oopmaak, en sluk, en oopmaak en sluk.
In die laatmiddag gaan verken ons die dorp. Ons kry ’n groot kobra in die OK Value-supermark. Pa sê hy is seker agter die muise en rotte aan wat die meel en graankos geëet het. Die slang seil tot in die hoek van die winkel en maak dan bakkop. “Sjoe, dis ’n mooi dier,” sê Pa. Ons loop versigtig terug na die voordeur toe.
Pa kan nie slange doodmaak nie.
Die OK Value se rakke is maar leeg, Spiere en Langhaar moes die meeste van die blikkieskos weggevat het.
Die Alpha Pharm-apteek is gesluit, die Renosterberg-drankwinkel is amper leeggedra, daar is die muwwe reuk van ou, vermorste bier agter, en die duisende glasskerwe van gebreekte bottels. “Daar is ’n storie hier,” sê Pa. “Ek kry dit net nie ontsyfer nie.”
Die poskantoor is oop, daar is onafgelewerde briewe en pakkies. Die polisiestasie se vensters is gebreek, duiwe het hulle binne tuisgemaak.
Op die hoek is die Midas-motoronderdele en -vulstasie ongeskonde. Ons kry ’n uitgedroogde lyk agter in die kantoor. Dit was ’n man. Die beanie is nog op sy kop. Pa sê hy bied geen gesondheidsgevaar nie, ons sal hom anderdag begrawe.
Buite beduie hy vir my om langs hom op die randsteen te sit. Ek sien hoe hy soek na woorde. Pa soek omtrent nooit na woorde nie. Ek sien hoe hy vinnig oor sy oë vee. Hy sê: “Ek is jammer. Oor gisteraand. Ek …”
“Dis okay, Pa.”
“Ek wou jou dit nog langer spaar.”
Pa vat my hand. Dit was die laaste keer in sy lewe dat hy my hand gevat het asof ek ’n kind is, weet ek nou. Hy vat dit tussen al twee sy hande, druk dit teen sy wang, en hy sit so. Dit maak my ongemaklik, maar ek roer nie.
Pa laat my hand weer sak.
“Die wêreld is nou … Ons sal dit regmaak, Nico, dit heelmaak. Ek en jy.”
“Ja, Pa.”
Ons staan op. Ons gaan huis toe.
“Ek wil nie hê ons moet in hierdie huis bly nie,” sê ek vir Pa en beduie na die plek waar ons slaap. Want dit is waar hy siek en swak was.
Pa vryf deur my lang, deurmekaar hare. “Ons sal ’n ander plek kry. Ons gaan in elk geval binne ’n dag of twee ry.”
Die vrou lê nog in die kamer. Sy praat nie. Pa vat vir haar kos. Sy eet net ’n bietjie, sonder sy hulp.
In die nag skree sy. Pa kry haar later kalm.
26 Maart
Pa is nog in die kamer, ek maak die oggendkoffie, so hier by halfsewe. Ek dink dit is die reuk wat haar wakker maak. Sy kom uit die kamer, loop badkamer toe en kom dan na ’n paar minute kombuis toe. Sy gaan sit in die voorkamer-gedeelte, regop, op die punt van die stoel. Sy kyk nie vir my nie.
“Wil tannie koffie hê?”
Sy knik.
Ek steek my verbasing weg. “Met suiker?”
Sy knik weer.
“En Cremora?”
Sy kyk op na my. Haar oë is donkergroen. Die merke om haar oë lyk nog nie beter nie. Sy is nie ’n mooi tannie nie. Sy het ’n lang gesig wat my so ’n bietjie aan ’n perd laat dink, ek kan dit nie help nie. Sy knik weer, en kyk af.
“Eendag sal ons weer vars melk proe,” probeer ek my pa se sêding, maar sy reageer nie.
Ek maak haar koffie en ek gaan sit dit voor haar. Sy kyk weer na my. Ek dink dit is om dankie te sê.
