Jesus is die sentrale figuur in die Westerse samelewing. Of jy nou van Hom hou of nie; of jy nou glo in Hom of nie; of jy nou kerk toe gaan of nie – een ding is seker: Jesus kan nie geïgnoreer word nie. Die skuif wat Jesus 2 000 jaar gelede gebring het, is en bly steeds die enkele grootste impak wat een persoon op die mensdom en ons gedeelde geskiedenis gehad het. Vandag kan ons steeds nie uitgeskryf, uitgepraat of uitgebaklei raak oor die persoon van Jesus en sy leringe nie.
Jesus bly sentraal radikaal.
Jesus draai dinge op hul kop. Wie eerste is, gaan laaste wees, en laaste, eerste1. Hy vra: Draai die ander wang, loop die ekstra myl, laat staan die onkruid net so tussen die koring, gee al jou geld weg en volg My. Hy eet saam met sondaars, prostitute en korrupte staatsamptenare, maar ook saam met godsdienstiges, rykes, vromes, priesters en regsgeleerdes.
Jesus breek die grense van albei kante af af.
Jesus maak almal de hel in.
Tog is ons geneig om Jesus maklik te wil maak. Ons teken Hom mooi in Kinderbybels en laat Hom lyk soos ’n goeie laerskoolmeneer. Jesus die kinderoppasser.
Liewe Jesus.
Liewe Jesus is nie altyd so lief nie. Liewe Jesus wat mense met ’n sweep uit die tempel gehaal het. Liewe Jesus wat mense vervloek het en gesê het hulle is slange, wit grafte en heeltemal vrot van binne. Elke keer wanneer ek liewe Jesus se familieuitsprake lees, soos “haat jou vader en jou moeder2”, dan wonder ek altyd hoe pas Hy nou in jou standaard familiekerk in? ’n Liewe Jesus het nie vyande wat planne maak om Hom uit te haal nie. ’n Liewe Jesus word nie tot die dood veroordeel nie.
Jesus, daarenteen, sterf die dood van ’n rebel, dief en verraaier. Ons prentjie van Jesus kort werk. Jesus is méér as liewe Jesus. Sy koninkryk is anders as die wêreld wat ons ken. Dit is vir ons vreemd en soms ontstellend. Jesus is baie dinge, maar maklik? Glad nie.
Die woord radikaal se oorsprong is juis dít: oorsprong. Radikaal verwys na die wortel, die begin van die plant, die oorspronklike motivering. Om te sê Jesus was, of is, radikaal, is om te verwys – nie na sy nuwe idees nie – maar eerder na die manier hoe Hy ons na die oorsprong terugbring,3 na God se oorspronklike bedoeling met die skepping en met ons.
Dit is wat die woord bekering in Hebreeus beteken: terugkeer. Die woord is teshuvah. Teshuvah beteken om “terug te gaan na die begin”, ’n 180-grade-omkeer te maak terug na die oorsprong.
Ons klou aan ’n baie flou weergawe van bekering vas. Bekering beteken vir baie mense dat jy ophou sondig, ophou drink, dans en dobbel, of wat ook al die sondes van die dag is, en dan begin kerk toe gaan en jou gedra totdat jy doodgaan en hemel toe mag gaan.
Bekering is meer as dit, sóveel meer. Bekering is die terugkeer, die teshuvah, na God se eerste bedoeling, na God se hart, en die terugkeer na volkome menswees. Daar is ’n Afrikaanse sêding wat vir my so mooi is: Wat is jou hart hieroor? Die bedoeling is: Hoe voel jy oor die saak? Wat wil jy graag hê moet gebeur?
Wat is God se hart? Dit is die vraag wat bekering vra – om terug te keer na wat God se hart was en is vir die skepping.
Dinge in die skepping is nie soos dit moet wees nie. Dinge is verkeerd. Ons almal voel dit aan en almal sien dit raak. In die eerste film van die trilogie The Matrix, sê Morpheus vir Neo, die hoofkarakter: “What you know you can’t explain, but you feel it. You’ve felt it your entire life, that there’s something wrong in the world. You don’t know what it is, but it is there, like a splinter in your mind. Driving you mad.”
