staar ingedagte na sy tone. Hy probeer hulle roer sonder dat sy groottoon beweeg. Dit is nogal moeilik. Uiteindelik sê hy: “Hoekom het jy nie probeer leer nie? Jy weet mos ons skryf oor tien dae eksamen.”
“Dis juis die ding,” sê Trompie terwyl hy vlugtig in die groot spieël teen die kas loer om te sien hoe hy lyk wanneer hy so wydsbeen agterstevoor op die stoel sit.
Hy is in sy skik. Hy lyk nes sy cowboy-held in daardie fliek.
Rooie dink ernstig oor Trompie se opmerking na. Dan vra hy: “Hoe bedoel jy?”
“Hoe bedoel ek waarmee?”
“Met ‘dis die ding’.”
“Wel, dit ís mos die ding.”
“Wát is die ding?” Rooie kyk vies na Trompie. Hy sê dit nie, maar hy dink duidelik sy vriend hou hom net weer snaaks.
“Die ding is juis,” sê Trompie en sug swaar om te wys hoe moeilik dit is om so iets vir ’n swaap te verduidelik, “die eksamen is eers oor tien dae. Dis mos nog lank. As ’n mens nóú leer, vergeet jy weer alles. ’n Ou, ’n slim ou soos ek natuurlik,” Trompie stoot sy bors effens uit, “begin eers so drie dae voor die tyd leer. Dan kan ’n ou die goed mos nie vergeet nie.”
Hoe meer Rooie hieroor nadink, hoe meer hou hy van sy vriend se idee.
“Dis wyse woorde daai, Trompie,” sê hy uiteindelik.
“Natuurlik is dit! Net die dom ouens begin nou al leer.”
Rooie knik ingenome sy kop. Hy maak sy boeke met ’n breë glimlag toe en stoot hulle eenkant. Hy voel nou baie beter. Hy sal so ’n dag of drie voor die eksamen begin leer.
“So wat doen ons nou?” vra Rooie.
“Kom ons gaan vertel vir Blikkies en Dawie hoe belaglik dit is om nou al te begin leer en dan loop ons kloof toe.”
“Jissie, Trompie,” sê Rooie, “jy het nogal ’n slim kop aan jou.”
Die twee vriende pomp mekaar laggend in die ribbes, klouter deur die venster en verkas na Blikkies se huis toe.
Trompie dink daaraan dat dit miskien nie so maklik sal wees om Blikkies en Dawie – veral Dawie – te oorreed om hul boeke opsy te skuif en in die kloof te gaan speel nie.
Die opgeruimde twee seuns en die blaffende hond kom by Blikkies se huis aan. Sy ma sê hy is na Dawie toe om daar te leer.
Trompie is in sy noppies. Nou hoef hy sy teorie dat dit belaglik is om tien dae voor ’n eksamen al te begin leer, mos net een keer te verduidelik. Dit gaan nou sommer twee vlieë met een klap wees.
By Dawie se plek fluit Trompie en Rooie die Boksombende se sein. Dawie en Blikkies fluit van die kant van die huis af terug. Hulle sit in die tuinhuisie aan die onderkant van die grasperk op gemakstoele by ’n tafeltjie en leer.
“Haai,” groet Trompie en Rooie opgeruimd.
“Wat’s dit met julle?” vra Dawie.
“Hoekom lyk julle so vrolik?” wil Blikkies weet en versit ’n fyngekoude grashalmpie behendig van die een kies na die ander.
“Ons gaan kloof toe,” sê Trompie en kom sit wydsbeen oor ’n stoel met die rugkant voor hom. “Kom julle saam?”
Rooie maak hom op die grasperk tuis en begin sy tone wikkel. Dawie en Blikkies kyk verbaas na Trompie en Rooie. Dan sê Dawie smalend: “Dié twee weet seker nie ons skryf oor tien dae eksamen nie,” en skud sy kop asof hy hulle baie jammer kry.
