kan woon. Nuuskierig vra sy: “Het jy al met Frans daaroor gepraat?”
“Ek het. Hy sê tant Bettie wil hê sy moet voorlopig bly. Maar ek is seker dat as jy met hom praat en vir hom sê jy dink sy moet liewer weggaan …”
“Nee, Mercia. Sy hinder my nie en ek dink jy moet ook maar probeer om die beste van die saak te maak. Gesels af en toe met haar, wys haar jou tekeninge, vra haar om vir jou te sit – jy kan ’n skets van haar maak …”
“Sy is so vervelig,” het Mercia weer skouerophalend gesê. “Sy het my seker al dosyne kere vertel van haar groot huis, haar roostuin en die katjiepieringboom.”
Lydia het ondersoekend na haar gekyk, toe sê sy sag: “Het jy al daaraan gedink dat daar ’n tyd was toe tant Susie net so mooi en jonk soos jy was? Toe sy haar man en haar kinders en haar vriende gehad het en haar lewe vol en gelukkig was? Nou is sy oud en eensaam en in almal se pad, en het sy net haar herinneringe. Kan jy haar kwalik neem dat sy heeldag terughunker na die ou dae? En het jy al daaraan gedink dat die dag sal kom dat jy ook oud en eensaam en alleen sal wees – in almal se pad en nêrens meer welkom nie?”
Mercia het haar onthuts aangekyk en toe verleë weggedraai. “Nee, ek het nog nooit daaraan gedink nie. Wat ’n aaklige gedagte!”
“’n Mens wil liewer nie daaraan dink nie, nè? Maar dis nou maar eenmaal die lewe se beloop, en ’n vriendelike woordjie vandag kan miskien oor vyftig jaar terugkom om jou eie eensame ou hart te verwarm.”
Haar stem was lig en half skertsend, en Mercia het onwillig geglimlag. Maar later het Lydia gesien dat sy ’n rukkie met tant Susie in die tuin gesels. Sy hoop hulle gesprek sal help om die verhouding tussen hulle te verbeter.
Sy trek ’n kam deur haar hare en dink dat die weke op die plaas haar goed gedoen het. Haar donker hare is weer glansend en vol lewe. Daar is weer kleur in haar wange en die groenbruin oë is helder. Geestelik sowel as liggaamlik voel sy sterker en beter – net die gedagte dat sy weer sal moet teruggaan stad toe, na die hartseer wat sy daar ondervind het, maak haar nog soms ongelukkig. Sy dink so min moontlik aan Tertius en hoop maar net dat sy hom nooit weer hoef te sien nie. Tertius se plan was altyd om na sy hospitaaljaar platteland toe te gaan, en sy hoop hy sal lankal getroud en weg wees teen die tyd dat sy terug stad toe gaan. Miskien sal sy dan weer rigting in die lewe vind.
Sy tel die lipstiffie op en sien hoe donker en somber haar oë weer is. Skielik dink sy aan die Sondagoggend byna twee weke gelede toe Frans vir haar gesê het dat sy mooi oë het, net jammer hulle lag so min. Dieselfde oggend het hy haar half ernstig, half skertsend verseker dat hy nie besig is om op haar verlief te raak nie. Sedert daardie oggend was hy weer die ou Frans, beleefd en hulpvaardig sonder om hom op te dring – die een na wie almal met hulle probleme gaan. Soos die dae verbygegaan en sy hom beter leer ken het, het haar respek vir hom toegeneem.
Sy koel, saaklike houding het haar belangstelling geprikkel en sy kon goed verstaan dat ’n jong meisie soos Mercia halsoorkop verlief kan raak op hom. Hy was egter blykbaar onbewus van Mercia se bewondering. Sover sy kon oordeel was sy houding teenoor haar deurgaans dié van ’n ouer broer teenoor ’n ietwat bedorwe jonger sussie. Sy het soms gesien dat tant Bettie die twee stilletjies dophou en dan gewonder wat in haar pasiënt se gedagtes omgaan.
Sy tel haar wit handsak en handskoene van die bed af op en stap na die siekekamer toe om vir tant Bettie tot siens te sê.
Tant Bettie, wat vanoggend veiligheidshalwe in die bed bly, kyk goedkeurend na haar.
