leun oor die muurtjie langs Garrick. Die gat is twintig voet lank en agt voet breed. Die oppervlak van die dip lê laer as die grond. Rondom die gat is ’n lae muurtjie en bo-oor is ’n strooidak wat moet keer dat die reën nie in die vloeistof kom nie.
Die beeswagtertjies jaag die diere in die drukgang af tot op die rand van die gat en hier steek elkeen vas.
“Eyapi! Eyapi!” skree hulle en die gebeur van die ander beeste agter dwing die voorste een om in te spring. As een nog steeks is, leun Zama oor die draad, gryp sy stert en byt dit hard.
Elke bees spring met sy neus hoog in die lug en die voorpote tot onder die keel opgetrek in die gat. Hy verdwyn heeltemal onder die swart olierige vloeistof, duik dan weer op en swem wild in die gat af totdat die hoewe die skuins wal aan die onderpunt tref en hy opsukkel na die drupkraal toe.
“Stoot hulle aan, Zama, stoot hulle aan!” skree Sean.
Zama lag en byt met sy groot wit tande in die stert van ’n steeks os.
Dis ’n swaar dier en toe hy in die dip val, spat ’n druppel van die vloeistof op teen Sean se wang waar hy oor die muurtjie leun. Sean steur hom nie daaraan nie en hou die gedoente in die gat dop.
“Gits, as ons nie die beste pryse vir hierdie klomp by die volgende veiling kry nie, dan ken die kopers nie goeie vee nie,” sê hy aan Garry.
“Hulle is nie onaardig nie,” stem Garry saam.
“Nie onaardig nie? Hulle is die vetste osse in die distrik.” Sean is op die punt om verder oor hierdie onderwerp uit te wei, maar hy word skielik bewus van die gebrand van die druppel dip op sy wang. Hy vee dit met sy vinger af en ruik daaraan. Die reuk brand in sy neus. ’n Oomblik staar hy onnosel daarna terwyl die plekkie op sy wang soos ’n kool vuur brand.
Hy kyk vinnig op. Die beeste in die drupkraal maal rusteloos rond en terwyl hy kyk, steier een van hulle sydelings en stamp met sy kop teen die paalheining.
“Zama!” skree Sean hard. Die Zoeloe kyk op. “Keer hulle, om vadersnaam, moenie dat nog deurkom nie!”
Nog ’n os staan op die rand van die gat gereed. Sean pluk sy hoed van sy kop en spring op die muurtjie. Hy slaan die dier met die hoed in die gesig en probeer om hom terug te dryf, maar verwilderd boender hy in die gat. Sean trek homself aan die dakpaal op en spring af op die plek waar die dier gestaan het, op die rand van die gat.
“Keer hulle!” skree hy weer. “Gooi toe die hek, moenie dat nog inkom nie!”
Hy sprei sy arms voor die ingang van die gat uit en hou met albei hande weerskante aan die draad vas terwyl hy skop na die gesigte van die diere voor hom.
“Opskud, julle lamsakke, opskud! Gooi toe die hekke!” Die osse beur op hom af, ’n muur gehoringde koppe. Met die gedruk van agter en Sean al skoppende hier voor hulle, raak hulle verbouereerd. Een probeer oor die draad spring. Toe die dier sy kop swaai, raps die horing Sean oor die ribbes en skeur sy hemp flenters.
Sean voel hoe die houtpale van die hek agter hom voor die ingang van die gat gegooi word. Zama se hand gryp hom aan die arm en pluk hom uit die geharwar van hoewe en horings. Twee beeswagters help hom oor die draad, maar hy stamp hulle hande weg voor hy op die grond is.
“Komaan!” skree hy en hy hardloop na sy perd.
“Nkosi, kyk jou bloed!”
Die bloed sypel rooi teen die voorkant van Sean se hemp uit, maar hy voel geen pyn nie. Die beeste wat deur die dipgat is, is nou in die verskriklikste nood. Hulle storm heen en weer in die kraaltjie, bulk jammerlik. Een slaan in die stap neer en toe hy uiteindelik weer orent kom, bewe sy bene so dat hy skaars kan staan.
