is donker buite, maar die straatligte is helder. Ek loop om die huis. Dit is nie ’n vesting nie. Diefwering net op grondvlak, subtiel, sodat dit nie inmeng met die estetika nie. Die kwesbaarste punt is die glasskuifdeure wat oopmaak op die groot stoep met die see-uitsig. Toskaanse pilare, hoeke en uitsteeksels wat vier, vyf moontlikhede bied om vinnig en stil by vensters op die eerste en tweede verdiepings te kom.
Binne, weet ek, is die gewone alarmstelsel met sy bewegingsensors en koppeling met ’n plaaslike private sekuriteitsfirma wie se blou-en-wit naambord langs die motorhuis pryk. Dit is vakansiehuissekuriteit, ontwerp as hoopvolle afskrikmiddel, versekeringspremieverlager.
Die huis is dalk drie jaar oud. Ek wonder wat eers hier gestaan het. Ek wonder wat die eiendom en die bouwerk gekos het. Ek verstom my aan die oordaad.
Lemmer se Wet oor Ryk Afrikaners: As ’n Ryk Afrikaner kan vertoon, dan sál hy.
Die eerste ding wat ’n Ryk Afrikaner koop, is groter borste vir sy vrou. Die tweede ding wat ’n Ryk Afrikaner koop, is ’n duur donkerbril (met die handelsmerk prominent sigbaar) wat net afgehaal word as dit heeltemal donker is. Sodat hy daarmee die eerste skans tussen hom en die armes bou. “Ek kan jóú sien, maar jy kan mý nie meer sien nie.” Die derde ding wat die Ryk Afrikaner koop, is ’n dubbelverdiepinghuis in die Toskaanse styl. (En die vierde is ’n nommerplaat met sy naam of sy rugbytrui se nommer daarop.) Hoe lank nog voor ons ons inherente minderwaardigheid gaan oorkom? Waarom kan ons nie, wanneer die geldgode lag, subtiel wees nie?
Soos ons ryk Engelssprekende landgenote, wie se teen-die-neus-afkyk my net so afstoot, maar hul welvaart minstens stylvol dra. Ek staan in die donker en wonder oor Carel-die-eienaar. Hy is skynbaar reeds ’n kliënt van Jeanette. Die Ryk Afrikaner is nie ’n lyfwaggebruiker nie. Sy bedreiging is te onsubtiel. Waar het Carel se behoefte aan beskerming ontstaan?
Ek kry die antwoord in die eetkamer, later.
Wanneer ek by die vertrek inloop, sit die meeste van hulle by die groot tafel. Emma stel my voor. Sy is die enigste een wat klaarblyklik nie familie is nie.
“Carel van Zyl,” sê die patriarg aan die kop van die tafel. Sy handdruk is oordrewe ferm, asof hy iets wil bewys. Hy is ’n groot man in sy vyftigs, met vlesige lippe en breë skouers, maar die goeie lewe het reeds sy rondings op Carel se wange en middel begin vestig. Daar is drie jonger egpare – Carel se kinders en hul gades. Een van hulle is Henk, wat die deur vir my oopgemaak het. Hy sit langs sy vrou, ’n mooi blondine met ’n baba op haar skoot. Vier ander kleinkinders, die oudste ’n seun van agt of nege. My plek is langs hom.
Carel se vrou is lank en aantreklik en onmoontlik goed gepreserveer. “Trek gerus jou baadjie uit, meneer Lemmer,” sê sy met oordrewe hartlikheid terwyl sy ’n stomende bak kalkoen op die tafel neersit.
“Mamma …” sê Carel teregwysend.
“Wat?” vra sy.
Hy maak ’n vuurwapen met sy hand en druk die vingerloop in sy hemp.
“O. Ekskuus,” sê sy, asof sy ’n sosiale blaps gemaak het.
“Kom, ons vra die Here se seën,” sê Carel gewigtig. Die aansittendes vat hande en buig hul hoofde. Die seuntjie se hand is klein en sweterig in myne, sy pa s’n koel en sag aan my ander kant. Carel bid, puntsgewys, gemaklik en welsprekend, asof sy god ’n medelid van die direksie is.
“Amen,” eggo dit om die tafel. Kosbakke word aangebied, kinders aangemoedig om groente in te skep. Daar is kort stiltes: ’n koverte bewussyn van die vreemdeling en ’n subtiele onsekerheid oor die gepaste vorm van interaksie. Ek is ’n gas, maar ook ’n gehuurde, ’n indringer met ’n beroep wat prikkel. Die seuntjie kyk onbeskroomd nuuskierig na my. “Het jy regtig ’n gun?” vra hy. Sy ma maak hom stil en sê: “Ag, verskoon tog.”
