nog woon.
Aletta de Graaff moes Sara as skoondogter aanvaar, maar teenoor haar vriendinne het sy gebrom. Sara was te mooi, te aards en te onkonvensioneel om ’n Afrikaner se vrou te wees. ’n Regte boervrou sou sy nooit wees nie! Verbeel jou, sy swem sommer in die dam waar die volk haar kan sien! Vee die klôgoed se snotneuse af daar by die stoor waar hul ma’s druiwe pak … Dra rokke met lae halse en sy het nogal ’n bust soos Mae West.
Nee, ’n boer se vrou moet, meen Aletta, aan sekere ononderhandelbare vereistes voldoen. Sy is vaardig met huiswerk, naaldwerk en koskook. Sy bak haar eie brood, al is dit met die Gowwermint se oorlogsmeel …
Hierdie dinge, soos Aletta voorspel het, kan of wil Sara nie doen nie. Sy skets of skilder eerder in die vertrek wat Erik vir haar in die solder van een van die skure laat inrig het, kompleet met dakvensters. Een enkele ligpunt is dat sy darem sonder teëstribbeling Sondae kerk toe gaan saam met Aletta, haar twee seuns en Julia.
Wanneer daar in die winter bees en vark geslag word, vat Sara Erik se motor en ry na haar ma in die Kaap. “Ek gril my dood vir bloed en dooie vleis …”
Hieroor is Aletta gereeld hoogs verontwaardig. “Verbeel jou! Mors kosbare petrolkoepons in plaas van te help wors maak en te leer seep kook!”
“Jou ma moet ophou om haar idees oor ‘Kinder, Küche und Kirche’ op my af te dwing!” kla Sara gefrustreerd. “Ek sit reeds teen my sin elke Sondag in julle kerk!”
Maar die toppunt van hierdie skoondogter se tekortkominge is haar onvermoë om swanger te raak.
Ná ’n paar jaar van skimpe verduur, besluit Sara dis alles Aletta se skuld. Sy wil nie langer in ’n deelhuis woon waar haar skoonma elke dag klokslag oor die lang rooi voorstoep kan stap na haar kant om te loer wat sy doen of nalaat nie.
Dus laat bou Erik maar bo teen die dorpsgrens, in ’n hoek van die melkbeeste se groot weikamp, ’n nuwe huis vir hom en Sara.
Uit hul slaapkamer en die groot sitkamer het hulle ’n pragtige uitsig oor die kamp, die gronddam met die reusebloekoms op die walle, en Aletta se Victoriaanse plaashuis met die skure en wingerde. En daaragter strek groen morge wingerdplase tot teen die indrukwekkende berge.
Erik se voorman trek in die deel van die huis wat Erik en Sara bewoon het in, en Aletta moet nou met die pad langs die weikamp opstap om te kom kuier.
Maar die nuwe huis maak geen verskil nie: Sara en Erik bly kinderloos.
Op ’n koue, grou dag in Julie 1945 neem Sara klein bruin Jacomina Afrika in haar huis in en raak teen alle aanvaarde norme in verlief op die oulike kleuter.
Aletta de Graaff het by haar bediendes gehoor van die dood van Gert Afrika se skoonma, en hoe Gert naarstiglik na ’n oppasser vir die klein Mina soek, maar nie sover kom om iemand te vertrou met die kind nie.
“Gert is sommer betjoins!” vervies Aletta haar. “Die hele lokasie is vol vrouens wat nie werk het nie. Hier op die plaas ook. Hulle sit heeldag in die son voor hul huise …!”
En dis Ida, haar kok, Wienet die binnemeid, en klein Gloria, haar stuurmeidjie, wat mekaar een oggend vroeg dwars in die rede val om te vertel dat Sara Gert se kind ingeneem het. “En … en … en,” hakkel klein Gloria met groot oë en hou Aletta se gesig dop, “en sy s-slaap in nôi S-Sara se kinderkamer!”
Maar dit reën byna ’n week aaneen, en eers toe die weer eindelik opklaar en ’n waterige son op die talle watervalle en strome teen die berge blink, trek Aletta ’n warm gebreide baadjie aan teen die sneeubries en stap met ferm treë met die oorspoelde plaaspad langs die weikamp op na Erik en Sara se huis. Hierdie blessit onsin sal moet end kry: ’n bruin kind in ’n slaapkamer in haar seun se huis! Wat op Gods aarde sal die mense sê?
