ken net fragmente van jou storie, maar ek wil graag die hele verhaal hoor.”
Luca wonder na watter fragmente Luther verwys. “Miskien moet ek begin met die sessie by Miss Potts nadat ek Ringo se neus met die bal gebreek het. Daai sessie was die kulminasie van verskeie ongelukkige koshuisvoorvalle. Alles gebeur mos in drieë: eers die voorruit van die koshuisvader se bakkie, toe Billy Buys se arm, toe Ringo se neus.”
“Oukei,” sê Luther, “maar moenie afdwaal nie, ek wil van jou en jou pa en Ringo weet.”
Luca lig sy skouers. “Geen pad is reguit sonder afdwalings nie. Die lyn tussen punt A en punt B is net trigonometries reguit, of agterna gesien, met die voordeel van al die feite en volledige terugskouing. Maar wanneer jy van punt A op jou emosionele reis vertrek, is daar g’n reguit lyn nie, net ’n knaende inwerking van allerlei kragte, soms bewustelik, soms onbewustelik, en dikwels heeltemal onverwant, of so lyk dit vir jou.”
Hy onthou daardie sessies smiddae in Miss Potts se kantoor. Hy onthou selfs die uitdrukking op haar gesig. Dit het dieselfde gesê as wat almal gedink het: dat hy sy skoolwerk afskeep en sonder hoegenaamd enige akademiese belangstelling of ambisie koersloos ronddobber. Daardie afkeurende uitdrukking asof die kat jou ingedra het.
Elke week op ’n Maandagmiddag ’n sessie van ’n uur. Dit was ’n pyn in die gat. Praat van Torquemada! Sy was meedoënloos.
Maar haar kantoor was gesellig ingerig. Sy moet die dekor met groot sorg uitgesoek het om die troebel jong siele te sus. Hy het destyds gereken ’n privaat skool het seker genoeg geld vir ’n heeltydse opvoedkundige sielkundige met ’n mooi kantoor. Vir haar sessies sit jy in ’n diep en sagte leunstoel, nie formeel by ’n lessenaar nie; haar skryftafel was eenkant.
En altyd ’n blom in haar huislike kantoor. Rose. ’n Rooi langsteelroos in ’n dun glasvaas op die lae koffietafel tussen hulle. Sy ma het ook altyd blomme in die huis gehad. Miss Potts se koffietafel was van chroom met ’n blad van glas.
Blink en phony, het hy gedink. Soos sy.
Hy kan steeds die sagte geur van die roos onthou, of was dit haar parfuum? Dalk haar parfuum, want hy kan onthou dat dit hom aan sy ma laat dink het. Sy ma het ook altyd lekker geruik.
Miss Potts se eerste woorde daardie middag was: “Jy moet jouself begin regruk, Luca.”
Hy het nie opgekyk nie. Deur die tafelblad van glas het hy na haar knieë gestaar. En hy het gegaap. Wanneer hy verveeld is, wil hy gaap.
“Luister jy?” het sy gesê. “Dit lyk nie of jy luister nie. Dink jy ek hou daarvan om met myself te praat?”
“Ek luister.”
“Kyk na my. Verveel ek jou? Verveel hierdie sessie jou?”
Sien, sê hy vir Luther, dis wat ek met stamperig bedoel.
Sy het ’n groot ring aan ’n vinger gehad, aan haar regterhand op haar skoot. Miss Potts was nie getroud nie en moes dosyne kostuumringe besit het, elkeen met ’n ander kleur steen om haar klere te komplementeer. En haar naels was altyd perfek gemanikuur, in ’n skakering van rooi, natuurlik. Hy onthou die ringe, want sy ma was ook lief vir juwele: groot ronde oorbelle, armbande en ringe, Katolieke kruise en pendante met ikone. Maar in ’95 het sy ma lankal nie meer ’n trouring aan haar ringvinger gedra nie.
’n Juweelstuk van haar wat hy spesifiek goed onthou, het in ’n skulp op die buffet gelê. Die skulp, oënskynlik vergete, het vreemd genoeg ’n nogal prominente plek beklee, langs haar kosbare uitstalling van geraamde foto’s. Die foto’s was, soos alle mense se fotoalbums, ’n soort visuele dokumentering van haar lewe, en sy ma het ’n vol lewe gehad.
