U natuurwette is dikwels wonderwerk genoeg, Here, om ons laag aan u voete te hou. Dankie vir elke klein en groot wonderwerk in ons lewe.
18 Januarie Eksodus 16:14-21
DIE GAWE VAN MANNA VIR DIE BROODSAK
… en toe die wolk wegtrek, was die woestyn oortrek met fyn vlokkies soos ryp (Eks 16:14).
Heuningdou op Pa se katoen was nooit ’n goeie ding nie. As die blink klewerigheid op die blare verskyn, het hy geweet die plantluise sit onder die blaar, en hy moet spuit. Vir my is die idee van manna as ’n eetbare luisuitskeiding dus volkome aanvaarbaar. Daar is, soos met die kwartels, gelowiges wat in opstand kom teen die verklaring van manna as ’n natuurverskynsel. Waarom is dit moeilik om te glo dat God sy wonderwerkende almag ook en veral deur die alledaagse openbaar? Ewe groot as die wonderwerk van manna, is die menslike vingertop met die gevoelige senu-eindpunte wat die korreltjies kan raakvat.
Tamariske vol manna gedy steeds in Sinai en in die woestyn tot by die Dooie See. Navorsing deur ekspedisies stem ooreen met die Bybelse gegewens. Hiervolgens lyk die korreltjies op die takke wel soos koljandersaad. Dis wit totdat dit afval, waarna dit geelbruin word, en smaak soos heuningsuiker. Die versamelaars is Bedoeïene en monnike wat die “Sinai-manna” as voedsel en handelsproduk gebruik. Hulle staan vroeg op, want as die grondtemperatuur bo 21 °C styg (teen omstreeks 08:30), sak die miere toe op die “Man es-sama” (manna van die hemel) en laat dit “wegsmelt”. In gunstige tye kan een persoon soggens 1,5 kg versamel, genoeg vir ’n volwassene. Die Bedoeïene knie dit tot ’n vitamienryke pap. Die manna word in ’n digte pot gebêre om die miere weg te hou. Dit kan dus wel bewaar word (Eks 16:33). Dat daar op die sabbat geen manna was nie, kan beteken dat die volk ietwat later bly lê het, omdat hulle volgens die Wet in elk geval nie op die sabbat mog werk nie. Hoe ook al, die manna was ’n natuurlike verskynsel. God het dit wel met wonderwerkende almag skielik laat verskyn … deur die weer en klimaat te verander of te bespoedig.
GEBED: Getrou gee U ons die hemelse manna van die dag, Here, hetsy die brood op ons tafel of die brood van die lewe. Ons dank U daarvoor.
19 Januarie Eksodus 32:1-8
AÄRON SE GOUE KALF
Hy het … daarvan ’n beeld in die vorm van ’n bulkalf gemaak (Eks 32:4).
Mens wil dink: Ja, Israel is uit Egipte, maar Egipte nie uit Israel nie. Dié goue kalf is tog seker in navolging van die heilige bul Apis. Dit dui egter skynbaar op die Semitiese kalwerdiens, en nog ’n bron reken dat goue voetstukke in die vorm van kalwers algemeen was, en dat Aäron dit kon bedoel het vir die onsigbare God. Konings Jerobeam en Jehu verval later ook in kalwerdiens, met katastrofiese gevolge (1 Kon 12-13; 2 Kon 10:29). Aäron gee nogal ’n komiese verduideliking aan sy ontstoke broer: Hy het die goud in die vuur gegooi, en toe kom die kalf uit. Dis nadat hy eers die “sleg” volk wou blameer, hulle wat nou rondom die kalf jol. In haar Afrikaanse Kloekgoed teken Hetta Hager dit uit die pen van ’n skoolkind aan: “Hulle pruis daai goei kalf.”
Daar is eksegete wat vir Aäron daarvoor krediet gee op grond van Eksodus 32:5: “Môre is daar fees …” dat hy uitstel wou beding in die hoop dat Moses opdaag. Al was Aäron welsprekender as sy broer (Eks 4:14), kon Moses die skare beter beheer. Hy is immers vier dekades geslyp aan die koninklike hof, waar hy ook baie van regspraak geleer het. Tog slaan Moses in sy latere historiese relaas ook die blaamkitaar: “Dit was oor julle dat die Here vir my kwaad geword het …” (Deut 1:37).
Hy het skeef getrap en in ’n reddingsboot geval, verduidelik die kaptein van die rampboot Costa Concordia sy afwesigheid aan boord (13 Jan 2012). Lank ná Aäron sou Salomo opdrag gee: “Moenie by ’n swak saak staan nie” (Pred 8:3). “Ja, maar …” is die doodsteek van meer as een verhouding. Moenie “daai goei kalf pruis” as hy nie goud werd is nie. En, in plaas van die skuld soek, stel liewer vas wat die fout is en help dit in ’n goeie gees regstel.
