>
Helene de Kock
Anderkant die vloedwaters
Human & Rousseau
1
Dit is ’n miserabele aand om op die pad te wees, dink Bernard. Hy tuur gespanne oor die stuurwiel, verwens die reënvlae wat teen die windskerm swiep. Dit lyk nie asof die reënveërs enigiets uitrig nie. Tog beweeg hulle rukkerig heen en weer oor die ruit.
Dit is bedompig in die motor en sy hemp kleef aan sy bolyf vas. Hy het in Pretoria al sy das afgehaal en sy baadjie uitgetrek. Maar dit was ná ’n gesprek met sy ma. Hy is lief vir sy ma; gesels graag met haar oor alles en nog wat, behalwe een onderwerp.
“Bernie, kon jy nie maar ’n bietjie ontdooi het toe Marina hier aangekom het nie? Al gee jy niks meer vir haar om nie, kan jy darem net gaaf probeer wees, my kind.”
“Ma, ek is baie haastig. Ek het net kom oë wys. Ek sit al van vanoggend watter tyd in daardie vergadering van die Koringraad en ons het nou eers verdaag. Wat ek eintlik wou kom sê het, is dat die Raad vir ons nuwe glashuise gaan skenk. Dis wonderlik, Ma. Die goed kos ’n fortuin en nou kry ons dit as ’n geskenk.”
“Bernie, dis nou gaaf, maar Marina was afgehaal. Jy kon darem net verneem het hoe dit met haar gaan.”
“Ek het dit met opset nie gedoen nie,” het hy ergerlik gesê en gevoel hoe dit warm word onder sy kraag. Die gesprek het ’n gevaarlike koers ingeslaan en hy het uit ervaring geweet dat hy teen wil en dank ingesleep word. Natuurlik het hy toe heeltemal die verkeerde ding gesê.
“Ma moet asseblief ophou om Marina so aan my op te dring. Wat tussen ons was, is vir goed verby.”
Sy was kwaad. Maar hy ook. Daarom het hy haar bitsig afgejak.
“Dis ek wat moet besluit of sy vir my die regte keuse is, nie Ma en Ma se vriendinne nie.”
Sy het hom dadelik daarvan beskuldig dat hy te ontledend in sy verhoudings is. Hy wil alles perfek hê, en dadelik. Hy moes een ding besef en dit is dat hy goeie troumateriaal is. ’n Man met ’n doktorsgraad word bejeën as iemand wat sekuriteit aan ’n vrou kan bied.
Toe het sy weer op die ou snaar getokkel: “Kom terug akademie toe. Doen wat jou pa gedoen het, my kind. Wat lol jy om so afgesonderd op ’n navorsingstasie te werk? Buitendien stel jou werk onmoontlike eise. Een dag daar naby Bethlehem, die volgende in Malawi en net daarna Kaap toe om weer daar koringproewe te evalueer. ’n Vrou sal dit nie verdra dat jy voortdurend weg van die huis af is nie.”
Toe kon Bernard dit nie meer hou nie. Hy het sommer blindelings losgetrek: “Ag Ma, iewers behoort daar ’n vrou te wees wat besef dat ’n landbounavorser nie ’n glansloopbaan het nie, maar wel ’n waardevolle.”
Hy het moedeloos gewonder of dit dan heeltemal onmoontlik vir haar is om te verstaan wat hy doen. Weet sy dan nie dat die mens nie soos ’n kommandowurm kan bly eet sonder wetenskaplike beplanning nie?
Bernard sug diep en trap die versneller weg. Soms maak sy ma se onbegrip hom neerslagtig, veral as sy begin torring oor meisies. Boonop het hy die flater begaan om ’n meisie se naam te noem toe hy sy ma groet voor hy ry. Ene Lindie wat by Voortrekker skoolhou, ’n baie aangename mensie met wie hy goed oor die weg kom.
“Bring haar so gou moontlik huis toe, Bernie,” het sy ma ingenome gesê.
Toe hy nog wou beduie dat hulle mekaar kwalik ken, het sy geesdriftig begin beplan: “Jy sal self beter voel as jy haar eers vir my kom wys het.”
