Nou eers verstaan sy: dat dit die government is wat na hulle moet kyk en die huismoeders moet betaal om te tjek of hulle luise of sere het. En as ’n kind klaar sere het wat etter en bloed tap en nie gesond wil word nie en aanhou hoes en almal snags wakker hou, moet die tannies handskoene aantrek. Dan moet die hoof vir die President vir meer geld vra om na die siek kind te kyk. Só ’n kind het dan die fluistersiekte. Hulle abba die spook.
Die klok lui vir die einde van tweede pouse, maar Vaselinetjie bly in die toilethokkie sit en huil. “Néé, Oumie,” snik sy, “néééé, ek wil nie hier wees nie!”
Sy snap vir die eerste keer behoorlik hoekom elke kind ’n maatskaplike werker het. Dis hulle stemme wat sy elke middag oor die interkomstelsel name hoor uitroep van die kinders wat hulle by die kantore in die onderste gang moet kom sien.
Die maatskaplike werkers moet vorms invul wat sê hoe jy is, of jy erg vrot sleg is en of daar enige salf aan jou te smeer is. Hulle moet ook aanteken of jy vloek en of jy spyt is omdat jy gevloek het en wie gaan betaal vir die ruite wat jy uitgeskop het.
“Dit gaan oor rand en sent,” sê die tannies gedurig vir die kinders omdat die hoof dit weer vir húlle sê.
En as jy klaar oulik was en jou pens swel ’n boepie, dan moet die maatskaplike werker reël dat jy jou buksie op ’n ander plek gaan pop. Dan mis jy baie skool en dop jy gewoonlik jou graad.
Al dié dinge wat sy in die afgelope maande gehoor het, maal nou skielik deur haar kop.
“Moenie verbaas wees as jou maatskaplike werker gereeld julle afsprake kanselleer nie, want hulle is al gatvol vir al die nuwe opnames. Hulle moet die hele tyd rondbel om te kyk of iemand nie geld of sopbene of doeke wil skenk nie. Of nog beter, dalk ’n kind of twee vir ’n vakansie van hulle hande wil afvat nie,” het tannie Snorre net laas week nog gesê.
Vaselinetjie se maatskaplike werker het laat weet sy moet hom kom spreek. Die enigste swart mans wat Vaselinetjie nog gesien het, was dié wat Saterdagoggende op Keimoes op die drankwinkel se stoep gesit het. Tswanas. Dis seisoenwerkers, het Oupa altyd gesê. Moenie naby hulle gaan nie, want hulle praat ’n ander taal en as ’n mens nie iemand se taal kan verstaan nie, kan jy ook nie weet wat in sy kop aangaan nie.
Vaselinetjie weet meneer Kedibone ry in ’n heldergeel motor, want die kinders kyk altyd na die prent in sy agterruit. Dis van wilde perde wat hardloop en dis baie mooi.
“Kom sit,” beduie die maatskaplike werker op Afrikaans. “Onthou jy nog wie ek is? Dis ek wat daai eerste dag jou vorms by jou huisma gaan haal het en jou aan die hoof gaan voorstel het.”
“Oom is meneer Kerriebone.”
Die man skud soos hy lag. Hy skuif glad sy stoel van sy lessenaar af weg en lag met sy kop tussen sy bene. Dit lyk of die stoel te klein is vir hom.
“Ai, jy maak my naam baie mooi, maar dis Ke-di-bo-ne. Weet jy wat dit beteken?”
Vaselinetjie skud haar kop om te wys dat sy nie weet nie, maar sy glimlag nogtans. Sy oë lyk gaaf.
“Daardie naam beteken iemand wat deur baie, baie moeilike tye gegaan het. Soos wat jy ook nou deurmaak. Dit is ’n sterk naam. Laas keer het ons nie regtig tyd gehad om lekker te gesels nie. Wat beteken jou naam?”
Sy vertel vir die hoeveelste maal die storie van haar droë vel toe sy klein was.
“Ai, dis ok mooi! Jou naam vertel van jou ouma en oupa se liefde vir jou. Vaselinetjie, ek moet nou vir jou verduidelik van die vakansie …”
Vaselinetjie sit doodstil terwyl hy praat en loop sonder ’n woord uit sy kantoor uit. Terug in haar kamer ruk sy haar kasdeur oop en pluk die almanak wat sy self gemaak het met een hou af. Daar is nog net ’n week en ’n half voor die vakansie oor, maar dit maak nou nie meer saak nie.