Pa kom in en sê: “Môre, almal,” asof alles normaal is. Hy vat sy koffie, sit met sy rug na haar toe en sê: “Vanoggend sny ons hare, Nico Storm, jy lyk soos ’n weerwolf.”
Sy staan op, vat die groot kastrol en maak dit vol water, gaan sit dit op die stoof. Ek wil opstaan om te help, maar Pa hou sy hand op my arm. Hy sê: “Ons maak vanoggend werwingspamflette. Jy moet die rekenaar en die drukker inbring. Ek het die bewoording omtrent reg, ons sal dit sommer net in Engels skryf. Ek weet nog net nie wat om dit te noem nie. ‘Settlement’ en ‘colony’ is sulke gelade woorde in hierdie land. Gewese land … Miskien maak dit nie nou meer saak nie. Tog, mens wil alle goeie mense hierheen lok …”
Pa praat voort terwyl die vrou water warm maak en die kastrol op haar eie badkamer toe dra. Weer wil ek help. Pa skud net sy kop klein om te sê ek moet sit. Ek verstaan nie heeltemal waarom nie.
* * *
Ek sit op ’n stoeltjie op die gras. Kaalbolyf. Pa het ’n kam en ’n skêr in sy hand. Hy begin knip.
Die vrou kom by die deur uit en loop na ons toe. Sy neem die skêr uit Pa se hand, dan die kam. Pa gee dit, en hy staan weg. Sy begin my hare knip. Jy kan dadelik sien sy weet wat sy doen.
Pa sê: “Miskien kan jy hom tog weer mens maak. Nico, kom roep my as julle klaar is, ek het ook ’n goeie sny nodig. Ek gaan daai pamflet begin skryf.”
Sy vat aan my kop. Sy is die eerste vrou sedert Ma wat aan my vat. Ek sit daar, en ek verlang op daardie oomblik so sterk na my ma. Ek verlang na haar vashou. Ek wens hierdie vrou wil my styf vashou, net vir ’n rukkie.
Dit is ’n bekende verlange. Ek onthou dit uit die tyd voor Die Koors, maar dit is nou amper ondraaglik, soos ’n groot holte in my.
Die vrou sny net my hare.
14
Ma
Ek kan onthou hoe my ma my vasgehou het.
Haar naam was Amelia, en haar nooiensvan was Foord. Ons het in ’n huis in Die Boord op Stellenbosch gebly, voor Die Koors.
Sy het my vasgehou wanneer ek gehuil het. Dan het ek heeltemal veilig gevoel. Dit was ’n warm en ’n welriekende vashou, en ek het jare lank gewens ek kan weet watter soort parfuum sy gedra het, wat haar só laat ruik het.
Pa het ’n foto van ons drie by hom gehad, sy lewe lank. Hy het dit in ’n sjokoladeblik gehou saam met twee ander foto’s wat hy met groot sorg bewaar het. Toe ons nog ’n kamer gedeel het, het hy dit soms saans uitgehaal en daarna gekyk. Hy het oor Ma getreur, maar hy het moeilik oor haar gepraat. Op die foto’s is sy ’n mooi vrou met dik bruin hare wat sy baie kort gedra het, en met ’n selfversekerde, breë glimlag asof sy daar tussen ons twee presies was waar sy wóú wees. Net so lank soos Pa. In ’n somersrok wat wys sy was fiks en gespierd.
Sy was ’n provinsiale hokkiespeler, amper vir die nasionale span gekies, maar sy moes kies tussen haar sport- en haar professionele loopbaan. Ek onthou die hokkiestok wat ek in ’n kas ontdek het, gehawend, ek onthou ek was agt of nege, en my ma het dit uit my hande kom neem en gesê, as jy hokkie wil speel, sal ek vir jou een koop. Maar hierdie is myne.
“Jou vrou?” sou mense vir Pa vra, soos almal maar gedoen het.
“Die Koors het haar gevat.”
Ek het geweet hy rou oor haar, en ek het dit probeer respekteer, selfs wanneer my eie verlange
