Strydom.
“Haai,” sê Anna en kom sit op die bed.
“Haai jouself,” groet Saartjie vriendelik terug op die tipies Lynnekomse manier.
Anna bly net langsaan Saartjie en hulle twee is al maats vandat hulle as babatjies eers agterdogtig uit hul kinderwaentjies na mekaar geloer het, en later al laggende hul vet handjies na mekaar uitgesteek het.
Anna is ’n ronde, vriendelike meisie. Sy is in dieselfde klas as Saartjie en hulle sit in dieselfde bank.
Saartjie, Anna en Lina Rens is bekend, geliefd – en soms ook gevrees! – as die Drie Muskiete. Hulle is altyd oral saam – en moenie praat van al die streke wat hulle uithaal nie. Selfs die seuns is maar skrikkerig vir die poetse wat hierdie drie meisies kan bak.
“Enige nuus?” vra Saartjie.
“Baie!” sê Anna opgewonde.
Saartjie is sommer dadelik nuuskierig. Sy skuif nader aan Anna.
“Komaan, uit daarmee! Wat is dit?”
“Dis weer die spokery!” Anna se oë is groot.
“Wat daarvan?” Saartjie skuif nog nader.
“Iemand het gisteraand weer ’n spook gesien – en dié keer was dit nie ’n kind nie!”
“Wie was dit?” wil Saartjie dadelik weet.
“Die skoenmaker, oom Izak.”
Saartjie is effens teleurgesteld. Oom Izak is so ’n vreemde oom dat niemand hom juis sal glo nie. Sy vra nogtans die vraag waarvoor Anna wag.
“Wat het hy gesien?”
“Hy sê hy het daar by die spookhuis verbygestap en toe kom daar sommerso uit die donker ’n wit ding na hom aangesweef,” vertel Anna nou geesdriftig. “Hy sê jare gelede is ’n ou tannie – tannie Meraai – in daardie huis dood aan ’n hartaanval en hy’s seker dis sy wat daar rondgesweef het.”
“En wat doen hy toe?” vra Saartjie ongeduldig.
“Hy’t glo gaan staan, en gesê: ‘Tannie Meraai, hoekom kan jy nie rus vir jou siel kry nie?’ Dis wat hy sê hy gesê het.”
“Ja, en toe?” Saartjie se oë is nou ook groot.
“Die swewende gedaante het nie geantwoord nie en net al nader na hom toe aangesweef. Oom Izak sê hy het nog so ’n rukkie gestaan, maar toe begin die spook sulke nare kreungeluide maak – en dis net daar wat die oom omspring en die pad vat! Hy sê geen spook sou hom ooit kon inhaal nie!”
Saartjie lag, maar dan byt sy op haar onderlip en staar peinsend voor haar uit. Sy sê sag: “Ek wonder of hierdie spookstories waar is?”
“Hoekom sal dit nie wees nie?” wil Anna weet. Sy twyfel nie vir ’n oomblik daaraan nie.
“Het jy die spook of spoke al self gesien?” vra Saartjie.
“Nee … maar Apie en Bennie het, en toe ander ouens ook en nou weer oom Izak en …”
“Hulle is nie betroubare getuies nie,” val Saartjie haar vriendin in die rede.
Anna frons.
Dan vra Saartjie: “Verstaan jy wat ek bedoel?”
Anna skud haar kop stadig heen en weer. Nee, sy verstaan nie so mooi nie.
“Kyk, as Dominee of so iemand gesê het hy’t die spook gesien, sou dit waar gewees het,” verduidelik Saartjie, “maar nou is dit nie noodwendig waar nie, want jy kan nie seker wees dat dié wat wél sê dat hulle dit gesien het, betroubare getuies is nie.”
Saartjie is so in haar skik met die uitdrukking “betroubare getuies” dat sy dit weer gebruik om vir Anna te wys hoe geleerd is sy wat Saartjie is.
Anna skud nog steeds haar kop. Sy kan maar nie mooi begryp nie.
“Jy sien,” sê Saartjie, “die saak staan só: Apie en Bennie het iets gesien waarvoor hulle hul boeglam geskrik het, maar dit hoef nie noodwendig ’n spook te gewees het nie. En die ander klomp het dalk maar net saamgepraat omdat hulle gesien het hoeveel aandag Apie en Bennie gekry het. So, toe sien hulle kastig ook die volgende aand iets vreemds by die spookhuis. En wat oom Izak betref …” Saartjie trek haar skouers veelseggend op en kyk na Anna: “Wel, ons ken hom mos almal en ons weet wat die grootmense van hom sê.”
Anna stem nou saam met Saartjie. Lynnekom se volwassenes praat altyd van oom Izak wat effens “nie lekker is nie” en nie al sy varkies het nie.
“As jy nie die stories glo nie,” sê Anna, en daar speel ’n glimlag om haar mondhoeke, “hoekom gaan jy nie een aand na die spookhuis toe nie? Dan sal jy mos weet of daar ’n spook is of nie.”
Saartjie is in die verlede al baie deur haar vriende uitgedaag om iets waaghalsig aan te vang en dan het sy dit sonder veel aarseling gedoen, al het sy byna altyd daarna in groot moeilikheid beland.
Maar hierdie keer huiwer Saartjie effens. Sy is nie lus om haar kop sommerso goedsmoeds in hierdie ding te steek nie. Sy hou nou nie juis van spoke nie – om die waarheid te sê, sy is taamlik skrikkerig vir die goed.
Sy steek dit egter vir Anna weg en sê kastig rustig: “Ek glo nie in spoke nie. Ek weet daar is nie so iets nie.” Dan voeg sy beslis by: “So dis nie nodig dat ek moet gaan seker maak nie!”
Anna glimlag net en dan begin sy saggies die liedjie neurie van die een ou spook wat vet is en die ander een wat maer is.
“Jy’s lekker laf, Anna,” sê Saartjie laggend. “Waarvoor sit ons hier en gesels oor goed wat glad nie eens bestaan nie? Kom ons gaan na Lina toe.”
By die Baumanns se tuinhekkie gaan staan Saartjie stil. Sy kyk sugtend na die betonplaveisel wat ’n hele entjie met die sypaadjie af strek.
“Jy’s simpel met dié gespringery van jou,” sê Anna.
“Ek weet, maar ek doen dit al vir jare en jare. Ek kan mos nie nou ophou nie!”
Vandat die plaveisel hier op die sypaadjie gelê is, is dit Saartjie se selfopgelegde taak om nooit op die blokke te stap nie, maar altyd van die een na die ander te spring. As selfs die kleinste gedeelte van haar voet op ’n gleuf tussen die blokke te lande kom, moet sy weer van voor af begin. Saartjie erken self dit is ’n belaglike affêre, maar sy doen dit nou al vir so lank en het nog nooit gekroek nie, so sy voel sy kan maar net sowel daarmee aanhou.
Anna stap aan en Saartjie begin spring. Sy wip vinnig en sekuur van die een blok na die ander. Saartjie sorg dat sy in die middel van die blokke te lande kom en nie naby die gleuwe nie. Sy wil tog nie weer van voor af moet begin nie.
Aan die einde van die plaveisel wag Anna vir haar. Toe Saartjie by haar kom, sê sy net: “Jy’s rêrig simpel.”
“Ek weet,” antwoord Saartjie laggend. “Jy en Lina het dit seker al ’n honderd keer vir my gesê!”
Die
