Архитектуравий лойиҳалашнинг ижтимоий асослари. Ибадулла Самандарович Байджанов

Чтение книги онлайн.

Читать онлайн книгу Архитектуравий лойиҳалашнинг ижтимоий асослари - Ибадулла Самандарович Байджанов страница 10

Архитектуравий лойиҳалашнинг ижтимоий асослари - Ибадулла Самандарович Байджанов

Скачать книгу

қўшилишлари, уй ишларининг юкидан кичик ва хусусий нарсалардан озод бўлишлари мумкин эди.

      1920 йилларнинг охирида ишчилар турар-жойларининг янги турлари ҳақида мунозара бошланди, уларнинг асосийси таклиф қилинаётган коммунал уй эди. Муҳокама иштирокчилари эски меъморий майдонларда янги турмуш тарзини қуриш мумкин эмаслигига ишонишди.

      1926 йилда меъморий лойиҳалар танлови ташкил этилди, унинг ташкилотчилари иштирокчилар олдида вазифа қўйдилар: «…аёл учун ёқимли дам олиш жойига оғир юк». албатта бунга «давр қизиқиши» эмас, ҳақиқий қашшоқлик сабаб бўлган. Шунга қарамай бу вақтда ишчилар синфининг ўз-ўзидан ўсиши натижасида пайдо бўлган, ўзига хос ижтимоий тартиб пайдо бўлди, бу «аъзолари оиласи ва таниш муҳитидан узилган, на мулкий, на кундалик кўникмаларга эга бўлган бир хил жамоалар”эди.

      Коммуналар ғояси романтизация қилинди ва ижтимоийлаштирилган ҳаёт дастурлари ва патриархал оилани йўқ қилишга олиб келди (ёшларнинг мафкуравий муносабатига таъсир кўрсатди).

      Коммуналар тизимининг шаклланиши жамиятни қуриш стратегик режасини бир қисми сифатида эълон қилинди. Ҳар бир инсон ўзини оқилона тутади (юз фоиз коммунар каби) ва бошқалардан фарқи бўлмайди; на моддий, на маънавий ва маданий. Ҳаётий вазиятнинг аниқ модели таклиф қилинди (инсон жараёнлари оқими учун идеал шароитлар).

      Уйдаги барча жараёнлар қатъий тартибга солинган. «Ҳаёт сценарияси”ни жойлаштиришга мувофиқ, биноларнинг фазовий ўлчамлари ҳисоблаб чиқилган ва ҳаракат билан шуғулланувчи одам ҳаракатланадиган траекторияларга мувофиқ элементар функционал зоналарнинг контурлари ўрнатилган.

      Олинган дастлабки маълумотлар серияси стандарт турар-жой камерасини яратиш учун асос бўлиб хизмат қилди. Хулоса қилиб айтганда, биз Вебер назарияси ва конструктив архитекторлар турар жойини лойиҳалашга бўлган ёндашув ўртасидаги алоқани аниқроқ очиб беришга ҳаракат қилишимиз мумкин.

      Назарий тузилмани қуриш устида ишлаш жараёнида иккала ҳолатда ҳам иккита ёндашувни кузатиш мумкин; идиологизация ва типификация. Одамларнинг ҳатти ҳаракатлари хулқ-атворининг маъносини (совет утопиясининг мавкуравий тамойилларига йўналтирилган ҳолда) лойиҳалашда, меъморлар одамларга ҳақиқатан ҳам нима кераклигини «тушунишга» яқинлашдилар (гарчи у энг минимал тўплам бўлса ҳам).

      Архитектура назариётчилари «шахслар”ни (архитектура аҳолиси) изоляциялашди. Ўша даврнинг ахлоқий, сиёсий, эстетик ва моддий қадриятларни таъкидлаб, нима истаётганини аниқ биладилар («коммунизм қуриш») «уйғун”одам модели яратилди. Бу ерда биз одамларнинг хулқ-атвори ва фаолиятининг мазмуни ва йўналишини белгилаб берган қадриятларга онгли муносабатини тушуниш ҳақида гапирамиз.

      Уй-жойларнинг идеал турлари бу ҳолда ижтимоий шароитларнинг моҳиятини-шахслараро мулоқот, индивидуал ва гуруҳ онгини тавсифлайди. Улар одамларнинг маънавий, сиёсий ва моддий ҳаётида ўзгаришлар қилиш мумкин бўлган ўзига хос

Скачать книгу