lank nie in taaiheid nie. Sy pa en oom Anneries het ’n entjie laer af met dooie pype in hul monde gerus. Joram Barnard was altyd streng oor rook. Net by die skerm waar dit oopgekap is en ’n twakkool kan val sonder dat dit ’n hel om jou laat opvlam.
“Kom, kêrels!” Sy pa het opgestaan en die dooie pyp ingedagte uitgekap. “Slegte kom van dikeet en lank lê.”
Toe oom Anneries en Jozef fynruigte toe loop, wou hy vir sy pa sê dat hy nie sal kan op nie, dat hulle hom eers eenkant moet sleep om die kalanderblok verby te kry.
“Op, Saul!”
Hy het stadig omgerol tot op sy maag en hande-viervoet orent gekom. Agter hom het sy pa en oom Anneries onder die rieme gebuk en langs hom het Jozef sy hande in sy riem vasgewoel.
“Op, Saul!”
Hy het sy kakebene opmekaar geklem sodat die woorde nie kon uit nie en die riem oor sy ander skouer gevat.
Hoe Jozef geweet het dat hy anderkant uithou verby was toe hulle die blok amper bo had, weet hy nie; hy het net gevoel Jozef bring sy skouer tot teen syne en vat sy riem by hom. Toe hy in die kooigoedbos neersak sodat die ander kon verbykom, het hy eers gesien dat die bloed op hul skouers ook maar deur hul hemde slaan. Net minder as syne, want hulle was taaier.
Teen die aand had hulle die ander hout ook uitgesleep: hout vir twee waens. Witpeer vir die vellings, assegaai vir die speke, ysterhout vir die langwaens en die voortange en agtertange, ysterhout vir die disselbome.
Dit was ’n Vrydag.
Die volgende môre wou sy lyf nie regop kom nie; hy het die werk om die skemer skerm kruip-kruip gedoen en sy pa en Jozef se koffie gemaak. Oom Anneries was donkervoordag al weg dorp toe met sy speke. Meer as ’n halfdag se stap, maar die ou het nie omgegee nie; hy het altyd gesê die terugkom is so lekker.
Sy pa en Jozef is alleen uit sleeppad toe om met die regmaak van die hout te begin. Hulle het niks gesê toe hy nie opstaan van die vuur af nie, hulle moet geweet het sy lyf is te verniel.
“Hou jou lyf maar by die vuur,” het Jozef op sy manier getroos.
Eers teen halfdag, toe die hitte van die son tot onder in die Bos afgesak het, kon hy sy lyf regop kry.
Daar was weer skote daardie dag.
Laatmiddag kon hy darem ’n halfblik water onder van die stroom af tot bo sleep, en Jozef het hom skemerdonker kom help om Sondag se vuurhout te kap. Joram Barnard het nie toegelaat dat ’n byl om sy skerm op die Sabbat gelig word nie. Toe hulle klaar was met die vuurhout, het hy vir die eerste keer met Jozef gepraat oor die ding wat die hele tyd nog in hom gebroei het.
“Jozef, ek het die ander dag die bloubokkie se kop oopgekap.”
“Jy moet maar weer jou lyf by die vuur kry. Die aandlug bring sommer weer die styfte terug.”
Miskien het Jozef nie gehoor nie. “Ek het die bloubokkie se kop oopgekap en sy gal sit nie in sy kop nie. Dis ’n lieg!”
“Jy weet mos sy gal sit in sy kop,” het Jozef skielik vererg gesê. “Almal weet sy gal sit in sy kop. Loop kry jou lyf by die vuur.”
Hulle het geëet en gaan lê.
3
Daar is nie ’n enkele vars teken van ’n olifant by Kwê-se-Draai nie, en die son begin middag toe trek. Watter kant toe sal hy nou soek?
Oos. In die rigting van die Knysnarivier.
