die uitstappie gaan om meer as die motor. Kaïn is ’n opgeskote bobbejaan met agterdogtige ogies, na aan mekaar. Hy vorm die agterhoede, min beïndruk. Hy is die soort bobbejaan wat, as hy ’n mens was, ’n grasspriet in sy kies sou gehad het, of ’n sigaret agter die oor. Doodluiters. Hy straal terloopse minagting uit, soos ’n jeugmisdadiger. So begin hul ontdekkingsreis, met nie alle bemanningslede bo verdenking nie.
— Want my gebeente is verskrik —
Hulle stryk aan, hulle stryk aan. Rebekka is ’n absolute GPS, sy weet presies watter voetpaadjie om te kies. Sy is klein en rats, met nie ’n ons oortollige vet aan haar vietse skelet nie. Haar oë is groot en wyd, vol ontsag en ontsetting. Sy lag maklik. Sy het ’n goeie begrip wat minder as ’n halwe woord benodig. “Julle wil allereers Katdoorn toe, om jou oumatjie te raadpleeg, nie waar nie, Keneuoe?”
Met die son in die middel van die hemel gaan hulle sit. Hulle knoop die vadoek oop en breek die brood. Kaïn het ’n paar skerpioene onder ’n klip verras en kou sappig en met groot smaak daaraan, terwyl hy hulle op en af kyk met ’n uitdrukking van: “Wat’s jou probleem?” Hy herinner Aga aan die voormalige Jeugligaleier Julius Malema; iets in die vanselfsprekende toe-eiening, as daar wel so ’n woord bestaan. Tortelduiwe koer oorverdowend. Hoe ver moet hulle nog gaan?
Dis namiddag. Aga herken die landskap. Hulle is weer op Katdoornvlei, die erfplaas. Die werf lyk verlate en effens verwaarloos. Hulle vermy die hoofopstal met sy versonke rondawel waarmee hulle heeltemal te goed vertroud is. Agter, onder die bloekoms, is ’n kleiner opstal, netjies afgewit. Die skaduwees is al lank. Rebekka klop nie, maar uiter ’n skril fluit. Na ’n hele paar minute verskyn Oumie se kappiekop bo die onderdeur. Sy leun op die deur, krom soos ’n vraagteken, amper deursigtig in die agtermiddagson. “My kinders. Kom terstond binne. Julle is seer welkom. Soet is die lig, en goed is dit vir die oë om die son te aanskou. Net die abjater betree nie my drumpel nie. Die Skrif sê die honde en towenaars sal buite bly.”
“Die wagbobbejaan bly altoos buite, Oumatjie,” verduidelik Rebekka geduldig.
Oumie se voorkamer dateer uit die vorige eeu, nee, die een daarvóór. Wakis, houtvloer, kerse, riempiesmeubels. Ontdaan van versiering, geen gehekelde tafellappie of armleuningdoilie in sig nie, geen geraamde tapisserieë of uitgeborduurde Bybelverse teen die wit mure nie. Dienlike gordyne sonder motief of kleur, soos Oumie se kleredrag. Onder haar kappie hang ’n lang silwer vlegsel uit, tot op die heup. Sy loop moeisaam, met ’n kierie. Sy het wel hulp: “Consolashooooeeeen!” gil sy oor haar skouer. “Kom skenk vir ons tee-hee.”
Consolation, in wit kappie en voorskoot, die ene glimlag, kom groet en bring tee. Bossiestee. Koffie is boos, onthou Aga; ’n gevaarlike stimulant. Suiker ook. Daar is darem vars room. Hulle sluk dorstig aan die warm bruin vloeistof.
Oumie lyk bleek en uitgeput. Sy val met die deur in die huis, soos iemand wat min tyd het: “Ek wis van jul soektog. Julle moet julle haas om die seun se ma op te spoor, die verloopte Fumane. Haar wat heen is se grootmaakkind. Om lig te werp op die duister saak.”
Oumie benodig weer die dienste van ’n groot wit sakdoek. “Ek is reg om te gaan, na my suster. Oor hom, Herder, die eerste, het ek geen enkele traan gestort nie. Oor die laaste Herder, haar seun, wel ’n paar trane. Ons het saam grootgemaak aan hom, tot sy vort is na die Ongeskonde Susters.
“Sy het nou heengegaan om vir my ’n plek te berei, die roos van my hart. Soos ’n narsing van Saron, ’n lelie van die dale, goud van Ofir, topaas van Kus. Vort na ’n stad met fondamente, waarvan Hy die boumeester en oprigter is. In hierdie dal der doodskadu het daar vir my weinig oorgebly. Alles tevergeefs, ’n gejaag na wind, seg die Prediker.
