maak so, maar eers kom Peet om woordeloos oom Frederik se hand te wring en ’n lekker klop op die skouer te kry. Ek sou dit nooit wou misloop nie, dink Peet, maar ai, as daar net nie so ’n diep innigheid tussen ons was nie. Ek wil hom nooit seermaak nie. Ek kan my nou maar net sowel met gejuig by die onvermydelike neerlê.
Toe gaan neem hy sy plek langs Maryn in aan die lang eetkamertafel met die spierwit gestyfde tafeldoek en die silwereetgerei.
Dis toe oom Frederik klaar sy lang en allesomvattende tafelgebed gedoen het, waarin hy met oorgawe loof en dank en prys en smeek, dat dit Maryn weer byval. Sy wag met egte eerbied dat die gepaste stiltetjie na haar pa se gebed moet daal, en besluit om hom trompop uit te vra, al is dit iets wat ’n mens nie aldag met Frederik Basson moet doen nie.
“Pa,” begin sy, en kan kwalik die opgewondenheid uit haar stem hou sodat sy liewer begin opskep aan die soet, goudbruin boerpampoen, “wat op dees aarde is by die Ou Huis aan die gang? Daar brand dan lig!”
“En daar’s ’n vreemde hond!” voeg Elsje by en kry ’n klein glimlaggie van Peet.
Maar Eugene ken ook al sy pa, en hy sien die genoeglike trekkie op die verweerde gesig toe die vrae uiteindelik kom. Die vabond, dink hy geamuseerd, hy kon ons ook darem al gesê het!
“O ja,” antwoord oom Frederik doodluiters, en kerf met groot omsigtigheid aan die blinkbruin skaapboud, “daar woon mos nou ’n dokter Marcel Hoffman.”
Toe begin hy met smaak die dun smeltsagte skywe vleis in hul borde skep, en maak asof hy heel onbewus is van die akute afwagting wat op sy woorde gevolg het.
“Oom,” tree Peet maar later vir die ander in, “wat maak die dokter Hoffman daar in die Ou Huis?”
“Ag jongie,” reageer die ou man met lus, “dis nou regtig ’n lang storie.”
2
Daar rek ’n stilte ná oom Frederik se doelbewus dramatiese woorde. ’n Lang storie, het hy gesê. Lig wat brand in die jare lange geslotenheid van die Ou Huis is beslis ’n storie, en een wat sy nuuskierige toehoorders hul smaaklike maal ’n wyle laat vergeet.
“Marcel Hoffman is ’n veearts,” sê oom Frederik aan Maryn, wat weer begin por aan hom.
“Dis nou ’n ding,” sê Eugene drogies, “hier is nie eens ’n stoetery op Damplaas nie!”
“Hier wás nie, seunie, hier wás nie!”
“Ag Pá!” trek Maryn los. “Vertel ons tog nou woord vir woord wie die man is en wat hy hier maak!”
“Goed,” sug oom Frederik, sy speletjie op ’n end. “Goed dan, maar jy sien, ek het nou so gedink – al die jare boer ek met koring hier in die Oos Vrystaat. Ek is een van die weinige boere wat hier net in koring spesialiseer. Op Damplaas kan ’n mens dit natuurlik doen, soos julle wel weet. Maar ek word nou moeg vir dié eensydige soort boerdery …”
Dis skielik, dink Peet. Dit het hom bra lank gekos om moeg te word. Dit is vir seker ’n rookskerm. Oom Frederik hét mos die manier om een ding met oorgawe te doen om sodoende ’n ander, groter beweegrede te verberg.
“Ewenwel,” gaan oom Frederik voort toe daar nou nie juis dawerende reaksie is nie, “ek het nou lus gekry om vir my ’n stoet Duitse vlekvee aan te skaf!”
“Simmentalers?” vra Eugene verheug, sy blou oë blink toe hy weer die heerlike skaapvleis nader trek.
“Juis, maar ek weet nie veel van die goed af nie,” erken oom Frederik.
“Ek dag oom sal in so ’n geval na die instituut op Irene gaan,” meen Peet. “Daar weet hulle mos alles van vee af.”
