’n hinkstappie om die gebou na die voorkant.
Grond tuur na die drie ondernemings op die onderste verdieping. Moeilike keuse. Daar is die tatoeplek, die vis-en-tjipswinkel en die kantoor van die belaglike nuwe politieke partytjie, die Onthullings-Alliansie – ’n fanatic spul wat allerlei conspiracy theories oor die Suid-Afrikaanse politiek het.
Tipies van ’n idioot soos ou Herklaas om hulle ’n ruimte in sy gebou te gee.
Hy besluit die vis-en-tjipswinkel is die veiligste opsie. Hierdie tyd van die oggend is daar ook nog nie klante nie.
Met ’n oordrewe gehink stap hy in. Die reuk van ou kookolie en aartappelskyfies hang swaar in die lug en laat hom vir ’n oomblik terugsteier. Die eienaar, ’n swetende pokkel met ’n weglêsnor en ’n verpotte klein voorkoppie, kyk hom onbelangstellend aan.
“Ons is nog nie reg vir customers nie. Kom weer oor ’n uur.”
Onder ander omstandighede sou Grond die vloer met die ongeskikte bliksem vee, maar nou is hy die verleë een. “Wonder of meneer my kan help?” vra hy so nederig moontlik.
“Met wat?” blaf Snorman.
“Ek is op soek na ’n ruimte vir my fietswinkel. Gedink hier kan dalk binnekort ’n plekkie oopval.”
Snorman vee eers met sy voorskoot die sweet van sy gesig af. “Nee, ou swaer, nie een van die huurders hier is van plan om weg te gaan nie. Ons moet juis ons huurkontrakte vir volgende jaar aan die einde van hierdie maand hernu. En meneer Havenga is ’n billike landlord. Ons betaal nie deur ons nekke soos op ander plekke nie.”
Grond het als gehoor wat hy wil weet. Op die laaste nippertjie keer hy homself om “Fantastic!” uit te roep. Sonder om te groet, hink hy uit. Gaan hom groot plesier verskaf om hierdie ongeskikte vetsak onder sy gat hier uit te skop wanneer hy die gebou aangeskaf het.
Hy is verheug oor die feit dat die huurkontrakte eers aan die einde van die maand hernu word. Sy groot vrees, en die oorsaak van gisteraand se onwelkome sooibrandaanval, is nou besweer. Ou Herklaas sal nie sy huurkontrakverpligtinge as rede kan aanvoer waarom hy nie dadelik kan verkoop nie.
Dinge val mooi in plek, dink hy toe hy in die kar klim en sy pruik opsit.
Op pad terug huis toe val dit hom by dat hy Bernadette moet herinner om haar vriendin by Bravo! te kontak om die bekendstellingsaand te kom verfilm. kykNET se kykers sal ’n belangrike binnelandse marksegment van The Whale uitmaak. Hulle kom mos soos motte na ’n lig aangevlieg as hulle ’n nuwe uithangplek op die tiewie sien.
Grond ry peinsend terug. Hy kners op sy tande. Môre gaan deurslaggewend wees. Ou Herklaas beter hom nie problems gee nie, anders gaan hy hom verbrysel.
Al moet hy tot die uiterste gaan – om Spelonk en sy trawante te laat kom om die vuilwerk vir hom te doen.
7
Hans besef hy het ’n sloot in die oggend geslaap toe hy eers tienuur wakker word. Tromslae baljaar ritmies teen sy slape toe hy uit die bed opstaan. Als Vasie se skuld, want dié ken mos geen einde nie. Die paar snapsies van gistermiddag het toe nie daar geëindig nie. Teen laataand het hy, Vasie en Herklaas soveel raaswater ingehad dat hulle skoon vergeet het om te eet.
Dit ten spyte van die kerriebredie wat Wilhelmina berei het. Sien ’n mens haar agter die kospotte, sou jy nie weet haar klawers is vals nie, soos Vasie dit stel. In haar kombuis is sy volgens Herklaas ’n raakvatter van formaat. Maar haar bredie het gisteraand aan die agterspeen gesuip, terwyl hulle in die voorkamer met die voorspene besig was.