“Niks maak meer saak nie en ek sal nooit, ooit as te never weer traak nie!” gil sy tussen haar klere in. Sy snik en kap met haar vuiste teen haar skooluniform. Meneer Kedibone het gesê die staat het nie genoeg geld om kinders wie se familie ver bly vir die vakansie huis toe te stuur nie. Sy moet inbly.
Vir die volgende week sit Vaselinetjie net op haar bed, of by die trap, of in die tiekieboks, en lees haar briefies van Ouma oor en oor. Onder in haar kas is ’n skoendoos vol sulke briefies wat sy deur die semester gekry het.
Ná haar gesprek met meneer Kedibone het sy eers amper elke dag ’n kollekteeroproep huis toe gemaak, tot Oupa later vir haar moes sê dit word nou te duur en dit breek Ouma se hart in twee as Vaseline so huil en smeek aan die ander kant en hulle kan niks aan die saak doen nie.
“Oumie se baby moet nou net sterk wies en op albei bene stat,” snik Ouma keer op keer saam. Maar dít wat Vaselinetjie wou hê sy moes sê, dit het Ouma nie gesê nie. Dat sy kan huis toe kom. Dat dit een groot fout was om haar weg te stuur en dat sy nooit in der ewigheid weer na hierdie mislike plek hoef terug te kom nie.
“Ons gaan Kentucky eet” of “My pa vat ons altyd vir Wimpy-burgers” luister sy na die gespog van die kinders wat vir die vakansie uitgaan. En al wil sy of die ander wat moet inbly nie hoor van al die lekker goed nie, kan hulle nie help om daarna te luister nie.
“En tjek my, ek beter als inpak, want ek sê vir julle een ding: na hierie hool toe kom ek nie terug nie,” sweer die een kind ná die ander terwyl hul tasse voller en hul kaste leër word.
Dat party wat na pleegouers gaan, dalk nog lank voor die vakansie verby is deur die mense teruggebring gaan word, is nie nou hulle bekommernis nie. Dan lag die ander kinders hulle uit omdat hul plasing misluk het.
“Jy score darem gewoonlik ’n paar weke uit die kinderhuis en nuwe klere wat die mense jou laat hou omdat hulle skuldig voel omdat hulle jou nie kon verdra nie,” sê Killer.
Sommige kinders kom met soveel gesteelde goed terug dat hulle weke ná die vakansie nog geld maak uit die dorspkinders wat pouses horlosies, sonbrille, juwele en selfone by hulle koop. Met hulle winste koop hulle tjips en pies by die skool se snoepie en eet dit saam met hulle tjommies, tot die geld op is.
“Ons het genoeg gehad van Madiba se pap-en-brood, pap-en-brood,” lagsing die uitgaankinders.
Vaselinetjie gaan staan reg onder die REG TOT TOEGANG VOORBEHOU-bord toe die busse met die vakansiekinders vertrek. Sy hou aan met skop teen die paal tot die busse lankal teen die heuwel af verdwyn het. As sy kon, sou sy die hele kinderhuis afskop tot op die grond. Baksteen vir blerrie baksteen.
Om kwaad te wees, is beter as om te tjank.
“Bosman vir pos, Bosman vir pos!”
Die maatskaplike werkers se kantore is gedurende die vakansie gesluit, maar een is altyd op roep. Vir die kinders wie se koppe uithaak omdat hulle moet inbly, of dié wat in elk geval so nou en dan die fyn horries kry sonder enige spesifieke rede behalwe dat hulle lewens suck.
Wie ook al aan diens is, kom loer by die sitkamers in en ruk die grotes wat mekaar aan die nek suig en hiekiemerke los van mekaar af weg en deel die pos uit.
Vaselinetjie is bly dis nie meneer Kedibone nie, want sy het hom nog nie vergewe dat hy haar verniet na die vakansie laat uitsien het nie. Killer sê kinderhuiskinders leer om baie te verdra, maar hoop is die ergste. En die wreedste.
Dis ’n pakkie van die huis af. Sy kan dadelik sien Ouma het dit toegedraai, want die