“Of hulle wéét van die eksamen en probeer nou net snaaks wees,” sê Blikkies vies en spoeg die gekoude grashalmpie met ’n boog deur die lug. Dan staan hy op en gaan pluk ’n vars grashalmpie uit ’n graspol.
Trompie sit en glimlag. Rooie wikkel sy tone – hy probeer tevergeefs om almal te roer sonder dat sy groottoon ook beweeg.
Blikkies kou smaaklik aan sy nuwe grashalmpie terwyl hy hom weer lui op die gemakstoel uitstrek. Dit lyk of hy al moeg is vir die leerdery. Dawie sit met ’n frons op sy voorkop en lees sorgvuldig deur ’n eksperiment in sy handboek vir natuurwetenskap. Hy steur hom nie aan die ander nie. Hy leer hard.
Hier is die beroemde (of is dit miskien berugte?) lede van die Kwaggaberg se Boksombende nou bymekaar.
Trompie is hul leier, of Grootkaptein soos hy homself graag noem. Hy is al vyftien (Blikkies en Rooie ook) en hulle is almal leerders aan die beroemde Hoërskool Kwaggaberg.
Rooie is ’n sterk, frisgeboude knaap. Al is sy pa die dorp se skoenmaker, kan Rooie nie skoene aan sy voete verdra nie. Hy moet op hoërskool skoene dra, maar wanneer hy smiddae by die huis kom, is die goed vinnig van sy voete af.
Hierdie vier seuns is al van hul laerskooldae, toe hulle saam in graad vier was, vriende. Trompie en Rooie het een keer lelik vasgesit en mekaar getakel. Trompie het die geveg gewen en almal het Rooie se blouoog daarna vir dae lank bewonder. Van toe af is Rooie een van Trompie se vurigste ondersteuners.
Die lui, kouende Blikkies is langer as die ander en ook meer besadig. Hy is die een wat altyd eers (al is dit maar net effentjies) beswaar maak teen Trompie se voorstelle. Blikkies se kniekoppe klap altyd wanneer hy in die klas opstaan. Die kinders hou daarvan, en neul gedurig by hom om op te staan.
Blikkies se kakebene beweeg altyd. Dit is maklik om te weet hoe sy finansiële sake staan. As hy geld het, kou hy kougom – as hy platsak is, is dit ’n grashalmpie.
Die skrander Dawie is die laaste lid van die Boksombende. Hy is twee jaar jonger as die ander drie, maar in dieselfde klas as hulle. Dawie is tengerig gebou en het helderbruin oë. Hy volg Trompie blindelings nadat sy vriend sy lewe gered het toe hy amper in die kloof se dam verdrink het.
Hier sit die vier vriende nou in die tuinhuisie by Dawie se huis. Trompie sit sommer net. Rooie wikkel sy tone. Blikkies se kakebene beweeg ritmies op en af. Hy dink dis nogal ’n goeie idee van Trompie dat hulle kloof toe moet gaan. Die leerdery begin hom nou verveel. Dawie leer nog steeds. Hy dink hy begin nou hierdie moeilike eksperiment verstaan.
Boesman lê in die son en slaap. Sy stert beweeg net elke nou en dan lui wanneer daar ’n vlieg op hom kom sit.
Dawie maak sy natuurwetenskapboek toe by die plek waar die eksperiment is, maar hou een vinger by die bladsy. Hy prewel dan met toe oë iets van “konstant” en “volume” en “volume wat die gas inneem”.
“So ja,” sê hy skielik en stoot die boek weg. “Nou ken ek Boyle se Wet.”
Trompie en Rooie gaap hom oopmond aan.
Dan mompel Rooie: “Jy ken watse ding?”
“Boyle se Wet.”
Trompie en Rooie kyk na mekaar en dan vra Trompie die vraag wat in albei se oë te lees is: “En watse ding is dit?”
“Dit verduidelik en bewys dat die druk waaronder ’n hoeveelheid gas verkeer, altyd omgekeerd eweredig is aan die volume wat die gas inneem.”