Hans strompel in die gang af en loer by Vasie se kamer in. Dié is nie meer in sy kooi nie. Hans wend hom na die badkamer, waar hy stort en sy ander ablusies afhandel.
Hy trek weer gister se ligbruin kortbroek-safaripak aan. Môre sal hy die bloue dra. Hy moet suinig met sy klere omgaan, want hy het net genoeg vir ’n paar dae ingepak.
In die kombuis is Wilhelmina besig om skottelgoed te was. Vanoggend het sy ’n lang, wye rok aan wat uit die Voortrekkers se tyd moet dateer. Sy verstar toe sy Hans sien. Dadelik verorber haar intense blik hom weer soos gister. “Ouma Meelbol is opbouende voedsel vir die tengerige kind,” sing sy. “Gebruik Epidermol vir kitsverligting van atleetvoet.”
Hans mompel dat dit na goeie raad klink en maak hom vinnig uit die voete. Hierdie bleek vrou gee hom die horries. Saam met háár wil hy nie alleen in ’n vertrek vasgekeer wees nie.
Hy kry Vasie en Herklaas in die voorkamer.
Vasie loop rusteloos heen en weer en Herklaas sit ineengekrimp in sy gemakstoel. Dié lyk of hy die aarde alleen op sy skouers dra – ’n ridder van die droewige figuur.
“Dit gaan maar dunnetjies met my ou neef,” sê Vasie.
“Ja, hake-krukke,” kerm Herklaas se stemmetjie.
“Wingerdgriep?” vra Hans.
Vasie lag. “Nee, dit het ons al drie seker vanoggend onder lede, maar daar’s ’n ánder sakie wat Herklaas se maagseer teister.”
Hans gaan sit op die bank, sak so diep daarin weg dat hy nie oor sy kniekoppe kan kyk nie. “Nou laat ek hoor.”
“Toe, vertel hom, Herklaas,” por Vasie.
“Die saak staan so.” Die skril intensiteit van die ketel se gefluit is terug, hoor Hans. “Ek en Wilhelmina is gelukkig hier in ons dakwoonstelletjie. En ek is geseënd met huurders wat getrou betaal. Meer van die lewe vra ek nie. Maar nou neuk iemand aan my om die plek aan hom te verkoop.”
“Dit behoort nie ’n probleem te wees nie. Stuur hom net in sy maai,” sê Hans.
“Dis nie so maklik nie,” sê Vasie.
“Inderdaad, neef,” sê Herklaas. “Niks is maklik as Grond Graaffwater die voornemende koper is nie.”
Vasie en Herklaas kyk vol afwagting na Hans.
“Behoort ek hom te ken?”
“Het jy nog nie van Grónd Grááffwater gehoor nie?” roep Vasie uit.
“Ken hom van g’n adamskant nie.”
“Vertel hom, Herklaas.”
“Hy’s ’n man van groot aansien in hierdie geweste. Hy en sy vrou is klipsteenhard van die geld. Besit meer eiendomme as enige ander mens hier. Maar dis alles ou geld. Grond se pa het glo sy pitte met karre verdien, maar die gerugte wil dit hê dat hy sy miljoene eintlik met blink klippies gemaak het, wat hy uit Namibië en Angola ingesmokkel het. En Grond se skoonpa, Petrus Smoelstra, het in die ou dae elke enkele visfabriek aan die Suid- en Wes-Kaapse kuslyn besit. Die mense het hom later Vis Oppenheimer gedoop, oor sy skatte geen einde ken nie.”
Herklaas sug voor hy voortgaan. “En met al daai ou geld in die bank, is Grond nie die soort man vir wie mens nee sê nie. Hy’s gou op sy agterpote as hy nie sy sin kry nie.”
“Hmm,” sê Hans. “Hy’t seker die naam Grond gekry omdat hy so baie eiendomme besit?”
’n Effense glimlag skemer deur op Herklaas se gepynigde gesig. “Nee, die mense vertel hy het