“Maar dit was ’n blye dag om jou weer te aanskou, my Rageltjie se kind. Hoewel liederlik verniel deur die wêreld, ’n geknakte riet, my stomme kind.”
’n Hoesbui oorval haar en Consolation help haar regop. “Oumatjie moet eers gaan lê. Ek wys julle kamers.”
— Word wakker, Noordewind —
Kaïn het hom op die stoep tuisgemaak. Ongeërg. Rebekka bring vir hom water en mielies, aan die stronk. Hy stop sy kieste vol kos. Aga het al gelees daaroor: bobbejane het spense in hul wange; hulle druk mieliepitte en ander kos deur splete in die wangbeen en stoor dit in die kies om later te eet. Vandaar die bolwange. Hy sit-lê oopketel op die stoepbank, ontspanne, uitgeslape en minagtend soos altyd.
Consolation kom roep hulle vir aandete. Hulle is rasend honger. En voetseer.
Die verskil in stand of klas of orde is duidelik: Consolation bedien onderdanig vir Rebekka voordat sy kombuis toe verdwyn vir haar eie aandete. Hulle kommunikeer net in Afrikaans, formeel en beleefd. Hulle drie sit om die eetkamertafel. Daar is skaapvleis op die spyskaart, maar net Jesse lê weg daaraan. Aga en Rebekka is vegetariërs. Daar is darem ook stampmielies en vier soorte groente. Oumie het nog nie weer te voorskyn gekom nie.
Hulle gaan kruip vroeg in by kerslig nadat hulle die nodigste in ’n kommetjie gewas het. Aga het vir haar en Jesse lang nagkabaaie van wit katoen, sonder strik of val, uit die laaikas opgediep. Dit ruik na boerseep en sonlig.
Êrens in die stikdonker nag word hulle wakker van ’n kabaal. Kaïn blaf-skree dreigend ’n reeks oorlogskrete oor die werf. Dit klief deur die nag. Voetsole klap oor die perskepitte van die tuinpaadjie. Dan is alles stil. Die volgende oomblik gaan hul deur oop. ’n Groteske skadu wieg teen die muur en Consolation, in nagkabaai tot op die vloer, steeds bekappied, staan voor hulle bed met ’n kers in haar hand.
“Oumatjie roep na jou, Keneuoe. Of eintelik na jou se ma.”
— En weer verdriet uit jou hart —
Aga vat Jesse se hand en loop agter Consolation se flikkerende kers aan, die swart gang af.
Oumie se kamer ruik soos Moeder Motle s’n: na kamfer en bloekom. En verbleikte viooltjies.
Sy sit regop teen die kussings. Sy bewe. Aga sit Jesse se hand op hare. Toe sy begin praat, is haar stem yl, asof daar nie asem is om dit te dra nie. Aga en Jesse buig hul koppe na haar gesig toe. Sy fluister dringend.
“Rageltjie. Jy het einde ten laaste aangekom. Die Here weet ek het berou. Dis opgeteken in die boek van die lewe, dis ’n steen in my ingewande, ’n doring in my vlees, al die dae van my lewe. Vergewe my die jare wat die sprinkaan verwoes het, wat die kaalvreter en die afknyper verslind het, my kindjie. Dit was jou vader se uitsluitlike bevel. Geen kontak hoegenaamd. Hy was ’n ongenaakbare man. Ons huwelik was my eie vader se wens; ek is bloedjonk in die eg aan hom belo’. Ek had nie die moed om my eie kop te volg soos jy nie. My eggenoot het haar gruwelik misbruik van kindsbeen af. My roos. Sy was my enigste troos. Ek het haar seun liefgehad soos my eie, maar hy het sy vader se streke oorgeërwe. Die sondes van die vadere. Hulle is immer spuls soos bokkapaters en vol onrustige visioene. Die jong seun wat verdwyn het, is syne, by die owerspelige klimmeid Fumane, Jesébel en hoer van Babilon. Hulle het die jong seun gaan haal. By die inisiasieskool, soos ’n heiden.”
Jess haal diep asem. “Dis reg so, Moeder. Ek vergewe jou. Wie het hom gaan haal, die jong seun?”
Oumie sak terug, ’n kers wat uitgesnuif is. Haar oë val toe. Haar lyfie, ’n bondeltjie bene bedek met vel, is roerloos onder die deken. Sy het opgehou bewe. Net nie nog ’n sterfte nie. Aga begin voel soos Jessica Fletcher van Murder, she Wrote: net waar sy gaan, gaan mense dood.
— Sodat jou dae verleng mag word —
