dit aanvaar ek. Maar verstaan jy wat met ons gaan gebeur as jy ontsnap?”
“Ek het my woord aan die Boereoffisier gegee. Ek is nie van plan om julle hier te los voordat ek hulle toestemming het nie.”
“Dan is dit goed so.”
Aunt Anne is kwaad, só kwaad soos wat ons haar nog nie gesien het nie. Sy sis haar woorde sag uit in die rigting van die Engelse verkenner soos ’n kat wat spoeg. Al verstaan ons nie volkome nie, weet ons haar boodskap is duidelik. Haar woorde dra briesend uit die Skuilte buitentoe uit, al praat sy sag.
Die Engelse luitenant sit nog steeds met net ’n kombers om hom gevou. “Dit is ek wat nou gyselaar gehou word deur my naaktheid. Dink jy dat jy iewers dalk vir my klere in die hande kan kry, noudat ek jóú ook my woord gegee het?” vra hy.
Ma sê: “Haai, die arme kêrel sit nog steeds poedelnakend onder die kombers.” Sy kry van Pa en die broers se ou klere. Daarna gee sy ’n Witsie opdrag om ’n nuwe skuilte, “’n beskeie een, want hy’t nie meer nodig nie”, langs ons s’n toe te bou.
“Sê nou vir hom om tevrede te wees met wat ons het,” sê Ma.
“Hy moet aantrek wat ons het,” sê aunt Anne vir Ma sonder om vir die Engelsman te vertaal.
Al verstaan Ma nie, probeer sy ’n paar keer tussenbeide tree. “Dit is tog nie betaamlik vir ’n jong meisie om so in die geselskap van ’n halfnaakte vreemdeling te wees nie?”
Aunt Anne hoor Ma skaars. Sy hou aan om saggies te dreig, oor wat met luitenant White sal gebeur as hy dit sou durf waag om ons te verklik.
“Hoe meer ek my woord gee, hoe minder glo jy my,” sê die Engelsman.
Oplaas laat hulle hom alleen by die herd.
Vir weke sien ons aunt Anne en die Engelsman nie met mekaar praat nie. Dis net Good morning en Good evening.
Maar iewers kry hulle die geleentheid vir nadere kennismaking. Of is ’n verbond voor ons oë gesluit? Wanneer hulle blik ontmoet, verenig die kyk van samesweerders hulle teen ons nuuskierigheid.
Ons sien niks, totdat aunt Anne een aand gebukkend by die vuur staan. Die Engelse verkenner sit sy hand op haar skouer in ’n gebaar van besitlikheid. Sy verstyf net lank genoeg om rond te kyk of iemand iets bemerk. Dan gee haar liggaam oor en ontspan. Aunt Anne gaan sit op ’n klip, haar knieë styf teen haar liggaam opgetrek met haar arms daarom gevou. Haar ken rus op haar knieë toe sy opkyk na die Engelsman. Hulle praat te sag vir my om te hoor, maar dis duidelik dat hy haar vra of hy ook mag sit. Sy kyk weer rond, en sien my dié keer waar ek in laaste son staan. Sy skud haar kop “nee” vir Charlie White. “Snip,” sê sy toe sy sonder om links of regs te kyk by my verbyloop.
Aunt Anne en Charlie kan dit nie veel langer wegsteek nie, al is hulle kwalik bewus van die toevallige aanrakings. In die daaglikse kom en gaan tussen aunt Anne en Charlie is daar ’n vals beskeidenheid wat onder die tafel aan skerwe lê wanneer voete vreemde voete opsoek, vlugtig en “per abuis”. Loop hulle langs mekaar, buig die aardronding die gang van hul stap na mekaar toe.
Aunt Soph, wat ouer is, verstaan dit. Sy sê hulle dink met hulle lywe sonder dat hulle koppe daarvan weet. Dis daarom dat hulle, wanneer hulle opsigtelike voorwendsels bedink om alleen te wees, dit verspil deur mekaar oor nietighede in die hare te vlieg en dan dae lank nie met mekaar te praat nie. Intussen gaan die liggame onverstoord voort met ’n samestand waarvan hulle net halfbewus is.
Dit was ná een van dié stiltes oor niks, onderstreep deur die manier waarop die liggame dit bloot ignoreer, dat ek een nag wakker word en sien hoe aunt Anne haar hare kam en ’n karos oor haar skouers gooi. Ek staan saggies op en volg haar – nie omdat ek my neus in ander mense se sake wil steek nie, maar omdat hier voor my oë iets gebeur wat ek nie verstaan nie.