Voor die agterdeur vee sy haar skoene onnodig deeglik af teen die klapperhaarmat; sy soek steeds na woorde om soos klippe na Sara te gooi.
Onverwags maak Sara self die agterdeur oop en hou die sifdeur vir haar oop. Sy het die kind op die arm. “Kom binne, Ma! Dis snerpend koud met die sneeu op die berge!”
“Middag, Sara. En hier staan jy met Gert se kind?”
Toe Sara die onvriendelike stemtoon hoor, is haar antwoord opsetlik opgeruimd. “Ja, Ma. Is sy nie skatlik nie? Kom sitkamer toe; die kaggel brand heerlik. Erik is onder op die plaas.”
“Ek weet; ek het hom en van sy volk by die skure gesien. Ek kom uitvind wat jy hier aanvang! Jy kan mos g’n ’n hotnoskind in jou huis aanhou nie!”
Sara druk Aletta die sitkamer in. “Tog nie so hard voor ou Stien en Baba nie! Wil Ma koffie hê?”
Aletta sit stil en bot tot die koffie kom. Sy knabbel agterdogtig soos ’n eekhoring aan die gekoopte broskoekies. Mina draf heen en weer met haar nuwe speelgoed tussen die kombuis, Sara en Aletta. Onverwags hou sy ’n beertjie aan een arm op na Aletta om te bewonder. Eers ignoreer Aletta die kind en praat rigtingloos oor ’n vriendin van haar se kwale, maar later loer sy tog af na die besige klein kind met die melkkoffie-velletjie en die kuiltjies wat so maklik verskyn.
“Is sy ’n soet kind?” vra sy met ’n frons tussen die oë asof sy verwag dat Sara dit moet ontken.
“Baie soet. Sy is woelig, maar nie stout nie. Dit lyk my sy het ’n heel besonderse en aanpasbare geaardheid.”
“Hmmm …” mompel Aletta. “Jy sal natuurlik gou ’n ander plan met haar moet maak. Selfs jy, Sara, besef dit tog seker!”
“… Ja, Ma,” sê Sara om vredesonthalwe.
Maar in die loop van Aletta se kuier let Sara tog geamuseerd op dat haar skoonma teësinnig voor klein Mina se sjarme begin swig. Dis of die kind die ouer vrou opsetlik uitsonder vir aandag: kort-kort lag sy haar klokkielag op na Aletta. Sy vryf met haar handjies oor Aletta se wolromp asof sy die tekstuur van die materiaal geniet.
“Wel,” sê Aletta later, ietwat gevlei maar nietemin onbuigsaam, “ten spyte van haar oulikheid sal jy haar net eenvoudig nie in jou huis kan hou nie. Dis ’n onbesonne ding wat jy nou weer aangevang het! Ek skaam my dood: jy moet haar hier uitkry voor sy skoon bederf is vir haar eie soort, en voor die mense begin skinder. Maar ek dink die storie lê al klaar die Vallei vol …”
Mina gaan staan skielik weer met haar twee handjies op Aletta se been, en kyk vraend op na haar met skynbaar alwyse ligbruin ogies.
Aletta gee toe aan die versoeking en tel die kind op haar skoot, kyk na die popgesiggie, en skud haar kop. “Die Here alleen weet wat van die dierbare dingetjie moet word. Ida sê my juis Gert loop lekker rond onder die meide, en partykeer kyk hy ook maar diep in die bottel …”
Toe die eens leë kinderkamer, ten spyte van al die oorlogstekorte, ná ses weke min of meer klaar ingerig is, laat roep Sara vir Gert uit die lentewingerde om te kom kyk. Met sy hoed in sy skugter hande kom staan Gert nederig in die deur in sy kakie-werksklere, en staar in ongeloof na die bont droomwêreld waarin sy kind beland het.
Hy bid sommer hardop en met oop oë: “Ag, dankie, Here, dat U so goed is vir my kind! Seën tog vir nôi Sara en baas Erik …”
Dieselfde aand, toe Minatjie snoesig in haar kinderbedjie slaap met ’n teddiebeer en ’n pop weerskante van haar, roep Erik vir Sara na sy kantoor. Hy trek senuagtig, fronsend, aan sy pyp en sit op die rand van sy ou houtlessenaar.
Sara