“Jy lyk al klaar beter. Ek het jou gesê jy sal hier op Poortjie gesond word.” Haar breë hand rus ’n oomblik op die jong verpleegster s’n en die stroewe gesig versag effens. “Geniet die uitstappie, hoor, en moenie jou oor my bekommer nie. Buurvrou sal na my kyk. As jy geld nodig het, vra maar net vir Frans. En herinner hom tog daaraan dat hy vir Mercia ook geld moet gee.”
Met ’n ligte tred stap Lydia by die kamer uit en met die lang gang af. Sy sien dat die motor reeds voor die hekkie wag.
By die studeerkamer aarsel sy. Frans, wat ’n netjiese grys pak met ’n mooi blougrys das aanhet, sit voor sy lessenaar met die telefoon in sy hand. Aan die frons op sy gesig kan sy dadelik sien dat hy ontevrede is.
Hy kyk op, sien haar in die deur staan en wys vir haar om in te kom. Dan sê hy beslis: “Nee, meneer Malan. Ek is jammer, ek kan jou nie help nie. As jy vir hom nog geld wil voorskiet, doen jy dit op jou eie verantwoordelikheid. Ek kan geen aanspreeklikheid aanvaar nie. Ja, ek besef dat dit jou in ’n moeilike posisie plaas, maar ek kan ongelukkig niks daaraan doen nie … Ja, ek kom vanoggend dorp toe – ek was van plan om by die bank aan te kom … Goed, ons kan die saak dan verder bespreek.”
Hy sit die telefoon neer en staar ’n oomblik fronsend voor hom uit. Dan stoot hy sy stoel agteruit en staan op. Hy kyk na haar en die ontevredenheid verdwyn uit sy gesig en oë.
“Gereed om te gaan?” vra hy. Hy sluit ’n lessenaarlaai oop en haal ’n koevert uit wat hy vir haar gee. “Vyf weke se salaris plus ’n klein bonus. Die bonus is tant Bettie se voorstel, so dit sal nie help om teë te praat nie.”
Sy kyk na die koevert in haar hande, dan vou sy dit stadig op en sit dit in haar handsak.
“Dankie, Frans. Maar dit moet asseblief nie weer gebeur nie. Ek geniet die werk en wil nie enige ekstra betaling hê nie.”
Hy glimlag effens. “Dis maar net ’n blyk van ons waardering. Soos ek al vir jou gesê het: ek weet nie wat ons in hierdie weke sonder jou sou gedoen het nie. Maar kom, ons moet ry. Waar is Mercia?”
Hulle hoor Mercia se voetstappe in die gang en die volgende oomblik staan sy ook in die studeerkamer. Sy het ’n blou, geblomde rok aan en lyk jonk en mooi en opgewek.
“Haai, Frans, jy moet vir my geld gee, jong. Ek het ’n paar dingetjies nodig en ek is bankrot.”
Frans haal sy sakboekie uit: “Hoeveel wil jy hê?” vra hy glimlaggend. “Vyf pond? Tien pond?”
“Maak dit maar tien – ek moet verf koop en my ma verjaar volgende week. Ek moet vir haar ’n present koop.”
Sonder ’n woord oorhandig Frans die geld aan Mercia, en Lydia onthou skielik weer sy gesprek oor die telefoon. Dit was natuurlik Sam wat geld by die bank wou leen, arme Sam wat blykbaar gedurig geld nodig het.
Hulle is net na halftien daar weg. Mercia, wat voor tussen Lydia en Frans gesit het, was in ’n opgewekte bui en haar vrolike geskerts het die myle laat verbyvlieg.
“Frans,” vra sy skielik net voor hulle die dorpsgrense bereik, “dink jy daar is goud op Poortjie?”
Frans kyk vlugtig na haar, maar antwoord nie dadelik nie. Dan sê hy: “Ek weet nie, Mercia. Daar is praatjies van goud in hierdie wêreld, maar dis nog bloot gissings. ’n Mens kan net met geologiese opnames en deur toetsgate te boor, vasstel wat die posisie is.”
“Is daar al sulke opnames op Poortjie gedoen?”
“Nee. Tant Bettie het nog altyd geweier om prospekteerders op Poortjie toe te laat.” Hy glimlag effens. “Dink jy daar is ’n kans dat ek Poortjie sal erf?”
Mercia lyk verleë. Dan sê sy: “Ek dink jou kanse is net so goed soos myne. Maar veronderstel ek erf Poortjie – wat sou jy my aanraai om te doen?”
Sonder om na haar te kyk, sê Frans: “Dit sou afhang van wat jy die graagste wil hê: vir Poortjie
