sy maar net op Elkana se wysheid en insigte kon terugval … Maar sy kon nie. Sy durf nie. Teenoor hóm het sy maar net die regte geluide oor die wending in haar familielewe en die voor die hand liggende verliese in haar eie bestaan gemaak.
“Ek sal my ma mis,” het sy vir Elkana gesê. “Sy sal my ook mis. Ons is na aan mekaar met dié dat ek haar enigste dogter is.”
Bolangs het sy oor die wending gepraat, maar net bolangs. In die derde nagwaak, wanneer enige regdenkende vrou haar man met rus laat om sy krag vir die volgende dag se geswoeg en gesweet te herwin, het alles waarmee sy nie vir Elkana kon belas nie, onkeerbaar na die oppervlakte gekom.
Niks is erger as om wakker te wees terwyl die derde nagwaak6 verbysleep en jou liggaam kragteloos pleit om te kan rus nie.
Bedags het Elkana, slegs bolangs bewus, haar verseker hy kry haar jammer. “Ai, die oorstap na jou ma het jou nog altyd so goed gedoen.” En soms het hy bygevoeg: “Maar moenie dink dit is net jy en jou ma wat mekaar gaan mis nie. Jou broers se kinders is gek na jou, Hanna.”
“En ek na hulle, die wilde goed.”
“Pasop wat jy sê,” het Elkana dan skielik gegrinnik. “Wanneer ons ons eie wilde wesentjies het, gaan jou broers se kinders vir jou soos mak skape lyk.”
“Ek sal hulle nie kan vergelyk nie. My broers se kinders is uit ons lewe. Ek dink nie my broers gaan ooit terugkom nie. Hul grond is dan verkoop.”
Snags wanneer Elkana slaap en bedags by die wasklippe was dit asof twee strydende faksies in haar baklei. Wat is belangriker? Die grootste moontlike afstand tussen jou pa en jou man, of om jou ma naby jou te hê? Om met die voetpad langs na haar te kan stap, om weer en weer by haar te sit wanneer die bloedvloeiing jou platslaan en jou hoop vernietig, Hanna?
Wat is beter? Dat die eer van jou vader en jou broers nie in die gedrang sal kom nie of om keer op keer deur jou ma vertroos te word met gedroogte vye en dadels, met rosyne, huiswyn en saambid? Om diep in die winter met ’n kommetjie stomende lensiesop in jou ma se warmte en begrip te kan sit? Om elke keer by haar te kan hoor El Yisra’el is betroubaar en dat sy gedagtes nie die mens se gedagtes is nie? Om haar vir jou te hoor bid met haar stem so rou soos jou eie hart?
Wat doen die Here regtig? Verskuif Hy my pa en my broers sodat die behoefte in my om alles vir Elkana te vertel, kan weggaan? Sodat my man met agting van sy skoonpa kan bly praat? Sodat Elkana nie soos ek sal word nie – ’n Israeliet wie se lamp sekerlik in die pikdonker sal doodgaan. Of het dit reeds doodgegaan?
Het die Here dié wegtrek tot my beswil laat gebeur? Maak Hy my dae helderder sonder my pa? Of is Hy besig om my lewe en my ure donkerder te maak deur die afstand tussen my en my ma so te vergroot? Was my ouma se dood nie genoeg nie?
’n Paar maande voordat haar ouers weggetrek het, het die tyding een oggend vroeg gekom: Jou ouma Seruja het vannag in haar slaap gesterf.
Sy het haar ma die ou liggaam help was en onrein geword. Later het haar ma hulle albei rein geskrop in reinigingswater met die as van ’n rooi koei daarin. Sy was geskok oor wat die ouderdom aan mense doen. Hoe los haar ouma se vel en weefsel geword het. Hoe elke been onder die los vlees uitkenbaar en voelbaar word. Hoe min daar van ’n mens oorbly, maar hoe swaar ’n lyk ten spyte hiervan is. Hoe klipkoud die oë en die kyk van dooies is – ook dié van jou ouma met haar beenwit hare, haar skewe heup, haar wysheid en haar erns, haar kommer en haar diep geloof. Hoe stof tot stof terugkeer. Of nie …
Henog, het ouma Seruja ’n paar keer gesê, het baie na aan Elohim geleef, asof Elohim sy vriend was. En toe hy sy lewensdae op hierdie aarde geleef het, het die mense na hom gesoek, maar hy was daar nie meer nie. Sy plek was leeg, sy kinders en sy hele nageslag het vergeefs na hom gesoek. Daar was geen bloedspoor en geen voetspore nie. Hy is nie deur roofdiere verskeur of deur mense na ’n ander plek geneem nie. Elohim het hom weggeneem na waar Hy is.