Laaste wat ek te siene kry, is hoe aunt Anne die rouvel voor Charlie se ingang oplig. Toe kry iemand my aan die kraag beet. “Agie,” snou Soph, “kom slaap.”
Ek kyk fyn na aunt Anne by brekfis. Sy lyk soos gewoonlik, ten spyte van … wat? Tog sien jy met een oogopslag skielik dinge in aunt Anne raak wat jy voorheen misgekyk het. Sy sit met haar hande op haar skoot saamgevou, maar aan die are wat blou bo-op die hande bult, sien ek hóé sy klem: die hande durf mekaar nie los nie, want sy weet sy het nie beheer oor die koers wat hulle op hulle eie sal inslaan nie. As sy ’n kosbak na Charlie aangee, dwing die hande na mekaar toe, so heeltemal sonder voorbedagte rade. Ons sien dit en giggel.
Hulle bloos bloedrooi. Sy slaan haar oë neer. Haar ooglede is dun deuraar. As jy boonop sien hoe die bloed teen haar nek klop, net onder die vel, dán vloek jy Charlie by voorbaat, want bloed is pyn. Jy vloek hom, al weet jy hy sal nie willens en wetens ’n instrument van pyn wees nie.
Terwyl ons dit raaksien, word aunt Anne ook ’n spieël vir ons waarin ons na onsself kyk. Ons sien hoe haar borste teen die rokmateriaal in opstand kom – dieselfde middag versit Ma die ry roksknope teen die rugkant “sodat aunt Anne makliker kan asemhaal”. Beur sy teen die wind, dan merk ons gevormde rondings van boud en blad, bobeen en kuit. Die hoekigheid waaraan ons gewoond is, is aan die verdwyn, so verbeel ons ons.
By die wasplek kyk ons met nuwe oë na ons eie knopknieë, uitsteekribbes en -heupe, stokkiesbene, en skouerblaaie soos uitgekookte hoendervlerke. Tog weet ons hiér is ook iets onverstaanbaars aan die gebeur, selfs al is dit onsigbaar. Al bly ons elke wasdag kyk, is ons steeds vir onsself herkenbaar. Ons skrop skurwe hakskene, bene en elmboë met mieliestronke.
Voor ons van die wasplek af huis toe gaan, kyk ons net weer in die weerkaatsing van die water of daar nie intussen die een of ander wonderwerk plaasgevind het nie. As dit byna oornag met aunt Anne kon gebeur, waarom dan nie ook met ons nie?
Net in ons drome is aunt Anne ’n getroue beeld van onsself – in ons drome is ons nie bang dat iemand ons borsies soos groenvye sal opmerk nie, want ons drome gaan met ons op loop en ons stap welgevorm en trots langs Charlie, sonder om ons skouers te laat hang.
Dit is teen dié tyd, so dink ek, dat ek die eerste keer die drome het wat my lewenslank sou agtervolg.
Die kommandolede het juis met Charlie terug Skuiltes toe gekom omdat beide hy en Mannetjies Mentz ewe onopsigtelik is. Dis juis dié onopsigtelikheid wat hoegenaamd ’n ooreenkoms tussen hulle moontlik maak.
Die “ooreenkoms” tussen Charlie en die kommandant, oppervlakkig soos dit is, is so treffend dat ek dikwels Charlie en die kommandant vir mekaar aansien, ’n verwarring wat veral in drome ontstellend is.
Dikwels, in die jare wat kom, sou ek die doen en late van die kommandant in my drome aan Charlie toeskryf. Dit is in my drome Charlie wat tussen ons maai soos die kommandant tussen ons sou maai. Was Charlie, wat so verskriklik sou ly voordat hy ’n vreesaanjaende dood sterf, dus op ’n onverstaanbare manier vir sy eie einde, benewens vir dié van aunt Anne, verantwoordelik?
Is dit moontlik dat ’n mens die kommandant se skuld verplaas na Charlie? Verkwalik jy vir Charlie, onbewustelik, omdat hy aunt Anne van ons weggeneem het, omdat ons haar teen die Skuiltes sou begrawe voor die einde van dié jaar?
Het ek Charlie dan nie reeds gevloek voordat ons aunt Anne sou begrawe nie, toe ek haar bloed só vlak onder die vel sien dat dit soos blou krake op fyn porselein deurbreek op haar ooglede en hande en in die waai van haar bene en arms, in die geheime plekke wat ons kinders vanuit ons uitkyk in die kloof kon sien, en in die verwondbare klop teen haar keel? Hoe naby lê die pyn nie juis tóé reeds nie! Is ek nie maar besig om Charlie steeds, al
