roep God vir Abram uit die veelgodedom van sy vader. Tera, nasaat van Sem, het in Ur van die Galdeërs (Babilonië) gewoon. Eendag vat hy sy getroude seun Abram en sy wees-kleinseun Lot, en vertrek Kanaän toe. Met ’n ompad (dalk om die Siriese woestyn te vermy?) kom hy 1 000 km verder aan in Paddan-Aram, waar hy hom in Haran vestig. Het Tera dalk reeds God se roepstem gehoor, maar te vas gewees aan sy gode? Josua 24:2-4 gee ’n aanduiding hiervan. Dalk begin die bejaarde Tera hier ’n nuwe gesin, want Abram trek weg van sy familie af (Gen 12:1) toe God hom Kanaän toe roep.
Volgens sekere Skrifverwysings gebeur dit omstreeks 2090 vC. Die kaart teenoor Genesis 1 (NAV) wys hoe Abram in ’n omgekeerde “U” opbeweeg het van Ur oor Haran na Kanaän, waar God hom belowe: “Aan jou nageslag gee Ek hierdie land.” Abram het toe nog geglo hy sal kinderloos sterwe (Gen 15:2-3). Min kon hy raai dat sy nageslag (by name kleinseun Jakob) eers sou wegtrek Egipte toe, om eeue later ná slawerny en ontbering terug te keer en Kanaän in besit te neem – hier waar Abram, herdoop tot Abraham, nou as vreemdeling vertoef (Gen 17:8). God se plan werk ver vooruit, en bereken die ompaaie van mensekeuse.
GEBED: Ek dank U vir die wete, Here, dat U ook ons lewensplan in u hand hou, watter uitweë en ompaaie ons ook al bedink.
7 Januarie Genesis 18:16-33
DIE VERWOESTING VAN SODOM
Sal U die plek werklik vernietig? (Gen 18:24).
Abraham pleit vir God af tot by tien regverdiges. God skyn minder as tien te vind, en lei hulle eerder betyds na veiligheid. Die ondergang van Sodom weerklink deur die hele Skrif, sodat Jesus ook vir Kapernaum berispe: “As in Sodom die wonderdade plaasgevind het wat in jou plaasgevind het, sou hy tot vandag toe nog bly staan het” (Matt 11:23). In die Middeleeue is ook Kapernaum verwoes. Hierdie garnisoendorp langs die meer was Jesus se tweede tuiste (Matt 4:13). By die tolhuis van Kapernaum roep Hy vir Levi (Matteus), en ook vir Petrus en Andreas. Hy genees die slaaf van die Romeinse offisier, Petrus se skoonma, die vrou met bloedvloeiing, die verlamde man wat deur die dak laat sak is, die man met die verdorde hand, ’n besetene, die seun van die amptenaar, twee blindes, ’n doofstomme. Hy wek Jaïrus se dogtertjie uit die dood op. Die mense verdring Hom (Mark 1:21-45). Dis dan dat Jesus die vergelyking met Sodom tref.
Oor Sodom laat God profeteer as “Jerusalem se kleiner suster”, wat selftevrede in hoogmoed en oorvloed geleef en vir dié in nood niks oorgehad het nie (Eseg 16:49); hulle het afskuwelike dinge gedoen (2 Pet 2:8), “Daarom het Ek hulle laat verdwyn …” (Eseg 16:50). Hierdie gebeure word ook in buite-Bybelse bronne vermeld. God het moontlik ’n uitbarsting bestem wat die laagte oorstroom en die ontsnapte gasse aan die brand laat slaan het. Ontsteld kyk Abraham van ver af (Gen 19:28). Die plek word daarna “ ’n veld vol dorings en soutpanne” (Sef 2:9), en vorm allengs die Dooie See. As gevolg van besproeiing vloei daar deesdae minder water van die See van Galilea in die Dooie See. Die drukking vanweë die water wat sak, laat een van die berge groei (6 mm in 70 jaar). Wie weet, dalk word die oorblyfsels van Sodom eendag blootgelê wanneer die Dooie See verdwyn.
GEBED: Ek staan weer verstom by die besef, Here, dat U geen ydele woord spreek nie. Help ons om nie in die sondige keuses van die mense van Sodom en Kapernaum te verval nie.
8 Januarie Genesis 22:1-19
ABRAHAM OFFER BYNA VIR ISAK
Net toe Abraham die mes vat om sy seun te slag, roep die Engel van die Here … (Gen 22:10).