“O ja, maar ek wás daar. Ek het lank gesels met ’n paar van die navorsers daar. Julle weet mos ek was so ’n rukkie terug in Pretoria …?” en sy oë vee onskuldig oor die vier se gesigte.
“… e… ja, ons was bewus daarvan,” sê Peet vroom en die ander knik sedig, loer geamuseerd na mekaar.
“Nou ja, met dié geselsery kom daar toe ’n man aan – ’n vriend van een van die ander navorsers daar … ene Marcel Hoffman, soos wat julle seker kan aflei. Hy kom toe pas terug van oorsee – iewers in Duitsland, dink ek – en is toe ’n losloper …”
“Hoe bedoel Pa nou?” Dis Eugene vir wie die misterie nog nie heeltemal aan die opklaar is nie. Dit begin wel vaagweg by hom opkom dat sy pa met een van sy vele filantropiese skemas besig is.
“Ek bedoel hy het nog nie weer ’n praktyk gekoop vandat hy terug is nie en het kans gesien om my ’n tyd lank te kom help – minstens om die stoet op die been te kry. Ek betaal hom natuurlik ’n salaris wat pas by die werk wat hy sal doen.”
“O …” sê Eugene nadenkend. “Ja … Dis nie ’n slegte idee nie. Maar weet hy genoeg van Simmentalers af? Hy’s ’n veearts, geen navorser nie.”
“Nee wat, daar sal geen probleem wees nie. Hy het blykbaar in Europa net met Simmentalers gewerk, daar waar hy was, glo op ’n groot landgoed iewers. Hy sê as hy verdere hulp nodig het, sal hy met die vakkundiges op Irene skakel.”
“Wat van sy vrou en kinders?” vra Elsje. “Sal hulle tevrede wees hier op Damplaas? Ek bedoel … die Ou Huis is nie bra opgeknap nie.”
“Hm. Ons sal dit nog regsien – maar dit maak geen saak vir hóm nie. Hy is ’n wewenaar …”
Dit sink in, en ’n rukkie lank is daar stilte. Toe maak Elsje die leë borde bymekaar en Maryn trek die eetwaentjie nader om die nagereg in te skep. Dis ’n swierige konkoksie van room en gestolde poeding.
“Selina het haarself weer oortref,” sê sy. “Geen mens wat haar handewerk sien, sal ooit glo dat sy al sewentig se kant toe staan nie.”
Maar niemand reageer hierop nie. Sy kry van Elsje net ’n afwesige kopknik. Almal se gedagtes peusel aan hierdie man wat nou in die Ou Huis woon. Hy is dus weer een van oom Frederik se vele beskermlinge, en hulle het nog altyd belangstelling gewek.
Dat oom Frederik kan bekostig om filantroop te speel, lei geen twyfel nie. Damplaas se koringlande lê soos die vlakke velde van Moab – wyd en onbegrens. En soos dit beskik was, het hy in die jare sedert hy van sy pa, Sterk Freek Basson, oorgeneem het, nie soveel as drie misoeste geken nie. Hy het geërf en gewerk, en geld maak geld.
Wel, dink Peet met diepe erns, ons sal sien hoe vaar hierdie Marcel onder oom Frederik se fenomenale ontferming. Dalk beter as ék! Want diep dankbaar soos ek onteenseglik is, kan ek nie altyd verwerk dat oom Frederik besig is, wetend of onwetend, om my aan hom en sy familie te bind met bande wat nie bra eervol verbreek kan word nie. Want lief soos wat ek vir Maryn is, sou ek graag net vir ’n klein rukkie wou los wees van dit alles … Net om ’n bietjie afstand te neem en te kyk, suiwer en seker te weet dat dit goed is so … Dat ek en Maryn regtig, regtig vir mekaar …
“Nou wat,” vra Eugene skielik, “het die man in Duitsland gaan maak?”
“Ek weet nie mooi nie,” antwoord oom Frederik en steek sy pypie-na-ete op. “Soos ek maar aflei, het hy weggegaan ná die dood van sy vrou en kindjie.”
“Foei tog,”