Ek skep kalkoen in. Die gasvrou sê: “Dit is maar net oorskiet.” Carel sê: “Dit is heerlik, ma.”
Iemand bied die weervooruitsigte aan as ’n gespreksonderwerp en hulle kom op dreef – planne vir die volgende dag, hoe die kinders besig gehou kan word, wie se beurt dit is om te braai. Emma praat nie. Haar aandag is by haar kos, maar sy eet nie veel nie.
Ek raak bewus van ’n onnatuurlike gemoedelikheid tussen hulle, ondanks my teenwoordigheid. Daar is geen konflik hier nie, geen broederlike mededinging, geen korswil tussen gades nie, soos die perfekte familie in ’n Amerikaanse televisieprogram. Dit het te doen met die manier waarop Carel die laaste sê het, die finale mening. Hul onderdanigheid is byna onwaarneembaar, vervleg in ’n goedige, geoefende patroon van interaksie, maar dit is daar, die neerbuig voor die goedhartige despoot – die een met die beursie, die erfgeld.
Hoe pas Emma by dit alles in?
Wanneer die borde leeg is en ’n gesprek oor die volgende dag se gholf ten einde loop, besluit Carel dit is tyd om my te betrek. Hy wag vir ’n oomblik van stilte en kyk na my met ’n intieme glimlag.
“Nou weet ek hoe die spoke lyk, meneer Lemmer.”
Vir ’n oomblik het ek geen idee waarvan hy praat nie. En dan snap ek: Hy het Body Armour se klok hoor lui, maar het die bel aan die stert beet.
* * *
Jeanette Louw is op die oog af iewers-in-die-vyftig met groot, blonde hare uit ’n bottel, ’n skrikwekkende Gauloises-rookgewoonte en ’n uitgesproke voorliefde vir die verleiding van pas geskeide, gekweste, heteroseksuele vroue. Maar agter dié front skuil ’n skerp intellek en flink sakebrein.
Sy was die legendariese regiment-sersantmajoor van die Vroueleërkollege op George, voor sy sewe jaar gelede ’n pakket gevat het. Ná maande se navorsing het sy haar maatskappy op die sestiende verdieping van ’n luukse kantoorgebou in die Kaapse Strandgebied gevestig. Op die dubbelglasdeure, waardeur jy vir Jolene Freylinck, die gemanikuurde ontvangsdame, kan sien, staan daar in sterk, manlike letters BODY ARMOUR en die bemarkingsverduideliking Personal Executive Security daaronder in slanke sans serif.
Haar kliënte was aanvanklik buitelandse sakemense, die senior bestuur van internasionale maatskappye wat wil kom kyk hoe ’n vinnige dollar uit Afrika gewurg kan word. Hul ambassades het in bulletins vertroulik gefluister dat die land stabiel genoeg is vir investering, maar die veiligheid op straat is nog nie heeltemal op Westerse standaard nie. Daarom het Jeanette haar bemarking by die diplomate gaan doen, die ekonomiese attachés en konsuls, die klerke en skakelbordoperateurs. Wil hul belangrike besoekers die lang lys moontlike persoonlike gevare vryspring, die straatroof, motorkapings, aanrandings, verkragtings, ontvoerings, inbrake? Body Armour is die oplossing. Die eerste paar kliënte is tevrede terug huis toe en haar reputasie het begin groei. Stelselmatig het die hele spektrum van Oos na Wes haar mense kom huur: Japannese, Koreane, Chinese, Duitsers, Franse, Britte, Amerikaners .…
En toe begin die uitlanders rolprente maak in die Kaap, en die musieksterre van die wêreld kom hou konsert vir die Boere, en haar kliëntelys het ’n nuwe dimensie gekry sodat foto’s van haar saam met Colin Farrell, Oprah, Robbie Williams, Nicole Kidman en Samuel L. Jackson teen haar kantoormuur pryk. Sy sal agter haar lessenaar sit en jou ook vertel van die groot visse wat weggekom het: Will Smith, met sy aansienlike entourage van eie, Amerikaanse lyfwagte wat soos pryssangers saam met hom beweeg, Sean Connery wat haar ewige bewondering afgedwing het deur haar produk van die hand te wys met ’n “Do you think I’m a fucking wimp?”.
Soos met soortgelyke dienste oral in die wêreld het Jeanette se portefeulje van met-die-hand-uitgesoekte vryskut-lyfwagte ’n spesifieke, tweeledige karakter gekry: Daar is die afskrikmiddels – die hoogs sigbare,
