Bir də ki vurma cədvəlini bilmək hələ heç bir şey demək deyil. Coğrafiyaya baxaq: London – Parisin paytaxtıdır. Paris – Romanın paytaxtıdır, Roma da… Yox, əminəm ki, bütün bunlar düz deyil. Deyəsən, mən çevrilib Mabel olmuşam! “Şən arı məskənində…” şeirini görüm əzbərdən deyə bilərəmmi?
O sanki müəlliməyə cavab verirmiş kimi döşlüyündə əllərini cütlədi və şeiri deməyə başladı. Lakin səsi xırıltılı və qəribə çıxırdı, sözləri də düzgün demirdi:
O yerdə ki tənbəl Nil yarıb keçir səhranı,
Bala timsah üzərək qamışlıqdan boylanır.
Zərli quyruğunu o çırpır səslənən suya,
Qızılı zirehinə yağış yağdırır guya.
Açıb ağzını gülür (sən güləmməzsən belə!),
Körpəcə balıqları udmaqçın tutur dilə1.
– Əminəm ki, şeiri başdan-ayağa səhv deyirəm! – zavallı Alisa qışqırdı və şeirin gerisini söyləmək istədikdə gözü yenə yaşardı. – Şübhəsiz, mən bu gündən sonra Mabeləm. Mən onların mənfur evində yaşamalı olacağam. Yox, bu barədə bir daha fikirləşməliyəm! Əgər mən – Mabeləmsə, yaxşısı budur, elə buradaca qalım. Onlar əbəs yerə başlarını quyuya sallayıb: “Yuxarı çıx, əzizim!” – məni çağıracaqlar. Mən isə ancaq yuxarı baxıb soruşacağam: “Mənə əvvəlcə deyin görüm, mən indi kiməm?” Onların dedikləri ad xoşuma gəlsə, burdan çıxaram, xoşuma gəlməsə, başqa adam olana qədər burada qalaram… Aman Allah! – Alisa yenə göz yaşları içində çığırdı. – Mən indi, doğrudan da, istəyirəm ki, onlar başlarını quyuya sallayıb məni səsləsinlər. Burada tək-tənha qalmaqdan lap cana gəldim!”
O bunu deyib öz əllərinə baxdı və təəccübləndi, danışdığı müddətdə Dovşanın balaca, dəri əlcəyindən birini geymişdi. “Bunu necə edə bilərdim? – deyə düşündü. – Deyəsən, yenə kiçildim”. O ayağa qalxdı və masaya yaxınlaşdı ki, onun vasitəsilə boyunu ölçsün. Bəli, indi o, təxminən iki fut hündürlükdə idi, amma sürətlə kiçilirdi. Tezliklə anladı ki, bunun səbəbi əlində tutduğu yelpikdir. Tamam kiçilib yox olmamaq üçün elə vaxtındaca tələsik onu yerə tulladı.
– Mən güclə xilas oldum! – Alisa gözlənilməz dəyişiklikdən yaman qorxdu, – amma hələ də salamat qalmağından razı idi, – hə, indi isə bağçaya!
O, cəld geri, balaca qapıya tərəf qaçdı! Qapı yenə bağlı, qızıl açar da əvvəlki kimi şüşə masada idi. “İşim əvvəlkindən də pis oldu, – qız düşündü. – Mən heç vaxt indiki qədər kiçilməmişdim! Xəbərdar edirəm ki, bu boyda kiçilmək pisdir, olduqca pisdir!”
Birdən onun ayağı sürüşdü, bir anda – şapp! – Alisa çənəsinə qədər şor suya düşdü. İlk növbədə, ağlına gəldi ki, yəqin, dənizə düşüb.
Öz-özünə dedi:
– Əgər belədirsə, dəmiryol qatarı ilə qayıda bilərəm. – Alisa ömründə bircə dəfə dəniz sahilində olmuşdu və belə bir nəticəyə gəlmişdi ki, İngiltərə sahillərinin hansı yerində olursunuzsa-olun, dənizin hər yerində soyunmaq üçün çoxlu kiçik otaq, taxta bellə qum qazıyan çoxlu uşaq, mebellə təchiz edilmiş bir sıra ev və dəmiryol stansiyası görəcəksiniz. Alisa üzmək bacarırdı, amma bir qədər keçəndən sonra anladı ki, bayaq boyu doqquz fut hündürlükdə olanda ağlayıb tökdüyü göz yaşı gölündədir.
