Veraf oorlog
Wat gebeur aan die oorlogsfront? Terwyl ek my aan die voet van die heuwel afsloof in ’n versameling ou baksteengeboue, opslaanhutte en waens, buite sig van die glinsterende nuwe bousel daarbo, voel dit of die oorlog baie ver weg is. ’n Mens vergeet egter nooit heeltemal daarvan nie. Dit hang soos ’n vae bedreiging oor jou, ’n bron van onderbewuste ongerustheid.
Elke nou en dan word jy met die werklikheid gekonfronteer
