oë vasgenael op sy skraal gesig.
“Dit . . . dit is nie?”
“Nee, mevrou.”
“Maar . . . is daar ’n huis?” Haar stem is ’n skor fluistering.
“Ja, mevrou, daar is ’n huis.”
Karlien skuifel stadig om tot agter haar ma se stoel. Haar hande rus warm en stewig op haar ma se skouers.
“Meneer Visser . . .” Karlien klink baie jonk en onseker. “Die huis . . . hoe ver is dit van die dorp af? U sien . . .” Sy vryf onbewustelik haar ma se skouer asof sy die versekering dat alles reg is, daaruit wil put.
“Sien . . . ons het geweet dat die plaashuis van Standersfontein maar omtrent drie of vier kilometer van die dorp af is . . . My twee sussies moet skool toe gaan en . . .”
“Dit is ’n huis wat u oupa later jare vir die voorman laat bou het. Gelukkig het hy ook kinders in die skool gehad en is die huis sommer hier aan die buitewyk van die dorp. Dit is seker nie meer as twee kilometer van die dorp af nie.”
Anna sug verlig.
“Dit is gaaf, want ons sal dit nie kan bekostig om hulle in die koshuis te laat inwoon nie.”
Anna staan stadig en stram op soos ’n ou vrou. Karlien ondersteun haar en stilletjies verwens sy haar oupa wat hulle in so ’n penarie laat beland het.
Jan Visser stap saam met hulle na buite.
“Waar is die res van die gesin?” vra hy nuuskierig.
“Hulle is daar in die kafeetjie. Hulle het solank ’n koeldrankie gaan drink. Ons sal hulle sommer nou kry en dan kan ons almal uitry plaas toe.”
Jan kyk na die afgeleefde kombi en skud sy kop ongelowig. Hy kan beswaarlik glo dat hierdie motor die hele ent pad van Kaapstad af tot hier kon kom.
“Ek sal voor ry, mevrou. Ek wag daar by die kafee sodat u die ander kan kry,” sê hy hoflik.
“Baie dankie, meneer Visser.”
Karlien sit ’n oomblik lank met haar hande roerloos op die stuurwiel.
“En nou, Ma?”
“Nee, kind, nou weet ek ook nie . . .” sê sy en sug diep.
“Wel, kon ons om, so kom ons om,” sê Karlien en probeer glimlag.
“Ons sal maar vir jou ’n werkie op die dorp moet probeer kry, dit is al.”
“Ja, Ma!” Karlien sug. “Maar dit sou darem lekker gewees het om ’n plaas te hê met koeie, hoenders en skape . . .”
Anna pink ongemerk ’n traan weg.
“Jy het al meer as jou deel van swaarkry gehad. As ek tog net nie so hardkoppig was nie en ook maar verder gaan studeer het, dan kon ek self uitgespring het om iets te verdien.”
“Dit sal ook die dag wees. Ma is ’n ma en ’n ma bly by die huis en kook vir haar dogtertjies lekker kos en maak vir hulle mooi rokke en basta!”
“Ai, Karlientjie, jy is vir my meer werd as vyf seuns.”
Karlien vryf liggies oor haar ma se wang.
“Dit is nie wat Ma altyd sê nie,” lag sy en aap haar ma se stem na en trek haar gesig op ’n plooi. “As ons tog net ’n man in die huis gehad het!”
Anna lag verleë saam. “Ja, toe maar, as ons ’n man in die huis gehad het, kon jy nou agteroor gesit, jou verlustig het in die leliedammetjies in jou ontwerpertuin en jou diepste drome uitgeleef het . . . Dan het jy nie nodig gehad om soos ’n man te wees nie.”
Karlien hou voor die deur van die kafee stil en die tweeling bondel holderstebolder by die deur uit.
“Gaan ons nou, Karlien? Gaan ons sommer vanaand al op die plaas slaap?” Ester en Orpa, die twaalfjarige tweeling, praat gelyktydig.
Tannie Maud kom waardig en statig met die treetjies afgestap. Haar kantsambreeltjie, wat al beslis beter dae geken het, is oopgemaak en fyntjies oor haar skouer gedrapeer om haar wit vel teen die fel Suidwes-son te beskerm.
“ ’n Mens raas nie so in die straat nie,” sê sy en tik die twee blondekoppe liggies met die sambreeltjie voordat sy in die motor klim. “Waar is Susan?” vra Anna.
Karlien wag nie op ’n antwoord nie, maar spring die treetjies twee-twee op om haar te gaan haal.
“Kom, ou sussie,” sê Karlien en vat haar liefdevol aan die arm.
Susan sit diep ingedagte deur ’n tydskrif en blaai. Sy lyk lusteloos en moeg.
“O, is julle al hier?” vra sy, staan op en stap agter Karlien aan.
Die tweeling babbel nog aanmekaar toe Karlien in die motor klim.
“As julle tweetjies nou net so ’n oomblikkie stilbly, dan kan ek alles verduidelik en kan almal hoor.”
Karlien draai skuins in die sitplek om hulle almal te kan sien. Die erns op haar gesig laat die ander verskrik stilbly.
“Daar was iewers ’n misverstand. Ons het nie ’n plaas geërf nie, net ’n plot. Om die waarheid te sê, dit is net tien hektaar grond. Daar is ’n huis, maar dit is nie die ou plaashuis waarvan Mamma ons vertel het nie. Dit is ’n huis wat later deur Oupa laat bou is vir sy voorman.”
Sy maak of sy nie die geskokte uitdrukking op die ander se gesigte sien nie en gaan gemaak opgewek voort: “Dit is nog nader aan die dorp as die ou padstal en daaroor is ons vreeslik bly. Nou moet ons ry en gaan kyk hoe lyk ons nuwe koninkryk.”
Almal is onnatuurlik stil.
Susan begin saggies huil en Maryna staar onvergenoeg deur die venster.
“Dit is alles my skuld . . . Ek weet Mamma-hulle het alles daar in die Kaap net so gelos en hiernatoe gekom om my in ’n droër klimaat te kry. Dit is hierdie ou nare longe . . . Hoekom het julle my nie gelos dat ek doodgaan nie? Dit sou vir almal beter gewees het!” snik Susan.
“Stil, Susan! Moenie vir jou kinderagtig hou nie. Jy is mos groot!” sê tannie Maud en sy klink vererg, maar sy druk darem ’n kantsakdoekie in Susan se hand om die trane te keer.
“Wel, of ons nou hier gaan krepeer van ellende of in die Kaap in ’n beknopte woonstel, is vir my om ’t ewe. Ons was arm en nou is ons nog armer. Geen kaviaar of varkribbetjie vir die Jouberts nie!” sê Maryna bitter.
Tannie Maud kap Maryna hard oor die kneukels met die sambreel.
“Jy maak my siek wanneer jy so sinies is. Buitendien, niemand het gesê jy moet saamkom nie. Die keuse was joune. Jy het self aansoek gedoen vir ’n pos by hierdie skool.”
Maryna staar nors deur die venster. Sy is die oudste van die Joubert-dogters. Die lewe was nog maar min vriendelik met haar en dit het haar suur en onvergenoeg gemaak. Daar was ’n tyd toe alles vir haar mooi en vol sonskyn was, maar dit is lank gelede.
