na waar die Malutis blou teen die suiderkim staan.
“Wat maak jy as jy so sit?” vra sy kollegas soms skertsend.
“Ek vang weer ’n slag my siel op,” sê hy altyd. “Waarom loop bly julle op die dorp? Hier by die navorsingstasie is daar nog Lebensraum soos die Duitsers sal sê.”
“Ja toe,” antwoord hulle gereeld, “jy was net gelukkig om ’n huis te kon kry. Daar is mos nie genoeg huise vir ons almal nie.”
“Ag wat,” is sy antwoord, “dis net omdat julle vrouens almal eerder op die dorp wil woon. Ek het nie ’n vrou wat aan my voorskryf waar ek moet bly nie!”
Dit is ’n ou ding dié dat die manne hom almal sy verblyf beny, en sy huis is ’n gesogte kuierplek. Baie van sy kollegas was saam met hom op universiteit en hulle is ’n gesellige klomp.
Toe hy langs die wit, vierkantige huis met sy rooi gepoleerde stoep stilhou, kom sy twee honde, Polka en Masurka, springend om die hoek. Die twee kollies spring hom byna om van vreugde en trippel voor hom uit die huis binne toe hy sy goed begin afdra.
Hy lag en gesels met hulle en skud sy kop toe hulle snuiwend by die kosmandjie bly staan.
“Jammer! ’n Vroumens het die kolwyntjies opgeëet. Nou nie dat die ounooi in Pretoria al ooit besef het dat sy hulle eintlik vir julle twee lummels bak nie, maar nou ja. Terloops, dis ’n wildvreemde vrou wat die koekies opgeëet het. Sy het soos ’n skim uit die nag verskyn en weer verdwyn. Nou nie heeltemal nie. Ek het haar by die hotel gaan aflaai. Maar troos julle daaraan, my honne, sy sal nie weer jul kolwyntjies eet nie.”
Die twee honde luister na hom met skewe koppe. Masurka sug oplaas en sak af om met haar kop op haar pote te lê. Hy lag en buk om hul ore te vryf.
Toe stap hy deur na sy slaapkamer en skakel ligte aan so ver as wat hy loop. By die telefoon langs die bed gaan hy staan. Sal hy of sal hy nie? Sy skouers roer ergerlik. Dit is tog net ordentlik om te bel en te verneem of die vroumens reggekom het in die hotel. Sy vingers blaai koorsagtig deur die telefoonboek en hy sug effens toe hy die nommer van die hotel kry.
“Goeienaand, juffrou. Dis Linde van die navorsingstasie. Ek wil net weet of mevrou Smit toe wel daar by julle plek gekry het.”
“Mevrou Smit? Hier is nie so iemand ingeskryf nie, meneer.”
“Maar . . . ek het haar self netnou daar afgelaai. Ek het nog haar tasse ingedra ook.”
“O, maar wag, daardie vrou het dadelik ná u vertrek ’n taxi ontbied en is toe vort.”
“Waarheen?” vra hy, maar verwag nie ’n antwoord nie. “Toe maar, dankie,” sê hy nog voor die dametjie begin protesteer dat sy werklik nie weet nie.
Hy stap uit stoep toe, gaan sit in die donker op een van die rottangstoele en die honde gaan lê by sy voete. Hy tuur na die dam se kant toe. Die wolke begin plek-plek wegtrek en daar lê strepe sterlig op die water. Paddas koor in die riete en ’n ent verder klink die helder geroep van ’n naguil op. Gaandeweg omvou die rustigheid hom en dink hy nugter.
Vergeet dit nou, maan hy homself. Mevrou Smit het stellig nou al veilig by haar bestemming aangekom. As sy ’n taxi ontbied het, sal sy tog seker nie te ver ry nie. Sy moet iewers in die dorp of distrik wees en het nie kans gesien om hom te vra om haar daarheen te karwei nie. Wat natuurlik op verfyndheid en ordentlikheid dui. Alhoewel sy stasie toe ook kon gegaan het. Hy leun vooroor, plaas sy elmboë op sy knieë en sy kop op sy hande. ’n Ligte bries laat die water rimpel en breek die yl ligstrepe in stukkies. Hy sien die ligte van ’n paar plaasopstalle aan die anderkantste oewer en sy gedagtes laat die vreemde vrou los. Môre moet hy Hendrik Malan van Wilgersvlei gaan spreek. Hy kerm al hoeka dat die grensdraad tussen sy grond en die navorsingstasie s’n stukkend is en nou word die wilgers aan sy kant as brandhout opgekap deur die staat se arbeiders.