Hy wou nie verder na haar luister nie. Sy sou nooit begryp dat daar nie ’n konsep vir die verhouding tussen ’n man en ’n vrou is nie. Sy is so gretig om hom getroud te sien dat sy ander belangrike dinge uit die oog verloor.
’n Golf van verligting stoot deur hom toe hy Villiers se ligte deur die reën sien opdoem. Hy moet stilhou om brandstof in te gooi. Dié verposinkie sal dalk sommer sy kwelgedagtes laat vervaag, wie weet? Hy is so moeg getob oor hom en sy ma. Hy wil hom van haar losmaak en tog ook nie omdat hy vir haar lief is.
By die vulstasie word hy met ’n breë, wit glimlag verwelkom. Hy en die joggie ken mekaar al. Dit is al baie jare dat hy gereeld van Bethlehem af Pretoria toe ry.
“Naand, Simon,” groet hy. “Maak maar vol, hoor.”
“Naand, meneer. Hoe ry jy dan so in die reën rond?”
“Ag wat, Simon, ek sal maar sê dis nie uit eie keuse nie. Ek sou liewer nou by my huis wou wees. Jy seker ook, nè?” knoop hy ’n praatjie aan.
Simon knik geesdriftig.
“Ja, en nog baie ander mense wens ook so. Kyk, die bus wat altyd Vrydae hier verbykom, het gaan staan. Daar is fout met die verkoeler. Die mense sit nou maar daar binne en wag dat die nag moet verbygaan.”
“My aarde tog,” sê Bernard, draai om en sien aan die ander kant van die vulstasie, half in die donkerte, ’n groot bus staan. Dit is een van die tussenstedelike busse wat naweke by klein dorpies hierlangs aandoen. Rye gesigte kyk afwagtend deur die toegewasemde ruite.
Hy besef dat hy die enigste motoris is wat op die oomblik hier stilgehou het. Die passasiers dink seker dat hy hulp bring. Hy onderdruk die gedagte dat hy tot hulp kan wees. Hy gaan immers net tot op Bethlehem.
Hy probeer hom nog losmaak van die lot van die passasiers, toe die voorste deur oopswaai en iemand in ’n swart jas en met tasse in albei hande uitbeur. Dit is ’n vrou. Sy het ’n swart serp om haar kop. Bo-op dra sy ’n swart breërandhoed. Sy het ook ’n donkerbril op. Sy kom kop onderstebo aangestap en Bernard se moed sak in sy skoene. Hy wens hy kon vinnig in die motor spring en wegjaag. Hy weet so seker as wat hy leef dat sy gaan vra om saam te ry. Hy is daarvan bewus dat Simon met ingehoue asem staan en kyk wat gaan gebeur. Hy draai om en vermy sy oë toe hy hom betaal.
“Sies tog,” fluister Simon en skud sy kop.
Toe is sy by hulle. Sy bly daar staan tot Bernard poeletjies water om haar skoene sien vorm. Hy kyk teësinnig op. Haar middel is dun, selfs in die dik, goed gesnyde jas. Dit is van handskoenleer, sien hy. Sy oë spring na haar gesig. Maar die flou neonbeligting van die vulstasie weerkaats in die groot brillense en haar mond is donkerrooi teen die wit gelaat.
“Kan ek u help, juffrou?” vra hy beleef.
“Asseblief.”
Die woord is niks meer as ’n preweling nie, byna ’n kreun.
“Toe maar, ek sal u graag oplaai. Ek gaan egter net tot by Bethlehem.”
Sy knik net en hy besef verleë dat sy dit reeds weet. Sy nommerplaat sê dan so.
Hy leun vooroor om die tasse by haar te neem en sien met ’n skimp dat sy op haar onderlip byt toe sy dit aan hom oorhandig. Sy het iewers seer, flits dit deur sy gedagtes. Hy sit die tasse neer en maak vir haar die linkerdeur oop. Sy skuif versigtig in en hy ruik die geur van frangipani. Sy sug toe sy dankie sê. Hy laai die bagasie in, knik vir Simon wat nou weer breed glimlag en klim in.
“Ek is mevrou Smit,” sê sy net toe hy die motor wil aanskakel. “Van Johannesburg.”
“Aangenaam,” sê hy toe hy wegtrek en die reën die motor weer eens in sy eie natblink wêreld toevou. “Ek is Bernard Linde.”