Slepend en snuiwend, met opgeskroefde oë in die spleet van die klam sweetdoek. Dis Abraham, op pad om sy krulkop-babbelbekkie te offer, want God sê so. Is dit moontlik dat Abraham verkeerd kon hoor? Dat hy sy eie binnestem kon verwar met ’n influistering van God? Soos my vriendin se gevoelige tienerseun, wat haar een nag met ’n spirituslap probeer versmoor het? Huil-huil: “Mamma, die Here het gesê ek moet.” Dis nadat The passion of the Christ op die kerkkamp van hulle spesiale skool gewys is. Hy moes besluit het dat hy, om hierdie lyding te vergoed, sy dierbaarste sal moet offer.
Met wat hy “hoor”, vee Abraham God se verbond (Gen 12:1-3, met implisiete Messias-belofte) uit die pad. Sou God, die groot Sielkundige, toelaat dat ’n kind deur sy pa vasgemaak word, in die besete gesig opkyk, die opgehewe mes sien? Sou Isak ooit weer toelaat dat sy pa die nagkaros oor hom optrek, of sou hy wegkoes vir die vlermuisagtige skaduwee teen die muur van die kameelhaartent? Sou Isak ooit héél wees? Maar God ken vir Abraham: sy krag, waardeur hy die beste putte aan Lot kon afstaan; dapper veg in die nag van die konings (Gen 14); vir Sodom en Gomorra pleit. Maar ook sy swakhede: dat hy Sara aan ’n farao se harem kon uitlewer om sy eie vel te red (Gen 12); dat hy haar haar sin gee deur vir Hagar en Ismael woestyn-in te verdryf; sy latere buie van swartgalligheid.
God laat Abraham volgens sy vryheidsbeginsel begaan, maar bestem solank ’n ram vir ’n sekere tyd en plek. So bewaar Hy vir Abraham van ’n afgryslike flater, geskoei op die kinderoffers van omringende heidenvolke (dagstukkie 17 Mei), wat God verfoei. Abraham word deur God se regstellende optrede die aartsvader van Israel en ook van alle gelowiges, die nuwe Israel (Gal 3:7).
GEBED: Here, leer my reg luister, en as ek mistas, onderskep dit asseblief en swaai dit om.
9 Januarie Genesis 23:1-16
BYBELSE HUMOR REEDS IN GENESIS
Toe het Abraham ingestem en die silwer vir Efron afgeweeg … (Gen 23:16).
Wie redeneer dat die Bybel droog is, het geen aanvoeling vir die humor, satire en ironie wat tussen die blaaie skuil nie. Reeds in Genesis vind ons vroulike logika op sy beste as die kinderlose Sara haar man na die slavin stuur en opdra dat hy ’n kind moet verwek wat soos haar eie sal wees. Hagar raak swanger en minag haar meesteres, waarop Abraham hoor: “Jy dra die skuld vir hierdie onreg wat ek moet verduur” (Gen 16:5).
Toe Sara sterf, wil Abraham die Makpelagrot as graf koop (Gen 23). Eg Oosters kibbel die Hetiet geskok: Wat? So ’n belangrike man laat betaal? Hy géé die grond. Toe Abraham aandring, sug die Hetiet: “Moenie dat ons stry oor ’n stukkie grond wat vier en ’n half kilogram silwer werd is nie.” Ons lees: “Toe het Abraham ingestem en die silwer vir Efron afgeweeg …” ’n Astronomiese bedrag vir ’n lappie grond in ’n gebied wat in elk geval deur God aan Abraham toegesê is.
Veel, veel later beland Abraham se agterkleinseun Juda in ’n onsmaaklike voorval. Hy beloon ’n prostituut met sy seëlring en kierie as pand, tot hy vir haar ’n boklam kan stuur. Hy weet nie die “prostituut” is sy vermomde, gegriefde skoondogter nie. Toe hy dit uitvind, besluit hy: “Laat sy die goed hou. Netnou maak ek nog ’n gek van my” (Gen 38:23). Dis merkwaardig dat die Bybel nie dié soort skande (soos Dawid s ’n later) toesmeer nie.
Jakob sterwe in Egipte en Josef gaan hom volgens belofte (Gen 47:30) in Kanaän begrawe – ’n skouspelagtige uittog (Gen 50) onder Egiptiese geleide. Daar gekom, weeklaag hulle sewe dae. Die verstomde Kanaäniete besluit foutiewelik: “Egipte is swaar in rou.” Watter dramatiese ironie. Hulle weet nie eens mooi wie die dooie is nie, terwyl sy nageslag hulle eendag hier sal kom verdryf en die land in herbesit neem.
GEBED: Here, u bestemming en hoedat U swak menslike besluite omswaai, blyk selfs uit die minder ernstige voorvalle hierbo. Alles en almal is oop voor u aangesig.
10 Januarie Genesis 37:1-4, 12-14, 17-35
JAKOB SE VERSKRIKLIKE GESIN
Jakob het in Kanaän gebly, die land waar sy voorvaders ook as vreemdelinge gebly het. Hier volg die familiegeskiedenis van Jakob (Gen 37:1-2).
In