Bernard klik met sy tong en kyk af na Polka en Masurka.
Dit kan ewe goed ou Hendrik se eie werkers wees wat die bome so verniel, dink hy. Hy is juis so vol draadwerk. Dit sal hom niks verbaas as hulle Hendrik die een streep op die ander trek nie. En dit bly maar ’n lollery omdat die pad na sy plek toe oor staatsgrond loop. Hy lag kop agteroor en buk weer om die honde te streel. Dalk is dit Grieta wat hom so moeilik maak. Sy lyk vir hom na ’n kwaai vrou. Maar dalk is sy ’n lam, wie weet?
Lank sit hy nog so. Hy dink aan sy besoek aan Hendrik, sy gesprek met sy ma en aan Lindie van Velden met wie hy tog lekker kan gesels. Sy gedagtes wentel om die moontlikheid om haar aan sy ma te gaan bekend stel. Eintlik nou moet gaan wys, want sy ma het klaar die datum bepaal. Die paar dae rondom Kersfees. Hy kry ’n hol kol op sy maag. Op die een of ander manier sal hy uit dié ding moet kom. Of dalk nie. Tyd bring raad.
In Wilgersvlei se opstal sit Hendrik en peins oor die ding van die wilgerbome. Sy vingers trommel op die bont oliekleedjie van die kombuistafel sodat Grieta ergerlik opkyk waar sy op ’n leunstoel langs die venster kerspitwerk sit en doen.
“Wat hinder jou, Hendrik?” vra sy.
“Niks. Waarom sal iets my nou hinder, my hart?”
Sy gee ’n laggie en gaan maar liewer met haar borduurwerk voort. As Hendrik eers begin trommel, kwel iets hom nie net nie, hy is behoorlik opgevreet van bekommernis. Sy weet goed dit is die wilgerbome wat so opgekap word. Sy wens tog hy wil maar die ding met die proefplaas se mense in die reine bring. Gelukkig het Bernard Linde gesê hy sal een of ander tyd kom hoor wat is wat.
Maar sy wat Grieta is, sal vir hulle sê wat hulle moet doen. Die Liebenbergsvleirivier vorm nou wel die grens tussen die twee plase – die staat s’n en hulle s’n – maar dit is nie genoeg nie. Hulle sal die grensdraad stewiger moet maak. Miskien twee rye ogiesdraad of so iets.
Sy skrik haar boeglam toe daar hard aan die agterdeur geklop word. Ook Hendrik se vingers bly oopgesprei in die lug staan, skoon styf geskrik. Grieta maak ’n kopbeweging na die deur se kant toe en Hendrik staan stywerig op om te gaan oopmaak.
“Vra eers wie dit is!” fluister Grieta bang en staan ook op.
Maar Hendrik luister nie. Hy pluk die deur oop asof hy die een wat geklop het, gaan bespring. Ondanks dié paraatheid, staan hy versteen toe die lang vrou in swart geklee vooroor tuimel en met ’n slag die plankvloer tref. Ook Grieta staan asof sy in haar nommer twee en veertig gegiet is. Al wat sy kan uitkry, is: “Maar die mens het dan ’n hoed ook op . . .”
Dit is toe Hendrik styf-styf buk en die hoed weglig sodat die swaar, blonde hare los raak dat hul oë mekaar skielik en met volkome begrip vaspen.
“Tel haar op,” sê Grieta en haar stem bewe.
Vir die eerste maal in ’n lang tyd gehoorsaam Hendrik sonder om teë te praat. Maar vir die tweede maal skrik hulle hulle yskoud toe hulle haar bril sag van die gesig af lig. In die skel kombuislig lyk die swelsels om die toe ooglede grotesk, die fyn vel bloederig en gekneus. Daar is ’n gapende sny oor die voorkop. Grieta raak sag aan die vol mond en merk dat die lippe binne ook gekneus is. Van haar trane drup op die bleek wange en sy vee dit snikkend af.
“Loop bel vir dokter Viljoen,” sê sy net, en Hendrik verdwyn woordeloos in die gang af.
2
“Jy moet sommer na my koring ook kom kyk,” brom Hendrik toe hy Bernard Linde groet. “Dit het ’n siekte.”
“Ek
