– Бұл, күәгерлердің, кейде, тіпті, құқық қорғау органдары қызметкерлерінің көз алдында болған қылмыстар. Мысалы, олар жәбір- ленушінің қолындағы сөмкені қастық ойлаушы адамның қалай жұлып алып қашқанын көріп қалуы мүмкін. Олар сол сәтте дереу қылмыскердің «қолын бұрап» ұстайды, содан кейін ғана қылмыс болған жерді тексеру ресми рөлге ие болады. Алайда, өкінішке орай, көп жағдайда бәрі «ай- қын» бола бермейді, айғақтар (дәлелдемелер) жинаудың маңызы зор.
Неге дейсіз бе? Өйткені, қылмыс іздерін бекіту қажет. Бұл (егер пәтердегі ұрлық туралы айтатын болсақ) саусақ іздері, биологиялық іздер. Бұның барлығы трасология үшін…
ДАНИЯЛ – «Трасология» дегеніміз не? Әңгіме қалалық магистраль- дар туралы емес шығар.
ТАЙЫР – Трасология – бұл қылмыскердің іздерін зерттейтін крими- налистиканың бөлімі, – «із» француз сөзінен – «жол» дегенді білдіреді.
ДАНИЯЛ – Түсінікті, ал трасология саусақ іздерінен басқа тағы нені зерттейді?
ТАЙЫР – Егер пәтерге заңсыз кіру туралы айтатын болсақ, онда бұл кіру механизмін анықтау. Мысалы, айталық, қылмыскер есікті бұ- зып кірді. Алайда, сотта мұны дәлелдеуге тура келеді. Сондықтан да, тек үй-жайларды ғана емес, есіктерді де тексеру қажет. Суретке түсіріп, құлпының өзегін алып, сот-медициналық сараптама тағайындайсыз. Мүмкін қылмыскер кейбір қылмыс құралдарын, жеке заттарын ұмытып кеткен немесе ұрланған заттардың бір бөлігін түсіріп алған шығар. Бұл кейінірек басты дәлел бола алады, әсіресе жұптасқан заттар туралы сөз болғанда.
ДАНИЯЛ – Яғни?..
ТАЙЫР – Қастық ойлаушы адам қылмыс орнында қолғаппен жүрді, алайда, кетіп бара жатып, қолғаптың бір жұбын байқаусызда түсіріп алды делік. Ал, тінту кезінде, қамауға алынған адамнан бір жұбы та- былды – сондықтан бұл қолғап негізгі дәлел бола алады.
ДАНИЯЛ – Немесе сырғаның бір жұбы.
ТАЙЫР – Бұл, негізінде, жәбірленушінің материалдық байлығының деңгейіне байланысты… Жәбірленуші туралы әңгіме қозғаған екенбіз, онда оқиға болған жерді қараған бойда одан жауап алу керек. Одан жаз- баша мәлімдеме алу керек.
ДАНИЯЛ – Ұрлық болғаны жайлы ма?
ТАЙЫР – Әрине, қандай мүлік, қандай мөлшерде ұрланғандығы ту- ралы. Оның «жалпы» белгілері, яғни не ұрланды – технология, зергер- лік бұйымдар, әле басқа да заттар ма?! Олардың әр түрлі сапалық және сандық белгілері туралы. Мүмкіндігінше, оның осы заттарды шынымен сатып алғанын және өтініште көрсеткен соманы шыныменде төлегенін растайтын биркалар, чектер. Бір сөзбен айтқанда, өзінің ұрлаған заттар- дың иесі екенін растайтын дәлелдер…
СТОМАТОЛОГ ШПАКТЫҢ ПАЙДАСЫЗ ҮМІТІ
ДАНИЯЛ – Бұл жерде бір сауалды қоймасқа амалым жоқ.
ТАЙЫР – Мені қызықтыра түстіңіз!
ДАНИЯЛ – «Иван Васильевич меняет профессию» комедиясын көр- ген боларсыз.
ТАЙЫР – Әрине, сонымен қатар, аталмыш фильм қойылған М.А. Булгаковтың осы аттас пьесасын оқыдым. Сондықтан болар, не жай- лы сұрағыңыз келетінін болжамдап отырған сияқтымын. Ал, құлағым Сізде.