As die dinge wat hy in hom loop en losdink, net tot ruste wil kom! Maar dis soos ou, diepgewortelde dorings wat skielik begin sweer in sy vlees. Is dit loutering? Nee! Hy het nie loutering kom soek nie. Hy wil Oupoot die vernedering van Freek Terblans se skoot spaar en op die Pictor gaan klim en die stof van alles van hom af was!
Wat van Kate?
As al die ander dinge dorings is wat in sy vlees sweer, is Kate ysterkettings om sy enkels wat die hele tyd met hom saamsleep deur die Bos. En voordat hy kan vry wees, moet hy hulle van hom loskry! Die uitsleep van daardie waenhout dorp toe, dis waar die res begin het.
’n Uur anderkant Kwê-se-Draai kom hy by die bosstroom waar ’n groot trop vroeër die dag gesuip en gerol het. Tussen twaalf en vyftien koeie met vier kalfies by hulle. Hulle was nie haastig nie; al die toppe van die boomvarings is afgevreet en dié wat nie vir die toppe sin had nie, het omgestoot en die wortels afgevreet.
Oupoot se spoor is nie tussen hulle nie. Nie sover hy kan uitmaak nie.
Hy sal weer êrens moet kos kry.
Die waenhout.
Die volgende dag was Sondag. Toe hulle wakker word, het oom Anneries langs die halfdooie vuur gelê, sy kop natgedou, en hy het gesnork soos een wat kraansaag trek.
Sy pa het dikwels gesê die grootvoete gaan die ou nog trap omdat hy so sonder respek in die donker deur die Bos van die dorp af kom.
Wanneer daar weg van die huis af gewerk is, het hulle Sondae maar heeldag om die skerm rondgelê en gerus. Teen kwartdag het sy pa gewoonlik vir hulle Psalm 23 opgesê en waar hy vashaak, het oom Anneries oorgevat en die psalm enduit opgesê. Nog soos dit in die Bybel staan:
“Gij rigt de tafel toe voor mijn aengesichte tegen over mijn tegenpartijders; Hy maeckt mijn hooft vet met olie mijn beker is overvloeijende. Immers sullen my het goede ende de weldadigheyt volgend alle de dagen mijns levens; ende ick sal in het buys des Heeren blijden in lenghte van dagen.”
En sal daar dan nie daardie Sondag nog ’n dink in hom staan loskom nie. Sommer so vanself, soos ’n mens partykeer van een ding na ’n ander dink. Die Bos is so ontsaglik groot en ruig, dink hy so by homself, hoe was dit dan moontlik dat Adam en Eva so vrot weggekruip het dat God hulle sommer gekry het om hulle hier uit te jaag? Hy sal in hierdie bos wegkruip dat niemand hom kry nie … God kon tog nie bo uit die lug uit tot hier onder gesien het nie. Selfs die son sukkel om tot onder te kom. Net flenters son kom deur die blaredak … Miskien, as jy hoog in die lug kon vlieg oor Groot Eiland of Klein Eiland of oor Peuter-se-Brand, of oor ’n stuk kruppelbos waar die hout klaar uitgewerk is … Maar daar kon mos nie houtkappers in Adam en Eva se tyd gewees het nie?
“Pa, het Adam en Eva in hierdie bos gewoon?”
Oom Anneries en Jozef het uitgebars van die lag en hy het simpel gevoel.
“Hulle het in die Hof van Eden gewoon, Saul,” het sy pa gesê en ook gelag.
“Dis ’n tuin, nie ’n bos nie!” het oom Anneries gesê. Oom Anneries ken die Bybel.
Hy wou nie hê hulle moes agterkom dat hy deurmekaar was nie; hy kon sweer sy ma het gesê dit was ’n bos. Watse tuin?
“Watse tuin?”
“’n Tuin,” sê sy pa. “Met allerhande bome en vrugtebome en so aan.”
“Dan wás dit mos ’n bos!”
Maar sy pa wou nie kopgee nie. “Dit was ’n tuin, man! En in die middel van die tuin het die boom van goed en kwaad gestaan.”
“Maar van den boom der kennisse