Jesus het nie gekom om iets nuuts te begin nie, maar om iets radikaals te hervestig. Jesus bring ons nie vorentoe nie, maar terug. Huis toe. Jesus draai dinge om; nie onderstebo nie, maar regop.
Die wortels is eintlik in die hemel.
Dit is óns wat die ding verkeerdom het. Soos ’n trui of ’n T-hemp wat jy onderstebo aangetrek het en eers wanneer iemand dit vir jou uitwys, jy vinnig die ding regom aantrek. Ons loop nou al te lank met onderstebo truie en T-hemde rond.
Jesus het meer kom doen as kaartjies uitdeel sodat ons wat “bekeer” is een kan kry en dan eendag hemel toe kan gaan. Net so tussen ons, die prentjies van die hemel wat die meeste geteken en beskryf word, klink vir my verskriklik vervelig: heeldag sit en sing met ’n harp en ’n wit nagrok aan? Dankie, maar nee dankie.
Jesus het gekom om te wys en te leer en te bemagtig wat dit beteken om méns te wees, om dit te wees wat ons geskape is om te wees. Jesus is die argetipe mens. Jesus het die koms van God se koninkryk aangekondig en bewerkstellig – hierdie “onderstebo” koninkryk van die hemel.
Vroeg in die Lukas-evangelie, trouens by een van Jesus se eerste openbare verskynings, is hierdie liewe Sondagskool-Jesus nêrens in sig nie. Hy maak die mense met sy intreepreek by sy plaaslike gemeente só kwaad dat hulle Hom by ’n afgrond wil afgooi.4
Jesus begin deur vir hulle goeie nuus te vertel. Hy sê dat Hy gekom het om die genadejaar aan te kondig. Hierdie genadejaar-uitspraak is Jesus se motivering, sy beweegrede. Dit is wat Hy kom doen het en dit is hoekom Hy hier is.
Dit is sy roeping.
Die slagspreuk van sy beweging is: Hy het gekom om die koninkryk van God aan te kondig en hierdie koninkryk gaan die vorm van ’n genadejaar aanneem.
Almal is verwonderd oor sy uitspraak. Dit is ’n groot aankondiging om te maak, ’n wilde ding om te sê. ’n Mens kan dit amper vergelyk met die groot toesprake in ons geskiedenis. Martin Luther King se “I have a dream” of selfs FW de Klerk se aankondiging oor die vrylating van Nelson Mandela.
Dit verander alles.
Die genadejaar, feesjaar of die groot sabbatsjaar, die jubeljaar is ’n kernkonsep in die geskiedenis van die volk Israel. Dit is amper ’n tipe ekonomiese stelsel wat God self in plek gestel het.
Dit is radikaal; dit is die begin van ’n revolusie. Hoekom is die mense in sy tuisdorp dan só kwaad dat hulle Hom by ’n afgrond wil afgooi? Hoekom is hulle só kwaad dat hulle in werklikheid ’n “honour killing” wil doen, Hom wil doodmaak omdat Hy skande oor hulle dorp bring?
Almal in die sinagoge was woedend
toe hulle hierdie dinge hoor. Hulle het
opgespring, Hom uit die dorp uitgejaag en
Hom gebring tot op die rand van die berg
waarop hulle dorp gebou was, om Hom
van die krans af te gooi.5
Soos die meeste van ons weet, vier die Jode elke week, vandag nog, die Sabbat. Die Sabbat is die heiligste dag in die week en ook die heiligste dag op die Joodse kalender. Hierdie dag strek van Vrydagaand sononder tot Saterdagaand sononder. Jesus het baie in die moeilikheid gekom omdat Hy die Sabbat volgens die Fariseërs en die wetgeleerdes verbreek het. Volgens hulle het Hy op die Sabbat gewerk deur onder meer mense gesond te maak6 en toe te laat dat sy dissipels die koringare uitvryf om iets te kry om te eet.7
Die basiese idee agter die Sabbat is rus. Ek onthou toe ons klein was en in die Oos-Kaap gebly het, hoe die dorpsmense gekyk het of jy jou grasperk op ’n Sondag natspuit of sny. Dit maak
