Van binne af. Ook nie altyd nie. Soms dink jy jouself in ’n bosbraam vas omdat jy nie na die dink wat van binne af kom, luister nie. Nie wil luister nie. Soos wat hy op hierdie oomblik nie wil luister na iets wat vir hom sê dat Oupoot nie Kwê-se-Draai toe is nie! Dat by besig is om tyd te mors.
Sou hy vandag as vyand in hierdie bos geloop het as hy nie daardie dag die bloubokkie se kop oopgekloof het nie? Sy soektog na Oupoot is besig om dinge in hóm oop te kloof wat hy nie oopgekloof wou hê nie! As hy nie daardie dag die bloubokkie se gal gesoek het nie, sou hy vandag Jozef se hand kon vat en vir hom sê: Ek is jammer oor jou seun? As hy terugdink, het die eerste weerbarstigheid dáárdie dag in hom losgekom …
Jozef.
Jozef met die goeie hart. Jozef wat eenmaal die rieme van sy skouers afgehaal het.
Die derde oggend ná sy veertiende verjaardag het hulle met die uitsleep van die waenhout begin. As sy pa-hulle gekap het waar dit te skuins was om die osse af te bring, moes hulle self die hout stuk vir stuk uitsleep tot waar die osse aangehaak kon word. Afgesien van die kalander vir die buikplanke, was die hout daardie keer nie te swaar nie. Sy pa het besluit dat hulle eerste die kalander sou uitsleep tot bo in die sleeppad. In die sleeppad word al die hout dan eers hoopgesleep en van voor af kantig gewerk en in die regte lengtes gesaag voordat dit op die slee gelaai en met die osse tot by die wa gesleep word.
Self uitsleep is eintlik maar net soos uitsleep met osse; al verskil is dat hulle dan die osse is. Eers woel jy die rieme goed om die blok vas en dan, nes met osse, span jy die sterkstes agter teen die blok in: sy pa en oom Anneries. Tussen hulle deur kom dan twee ander rieme tot voor by hom en Jozef, en eers moes hy Jozef se riem ook oor sy skouer vat. Jozef moes agter met die handspar lig sodat die blok kopkant kon opswaai en agter omswaai.
Gewoonlik het ou Maska kom help met die uitsleep as dit te skuins was, maar Maska was by oom Gert Oog aan die help en gevolglik moes Saul in sy plek die rieme vat. Hy het nogal uitgesien daarna.
“Is jy reg vir ons, Jozef?” het sy pa geskree toe hulle ingespan was.
“Ja, Pa.”
“Hiep!” het sy pa die bevel gegee en almal lê gelyk vorentoe. “Kry voete! Trek!”
Die rieme het oor sy skouers gespan en om sy hande styf getrek.
“Gelyk, manne!”
Die blok het geroer; die vastrap was sleg, maar hy het geroer.
“Lig sy kop, Jozef! Swaai sy gat!” Sy pa het die woorde ritmies afgemeet en soos rympies laat klink.
Die blok het weer ’n ent gekom. Saul kon die krag waarmee sy pa en oom Anneries agter hom trek, voel en het self nog harder vorentoe gebeur. Dit het gevoel of sy bloed in sy kop saamdam en agter hulle het daar weer ’n skoot in Keurkop se bos weerklink.
“Gelyk nou! Weer so! Nog ’n slag!”
Sy pa het altyd gesê hout-uitsleep is nie menswerk nie …
“Swaai sy gat, Jozef! Laat hom kom!”
Die sagte bosvloer het onder hul voete gesak.
“Weer so! Hiep! Hou hom! Bring hom!”
Die blok het mooi gekom.
“Kyk voor jou, Saul!” het sy pa vir hom geskree toe hy wou omkyk. “Sak! Gelyk!”
Die rieme het in sy skouervleis ingesny, sy een voet het gegly en hom op sy knieë laat beland.
“Op, Saul! Hou! Kry voete en hou hulle onder jou! Kom vat hier voor, Jozef!”
Die blok het nog steeds gekom. Jozef het sy riem kom vat en langs Saul ingeval.
“Gelyk! Wys hom, manne! Wys hom! Nog ’n slag. Vat hom uit!”
Langs hom het Jozef se asem hard en egalig geblaas; met sy linkerhand het hy nog die sware handspar ook saamgesleep. Hy het sy broer se sweet geruik en die spiere op sy arms sien bult.
“Hou hom, manne! Hou hom! Weer so!” Mense het altyd gesê daar is nie ’n man wat ’n span osse kan dryf soos Joram Barnard nie. “Weer so! Nog ’n slag! Kyk voor jou, Saul!”
Die blok het mooi gekom. Tree vir tree. Hoër en hoër. Saul het gewens hy kon sy riem oor sy kop lig sodat dit ’n slag in die ander skouer invreet. Maar hy kon nie; dit het gevoel of daar tussen hulle en die kalanderblok net ’n oomblik se skietgee lê dan gly hy terug tot onder. Voet vir voet het hulle hom uitgetrek. Trek vir trek. Elke keer ’n entjie hoër teen die skuinste uit. Stadig maar altyd hoër.
Hy het die klipbank voor sy oë sien inskuif.
“Hier’s klippe.” Hy wou die waarskuwing geskree het, maar sy stem het stukkend en dun geklink.
“Vat Jozef se riem!” roep sy pa en hy wil skree dat hy nie kan nie. Maar Jozef was klaar die riem aan die oorbring en hy moes dit saam met sy eie om sy hande vaswoel. “Hou!” bulder sy pa. “Lig sy kop met die spar, Jozef! Laat hom klim! Laat hom klim!”
Saul se bolyf was eerste oor die klipbank, toe sy voete. Sy neksenings het tot in sy blaaie gepyn, sy lieste soos vuur gebrand.
“Lig hom, Jozef! Lig hom!”
Oom Anneries het soos ’n os geblaas.
“Kyk voor jou, Saul! Swaai met hom regs van die rooi-els verby!”
Daar was spikkels voor sy oë. Bittergoed het in sy keel opgekook en hy het in sy hart geweet dat hy dit nooit tot bo sou maak nie.
“Kry bene, Saul!”
Die rooi-els het teen sy regterskouer verbygeskuur.
“Keer sy kop. Jozef! Dis smal hier!”
’n Os kan neerslaan as hy nie meer kan nie … Tree vir tree … beur na beur … hoër … steiler …
“Kyk waar jy trap, Saul! Bring hom deur!”
’n Os kan neerslaan.
“Trek, manne! Gelyk!”
Hoër en hoër. Seerder en seerder.
Jozef het weer sy riem kom vat en Saul se hande het soos dooihout so dood gevoel.
“Hou die witpeer dop! Gaat links verby!” Saul het gevoel sy maag skeur uitmekaar toe hulle die blok by die witpeer verbysleep. Anderkant die witpeer, waar die skuinste ’n holte maak, het sy pa uiteindelik “Asem!” geskree.
Die rieme was skielik slap. Sy vooroorgeboë lyf wou nie regop kom nie. Hy het stadig vorentoe geval, met sy dooie hande in die bosvloer gedruk, omgerol en op sy rug bly lê. Sy keel het tot in sy bors gebrand.
“Ons is halfpad,” het sy pa iewers onderkant hom gesê.
“Lyk my jou Saul het kersgeblaas,” het oom Anneries gelag.
Saul het sy oë toegemaak en in sy hart getwyfel of hy ooit weer sou regkom. Sy skouer en sy hande, sy hele lyf was tot niet. ’n Os is ’n os, maar ’n mens is ’n mens!
Ná