“Rivier toe!” skree Sean. “Jaag hulle rivier toe. Probeer om dit af te was, Zama. Gou, man, gou! Maak oop die hek!”
Die Bobbejaanspruit is ’n myl van die dipgate af. Een van die beeste vrek voor hulle die diere uit die drupkraal kan kry en nog tien voor hulle die water haal. Hulle vrek met wilde stuiptrekkings terwyl hul liggame sidder en hul oë in hul koppe omdop.
Dié wat oorbly, jaag Sean teen die wal af die water in. Die water is helder en skoon en van elke bees wat inkom, spoel die dip in ’n donkerbruin wolk weg.
“Bly jy hier, Zama. Moenie dat hulle uitkom nie.”
Sean stuur sy perd deur die water na die oorkantste wal en keer die osse voor wat daar probeer uitklim.
“Nkosi, een verdrink!” roep N’Duti. Sean kyk oor die rivier en sien ’n jong os in die vlak water lê en krul. Sy kop is onder water en sy pote spartel op die oppervlak.
Sean seil van sy perd af en loop die water in. Voor hy by die os kom, vat die water hom onder die armholtes. Hy probeer om die os se kop bo water te hou en hom wal toe te sleep.
“Help my, N’Duti!” roep Sean en die Zoeloe kom die rivier in. Dit is ’n hopelose taak. Elke keer as die os ’n ruk gee, verdwyn hulle albei onder die water. Teen die tyd dat hulle hom by die wal kry, is hy dood.
Sean bly uitgeput in die modder langs die dooie dier sit. Sy longe brand van die water wat hy gesluk het.
“Bring hulle uit, Zama,” hyg hy. Die oorlewendes staan verdwaas in die vlak water of swem doelloos in kringe rond. “Hoeveel?” vra Sean. “Hoeveel is vrek?”
“Nog twee terwyl jy in die water was. Altesame dertien, Nkosi.”
“Waar’s my perd?”
“Hy het die loop geneem en ek het hom maar laat gaan. Hy is seker terug huis toe.”
Sean knik.
“Bring hierdie klomp maar op na die siekkraal. Ons moet hulle ’n paar dae lank dophou.”
Sean staan op en stap terug na die dipgat. Garrick is weg en die hooftrop staan nog altyd in die kraal. Sean maak die hek oop en laat hulle uit. Hy voel al klaar beter. Maar met die terugkeer van sy krag kom ook die woede en die haat. Hy vat die paadjie huis toe. Sy nat stewels sjor-sjor terwyl hy loop en met elke tree haat hy Garrick meer. Garrick het die dip aangemaak. Garrick het sy beeste doodgemaak en Sean haat hom daarvoor.
Toe Sean teen die bult voor die huis uitkom, sien hy Garrick op die werf staan. Garrick sien hom ook; hy verdwyn in die kombuis en Sean begin hardloop. Hy nael by die kombuisdeur in en loop byna een van die bediendes uit die grond.
“Garrick!” skree Sean. “Verdomp, waar’s jy?” Hy deursoek die huis, eers haastig en dan deegliker. Garrick is weg. Die venster in hulle kamer is oop en op die vensterbank is ’n stowwerige stewelspoor. Garrick is deur die venster.
“Jou vervlakste lafaard!” skree Sean terwyl hy ook deur die venster klim. Buite staan hy ’n oomblik stil terwyl hy vinnig op en af kyk. Sy vuiste bal werktuiglik.
“Ek sal jou kry!” skree hy weer. “Ek sal jou kry waar jy ook al wegkruip.” Hy kies koers oor die werf na die stalle toe, maar halfpad soontoe sien hy dat die deur van die melkkamer toe is. Hy stoot aan die deur en besef dat dit van binne gesluit is. Sean staan ’n entjie weg van die deur en loop dit dan met sy skouer storm. Die slot bars oop en die deur klap hard teen die muur. Sean skaats oor die vloer en kom teen die oorkantse muur tot stilstand. Garrick is besig om deur die venster te probeer klim,