Gölü uzununa və eninə üzərək quruya çıxmağa cəhd edən Alisa dedi:
– Elə ağladığım üçün təəssüf edirəm! Cəza olaraq indi öz göz yaşlarım içində boğulmalıyam! Əlbəttə, bu çox qəribə olacaq. Lakin bu gün hər şey qəribədir.
Bu zaman o lap yaxında suda şappıltı eşitdi və nə olduğunu bilmək üçün yaxına üzdü. Əvvəlcə elə bildi ki, bu, su inəyi, ya da begemotdur. Lakin çox kiçildiyi yadına düşdükdə diqqətlə baxdı və özü kimi sürüşüb gölə düşmüş bir siçan gördü.
Alisa düşündü: “Görəsən, bu siçanla danışmağın mənası varmı?” Burda hər şey qeyri-təbiidir və mən əminəm ki, o danışa bilir. Hər halda, yoxlamaq çətin deyil”. O sözə başladı:
– Ay Siçan! Siz göldən çıxmaq üçün bir yol bilirsinizmi? Mən bayaqdan o qədər üzmüşəm ki, yorulmuşam, ay Siçan! (Alisa elə bilirdi ki, Siçanla ən düzgün danışıq üsulu belədir: o heç vaxt buna oxşar vəziyyətə düşməmişdi, qardaşının latın qrammatikası kitabında oxuduğu yadına düşdü: “Siçan – siçanı – siçanla – siçan haqda!”)
Siçan şübhə ilə ona baxırdı, sanki xırda gözü ilə ona göz vurur, lakin cavab vermirdi.
“Bəlkə, ingiliscə başa düşmür, – Alisa düşündü. – Güman edirəm ki, bu hələ İstilaçı Vilhelmlə gəlmiş fransız Siçanıdır”. (O, tarixdən bütün bildiklərini yadına salsa da, bu hadisədən neçə il keçdiyini çox da dəqiq təsəvvür edə bilmədi.)
O bu dəfə fransızca sözə başladı:
– “Ou est ma chatte?” (Mənim pişiyim hardadır?) – Onun fransız dərsliyindən bildiyi ilk cümlə bu idi.
Siçan gözlənilmədən sudan sıçradı və dəhşətdən titrədi.
– Ah, üzr istəyirəm! – deyə tez səhvini düzəldən Alisa yazıq heyvanın hissiyyatını təhqir etdiyinə görə qüssələndi. – Mən tamam unutmuşdum ki, siz pişikləri sevmirsiniz.
– Pişikləri sevmirəm! – Siçan kəskin, coşqun səslə qışqırdı. – Mənim yerimə sən olsaydın, pişikləri sevərdinmi?
Alisa mülayim səslə dedi:
– Çox güman ki, yox. Buna acığınız tutmasın! Amma təəssüf ki, bizim pişiyimiz Dinanı sizə göstərə bilmirəm; zənnimcə, onu bircə dəfə görsəniz, pişikləri bəyənərsiniz. O çox gözəl, sakit heyvandır. – Alisa tənbəl-tənbəl göldə üzərək sanki öz-özüylə danışırmış kimi davam edirdi: – Pişik sobanın yanında uzanıb pəncəsini yalayır, üz-gözünü yuyur… Onu yedizdirəndə elə mehriban və səliqəli olur ki… Siçanları tutmaqda məharətinə də söz ola bilməz!.. Oy, məni bağışlayın, – Alisa yenə qışqırdı, çünki Siçan tüklərini qabartdı, bu dəfə əməlli-başlı hirsləndiyi aşkar hiss olundu. – Əgər istəmirsinizsə, daha bu barədə danışmarıq!
Quyruğunun ucuna qədər tir-tir əsən Siçan qışqırdı:
– Bəli, biz bu barədə danışmayacağıq! Guya ki, mən bu barədə danışmaq istəyirdim?! Biz siçanlar həmişə pişiklərə nifrət edirik: onlar iyrənc, murdar, alçaq heyvandır! Mən bu sözü eşitmək istəmirəm!
Söhbəti
Şeirlərin tərcuməsi Fikrət Sadığındır.