Elohim is in die hemel, het ouma Seruja gesê. En soos Henog gaan dié wat Hom eer en aanbid, wat sy wil doen en op Hom alleen vertrou, ook daarheen.
“Hoe kom ons daar, Ouma?”
“Ek weet nie, Hanna, maar die Here weet. Niks is vir Hom onmoontlik nie.”
Sy, Hanna, het soms gedroom van ’n Hand groter as die hele land wat uitgesteek word om haar op te neem na waar Elohim woon. Die Hand was skitterblink en deursigtig soos oggendmis wanneer die son opkom.
Hoe bly was sy dan! So bly dat sy soms met lofwoorde op haar lippe wakkergeskrik het. Ek wil nie meer hier wees nie, het sy in die eerste oomblikke ná die wakkerword gedink. Maar sy was terug, soos lank tevore wanneer sy ná ’n groot rusie tussen haar pa en ma wakker word, met Nemuel wat haar voetsole met ’n tarentaalveer kielie, of met die gedempte geluid van haar ma se snikke.
Haar ma het haar ouma se oë al snikkend toegedruk en die koue kyk was weg. Dit het gelyk asof ouma Seruja slaap. Maar só slaap niemand nie, het sy, Hanna, gedink. Só huil diegene wat aan ’n slapende mens se wang of boarm raak, ook nie. Só ’n brandpyn het jy nooit in jou keel en bors wanneer jy by ’n slapende, lewende mens staan nie. Uit dit wat die doodslaap genoem word, sal geen ramshoring die slaper ooit kan wakkermaak nie. As die almagtige God dit nie doen nie, sal die dooies nooit weer wakker word en opstaan nie.
Dit was byna ’n verligting om haar ouma in die linnekleed toe te draai. Om haar willose lyf egter dié kant toe en daardie kant toe te draai, om haar kop tussen jou hande te vat en op te lig om haar ken vas te bind en haar in haar doodskleed te kry, was verskriklik. Om só te moet omgaan met die een wat jou altyd onder kruisverhoor geneem het oor hoe jy nog lewe! Om een van diegene te wees wat die naaktheid van ’n oumens bedek! Maar die linnekleed het haar weer met ’n waardigheid beklee. Sy was goed bedek en eerbaar in skoon linne, soos wat sy haar hele lewe lank was.
Met Elkana kon sy maar net oor die dubbele verlies praat. Ouma wat die dag van haar dood in die veld begrawe is met die grafsteen afgewit sodat niemand ooit in die donker op haar graf sou trap nie. Die voetpaadjie na haar ma toe wat sou toegroei, want wie was daar nou na wie sy wat Hanna is, sou wou loop? Die res was haar eie las om te dra, haar bagasie, haar straf. As hy moes weet … Die rede vir haar onvrugbaarheid sou oop en bloot voor hom wees.
O, Adonai, help my tog! In sy regskapenheid en sy ongeveinste egtheid het Elkana, die nasaat van Suf en een van die klein oorblyfsel in Israel wat die knie nie voor vreemde gode buig nie, my met sy eie hand en hart as vrou gekies. Daar was geen tussenganger, geen voorbrandmaker en onderhandelaar nie. Elkana het alleen met my pa kom praat. Hy het gebid vir die regte vrou, het hy vir my pa gesê. ’n Mens van vlees en bloed kan immers op so baie maniere op ’n dwaalweg beland. En watter seën kan enigiemand verwag as hy buite die wil van die Here is? Hoe kan ’n mens se nageslag eerbied vir die Here hê as die vrou wat hulle vir jou in die wêreld bring en hulle saam met jou moet opvoed, nie in nederige gehoorsaamheid aan die Here leef nie?
“Ek het die Here gevra om die regte vrou vir my uit te wys, my vader,” het Elkana daardie dag gesê. “Hy het dit gedoen. Daarom is ek hier om u te vra of ek Hanna vir my as vrou mag neem. U weet ek is nie ’n jong man nie. Soos ons voorvader Isak het ek vir baie jare maar net gehoop, net van ver af verlang om in die weelde van ’n eie gesin te kan leef en ’n vrou te hê wat die Here dien.”
Wat het haar pa daardie dag gedink? Daar was Elkana, sy oë so sonder valsheid soos sy siel. En daar was haar pa, onpeilbaar en onvoorspelbaar. Seun van verwoestende woede, het haar ouma Seruja hom eenkeer genoem, Boanerges7. Die dreuende donderweer het seuns op hierdie aarde – manne van die donder. Wanneer ’n man kwaad is, weet jy wie se seun hy is.
Die