GEBED: Ons lag vir Aäron se belaglike argumente, Here, terwyl ons eie dikwels op wankele bene staan. Help ons uitkyk na goue kalwers wat ons onder die skyn van vroomheid toelaat.
20 Januarie Levitikus 1:1-17
DIE GOUE DRAAD … TEN SPYTE VAN
Die Here het vir Moses geroep en uit die tent van ontmoeting vir hom gesê … (Lev 1:1).
Levitikus is gerig op die Leviete se tabernakeldiens, en wemel derhalwe van wette, veral offerwette. Tog sê God by monde van Jeremia: “Toe Ek julle voorvaders uit Egipte laat trek het, het Ek hulle nie beveel om vir My brandoffers en ander offers te bring nie. Maar wat Ek hulle beveel het, is: Julle moet My gehoorsaam” (Jer 7:22-23). Die oormaat offers word deels verklaar deur 2 Konings 12:16: Offergelde was die priesters se gasie. Maar in hierdie geval beland die vingers ook in die tempelherstelfonds. Reeds Hofni en Pinehas het getoon hoe sekere priesters die offers kon misbruik (1 Sam 2:13-17).
Het Moses al hierdie wette self neergeskrywe? Groot gedeeltes, ja (Eks 17:14; Num 33; Deut 31:19). Maar hy kon onmoontlik die vyf “Mosesboeke” alleen skryf, die oorlaaide leier, veertig jaar lank, van ’n oplopende volk deur die woestyn. Iemand anders het in elk geval byvoorbeeld sy dood beskryf (Deut 34). En hoe verder van Egipte, hoe skaarser die papirus; nou bly net leer, klei en potskerwe oor, duisende fragmente. Die teorie dat Bybelboeke in die ballingskap nog saamgestel is, dikwels deur groepies priesters, is nie Godsonterend nie. “Die hele Skrif is deur God geïnspireer …” (2 Tim 3:16); toe Paulus dit sê, het die Skrif slegs bestaan uit dele van die Ou Testament. God gee die inspirasie, maar werk deur die mens; dit is sy metode. Toe die Qumran-rolle in die laat veertigerjare ontdek en gerestoureer is, was daar merkwaardig min verskil tussen dié antieke en latere weergawes. Opgrawings en navorsing bevestig die Ou Testament genoegsaam sodat die goue draad van Godsbeskikking deurgaans gesien kan word.
Levitikus was ’n diensboek vir priesters; gewone volkslede het nie toegang hiertoe gehad nie (dagstukkie 18 Okt). Die boek verdien dus sy plek, offeroordaad of nie. Jesus self haal aan uit Levitikus 19:18: “Jy moet jou naaste liefhê soos jouself” (Matt 22:39).
GEBED: Here, dis goed om te weet dat U die Skrif ingegee het, en dat U feilbare mense daarvoor gebruik het. Wil U my ook gebruik in elke woord, daad en gesindheid.
21 Januarie Levitikus 2:11-16
SOUT AS SIMBOOL VAN DIE VERBOND MET GOD
Die sout herinner aan die verbond met jou God … (Lev 2:13).
In moderne Israel ervaar die toeris gou die kosjer-wette. Aan tafel mag botter en melk nie saam met vleis voorgesit word nie. Dit beteken koffie sonder melk en brood sonder botter. Sommige eetplekke voorsien kunsprodukte, maar ander laat dit gerieflik weg. Toe ons Joodse gids sê: “Moses is Moses, but business is business,” gee hy heimlik te kenne dat die Jood weet die voorskrifte kom eintlik van Moses af. Sou die God van hemel en aarde sy kinders met soveel bepalings vermoei? Verseker het God dikwels deur Moses se vroom, suiwer innerlike gepraat. Maar die herhaalde “die Here het vir Moses gesê” kan impliseer dat God dinge sou beveel, soos die doodmaak van Aäron se seuns, wat nie beween of begrawe mag word nie (Lev 10). Meer oortuigend is die slotsom: “Hulle het toe gemaak soos Moses gesê het” (Lev 10:7). Net daarna (Lev 10:16-20) tree Moses, skynbaar berouvol, mensliker op teenoor Aäron se ander seuns. Hy kon onversetlik soos ’n rots wees, maar ook uiters sagmoedig (Num 12:3), en ’n onvermoeide pleitbesorger (Eks 32-34; Num 14). Later in Jerusalem (dagstukkie 30 Apr), word ruiterlik gepraat van die “voorskrifte van Moses” (Hand 15:21) wat dit vir heidene moeilik maak om Christene te word.
As ek
