na bewering 24, en die oorgrote meerderheid van hulle was in die twintig.
Waar ouderdomme aangegee word wanneer mans verklarings aflê of in die huwelik tree, word hierdie indruk bevestig: Duitsers wat deur Roelof van Gelder nader bestudeer is, was gemiddeld 18 toe hulle die huis verlaat en 24 by indienstreding by die VOC, en waar daar in vroeë Kaapse dokumentasie ouderdomme vermeld word, gaan dit dikwels om mans van om en by die twintig, terwyl daar selfs ’n soldaat van 15 jaar voorkom. Die vroeë vryburger Hendrick van Surwuerden was byvoorbeeld 23 toe hy met ’n diensmeisie op ’n besoekende skip getroud is, en W.C. Mostaert in soortgelyke omstandighede ewe oud.
Oor die algemeen was die betrokkenes geen opgevoede en ontwikkelde mans nie, en waarskynlik kon die meeste van hulle nouliks lees en skryf, of glad nie. Afgesien van die feit dat hulle dikwels nie met die see of skeepvaart vertroud was nie, het ’n aansienlike deel van hulle waarskynlik ook geen Nederlands geken nie, al kon hulle in baie gevalle seker regkom met behulp van Neder- of Platduits, die dialek wat oor ’n groot deel van die huidige Noord-Duitsland en oostelike Nederland gepraat word.
Wel was daar ’n groot tegniese woordeskat wat aangeleer moes word ten einde bevele aan boord behoorlik te kan verstaan en uitvoer, maar skynbaar het dit geen wesenlike probleem uitgemaak nie. Die Noor Frederik Bolling verwys byvoorbeeld na twee Pole op die Sticht van Utrecht wat geen ander taal as hul eie geken het nie, en in kollektiewe optrede, soos byvoorbeeld die hys van die seile, was dit waarskynlik voldoende om die voorbeeld van die ander matrose te volg, en blindelings op bevele te reageer namate hulle met die klank daarvan vertroud raak, sonder om te verstaan wát presies beveel word.
EED VIR DIE BOOTSGESELLE
Ons beloof en sweer dat ons die Hoogmoënde Here State-Generaal van die Verenigde Nederlande as ons hoogste en soewereine owerheid, die Bewindhebbers van die Generale Geoktrooieerde Oos-Indiese Kompanjie in dieselfde land, tesame met die Goewerneur, sy ondergoewerneurs oor die ander stede, forte en verdere plekke in Oos-Indië, Direkteure oor die onderskeie kantore van die Kompanjie en voorts alle Rade van Indië onder wie ons aangestel word wanneer ons op genoemde plek aangekom het, asook die onderskeie kommandeurs, koopmanne, skippers, kapteins en ander owerhede en offisiere, onderweg op hierdie skepe of naderhand oor ons aangestel, getrou en gehoorsaam sal dien ter uitvoering van die werk waarvoor ons aangeneem en uitgestuur is.
Voorts dat ons die Artikelbrief, en alle ander bevele, instruksies, sein- en rantsoenbriewe en verdere ordonnansies waarna genoemde Artikelbrief verwys, wat deur genoemde Bewindhebbers gemaak is of nog gemaak sal word, of dié wat, sy dit te water op die skepe of te land, deur ons Kommandeurs, Koopmanne, skippers of ander bevelhebbers gemaak word, elkeen in sy amp so ver dit op hom betrekking het, sal gehoorsaam en na ons uiterste vermoë in alle punte getrouelik nakom.
Soo waerlyck helpe ons Godt Almachtig.
—Houdend die eed vir soldate verder die klousule of belofte dat hulle in alle nood te water en te land geen gevaar sal ontsien nie, maar hulle gedra en kwyt soos vroom soldate en krygsmanne verplig is en verwag word om te doen, sonder om deur vrees vir verlies van lyf of lewe of om enige ander rede, hoedanig dit ook mag wees, hul plig te versuim.
Soo waerlyck helpe ons Godt Almachtig.
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.