In die skulp was ’n neksnoer wat sy nooit gedra het nie, ’n melkerige steen aan ’n silwerketting.
Luca weet hoekom sy dit nie gedra het nie: dit was ’n geskenk van sy pa, en sy ma het sy pa ná die egskeiding en sy gewaande dood bly straf daaroor. Hy dink deel van die straf was om dit nooit iewers in ’n laai weg te pak nie; dit moes net daar lê, oop en bloot.
Sy pa het die skulp tydens ’n seldsame gesinsvakansie by die Nougab se monding naby Victoriabaai opgetel en saamgebring huis toe. Toe hulle huwelik begin verbrokkel, het sy ma die skulp as asbak gebruik. Sy pa het nie gerook, gedrink, gevloek of ’n loeroog na ander vroue gehad nie – sover hy weet, in elk geval. Sy pa het ’n nuwe glasasbak vir sy ma gekoop, die skulp uitgewas en dit op die buffet gesit. Dis ’n ornament, het sy pa gesê, nie ’n asbak nie.
Maar ek dwaal af, sê Luca vir Luther. Ek was by daai eerste sessie met Miss Potts.
Sy het uit haar stoel opgestaan en hy het haar met sy oë gevolg tot by haar skryftafel, spesifiek haar boude, beurend teen die materiaal van haar rok. By die tafel het hy die boude gelos en haar hande op die blad gevolg. Alles so netjies gerangskik, alles haaks en in gelid: rooi telefoon, twee dik boeke opmekaar gestapel, twee potlode styf teenmekaar, ’n paar lêers langs mekaar uitgestal.
Hy het hoër opgekyk, na die muur agter haar, na die uitstalling van haar geleerdheid, die sertifikate (met Latynse bewoording en goue seëls en flambojante handtekeninge) in eenderse rame, presies uitmekaar gespasieer. Teen die muur was ook ’n soort faux cartouche met ’n inskripsie: sint John Bosco se voorskrifte oor hoe na kinders omgesien moet word, spesifiek na seuns.
Let us regard those boys over whom we have some authority as our own sons. / Let us place ourselves in their service. / Let us be ashamed to assume an attitude of superiority. / Let us not rule over them except for the purpose of serving them better.
Hy sou dit later uit die vuis kon opsê.
Maar in daardie stadium het hy meer belanggestel in die lêer wat sy van haar skryftafel opgetel het. Sy het weer kom sit, haar bene gekruis, die soom van haar rok reggetrek, en met die lêer op haar skoot na hom opgekyk. Hy het geweet dis sý lêer, en dat die inhoud neerdrukkende leesstof uitmaak.
Daarom het hy liewer weer na haar bene afgekyk, na haar knieë, wit in die sykouse toegespan. Hy kan nie onthou dat hy sy ma ooit in sykouse gesien het nie. Booger het gesê sy ma probeer nog ’n hippie wees, al was sy net sewe jaar oud in die Somer van Liefde.
Hy het vir Booger gevra: “Watse flippen Somer van Liefde? Waar was ék?”
“’n Bobbejaan, nog lank nie mens nie. Nie eens ’n skynsel in enigiemand se oog nie.”
Toe hy vir sy ma vra of sy ’n hippie is, het sy gelag. “Herder, Luca, waar kom jy aan hippies? Weer Booger? Miskien is ek ’n retro-hippie. Ek hou van boheemse klere, dit weerspieël ’n romantiese gees, ’n vrye gees.”
Jammer vir die afdwaling, sê hy vir Luther. Waar was ons? O, toe Miss Potts met die lêer kom sit.
“Hier is jou vraestelle,” het sy gesê en met ’n rooi nael op die omslag van die lêer getik, “van die vakke wat jy gedruip het.”
Sommerso, sonder prelude of ouverture.
Wat hom met ’n keuse gelaat het.
Hy kon uitvaar teen die onregverdigheid van die skoolstelsel met sy onbekwame en ongevoelige onderwysers wat arme leerders in eksamens probeer vasvra pleks van hulle kennis te toets.
Of hy kon die situasie probeer ontlont.
“Miss
