«Mən bu əclafı sənin üstündə öldürdüm, qızım, – deyir, – indi gedirəm milisə, necə var, elə də deyəcəyəm, yəqin səni də çağıracaqlar. Utanıb eləmə, hadisə nə təhər olubsa eləcə də danış, yaxşı?» Qız ağlaya-ağlaya başlayır atama yalvarmağa: «Məni biabır eləmə, Saleh əmi, – deyir, – nişanlım var, axı bundan sonra mən camaat arasına necə çıxaram?»
Atam qalır naəlac. «Yaxşı, qızım, – deyir, – get, xoşbəxt ol. Amma səndən bir xahişim var, oğlum orta məktəbi qurtaranda, hadisə necə olubsa, ona danış, yaxşı? Ancaq Tural balama, yaxşı? Qoy oğlum bilsin ki, onun atası nəyə görə həbsxanaya düşüb». Qız da əhvalatı mənə danışdı. Orta məktəb attestatlarımız verilən günün səhəri danışdı. Özü də yalvarıb-yaxardı ki, heç kəsə deməyim. Ailəsi, uşağı var, utanır, yazıq neyləsin. Mən də ilk dəfədir sizə danışıram, hadisənin düzünü heç anam da bilmir.
– Bəs, atan nə deyib məhkəmədə?
Tural Zivər xanımın sualını cavabsız qoymadı:
– Deyib ki, su üstə sözləşdik, o məni söydü, bıçaq çəkib üstümə yeridi, mən də beli fırladım, nə bilim ki, başından tutacaq.
Zivər xanımın əti ürpəşdi, qolunun tükləri biz-biz oldu. Əlini bir neçə dəfə qoluna çəkib dedi:
– Danışma, sən canın. Nə yaman hərif olub sənin bu atan? Gərək açıb hər şeyi deyəydi məhkəmədə.
Oğlan susdu. Çay soyuyub bumbuz olmuşdu. Hannan-hana Zivər xanım dilləndi:
– Oxumağa gəlmisən, ya işə düzəlməyə?
– Nə bilim, görək də. İstəyirəm sənədlərimi verim neft kimya institutuna.
– Bir adam-zad görüb eləmisiniz?
– Tural başa düşmədi. – Deyirəm, düzəltməyə söz verən var səni?
– Mənim kimim var ki, Zivər xala? Şəhərə gəldiyimi də təkcə anam bilir. O da siz deyəni deyirdi: «Adamsız, arxasız nə institut, oğlum. Çıxart bu xam xəyalı başından». Mən isə girməliyəm, mütləq instituta girməliyəm.
Tural susdu. Zivər xanımsa söhbəti davam etdirmək fikrində idi:
– Başında bir şey var?
– Nə bilim Zivər xala, başdı da.
– Attestatında qiymətlərin necədir?
– Cəmi ikicə dənə dördüm var.
– Qalanları hamısı üçdür, eləmi?..
– Yox, beşdir hamısı.
– Onda pis deyil başın… Bir də rayon yeridir də, dördləri, beşləri sağa-sola paylayırlar. Rayonun «dördü», «beşi» şəhərin «ikisi», «üçü»… Oğlum, ürəyinə toxunmasın, başqası olsaydın deməzdim. Qarikin qohumu – mənim can-ciyərim, nə təfavütü, yayın bu istisində özünə əziyyət vermə, instituta girmək halva döyül səninçün. Ya gərək kalan pulun ola, ya da dayın.
«Dayı»nın sözaltı mənasını başa düşməyən Tural sevincək dedi:
– Elə ona görə Qərib dayımın yanına gəlmişəm, dayna.
– Əvvəla, Qarik burda yoxdur, ezamiyyətə gedib, 15 gündən sonra gələcək. Lap burda olsaydı da qoymazdım onu belə işlərə qarışa. Kişini dilə-dişə salma sən canın, qoy bir parça çörəyimizi rahat yeyək.
Tural pərt oldu. «Bu arvad niyə qızışdı görəsən? Mən nə dedim, axı?» Deyəsən onun dilxor olduğunu Zivər xanım da hiss elədi. Astadan, özü ilə danışırmış kimi mızıldandı:
– Mənə deyən gərək, sənə nə düşüb, niyə qarışırsan xalxın işinə… Özün bilərsən, bala!
Zivər xanım ayağa qalxdı. Tural onun qəfil ayağa qalxmasına belə məna verdi: «söhbətimiz bitdi, gedə bilərsən». Əslində isə Tural getməyə yox, qalmağa gəlmişdi. Özü də böyük ümidlə. Belə fikirləşirdi ki, dayısı arvadı, lap Tərgülün özü onun gəlişinə çox sevinəcək, «nə yaxşı qohumumuz var, – deyəcəklər, – maşallah, ağıllı-başlı oğlandır, oxumaq istəyir, çox yaxşı. Qərib dayısının canı sağ olsun, nə lazımsa, kömək eləyər. O da gələcəkdə bizim arxamız, havadarımız…»
Zivər xanımınsa ürəyindən başqa hisslər keçirdi: «Yoxam də bu rayonluların xasiyyətinə. Üz verdin, astar istəyəcəklər səndən. Qariklə də neçə dəfə sözümüz olub bu rayonluların üstündə. Bircə kərəm qanmırlar ki, şəhər evi mehmanxana deyil! Gəlmisən, çox yaxşı, pay-pülüş gətirmisən, çox sağ ol. Gəlib görüşdün, hal-əhval tutdun, day çıx get də, nə yerini təzədən rahatlayırsan, çayı çaya calayırsan, kəndin əhvalatlarını, intriqalarını dil qəfəsə qoymadan danışırsan. Yazıq Qarik də neyləsin, mədəni adamdır, ağzına su alıb qulaq asır. Lap elə deyək ki, söhbətlərin əladır, ağzından da dürr tökülür. Heç olmazsa, danışıb yorulandan sonra (özün də görürsən ki, Qarikin gözləri yumulur) dur çıx get xaraba mehmanxanaya da! Nə dikmisən gözünü divana? Ölmüşdü Zivər xanım sənin o aylarla hamam üzü görməyən bədəninçün, həftələrlə yuyulmayan, tər iyi verən tuman-köynəyinçün təptəzə yataq açsın, sonra da bir həftə yorğan-döşəyi eyvanda günə sərsin ki, iyi-qoxu çəkilə… Yox, adam imanını yandırmaz, rayonluların qanacaqlıları da var aralarında. Bir də görürsən zəngi basdı, qalxıb qapını açdın, o da çamadanı yavaşcadan içəri sürüşdürdü, utana-utana da dedi: «Zivər xanım, sizə əziyyət olsa da boşaldın bunu, çamadanı aparım gərək, bu boçonkadakı konyakı da tökün balona, hayıfdır, xarab olar. Qərib dayıya da deyin ki, filankəs gəlmişdi». Hə, bax beləsinə varam! Yoxsa, irişə-irişə keçir içəri, keçməyi cəhənnəm, əyləşir də, əyləşməyi cəhənnəm, gözləyir ki, ona yemək-içmək versinlər, yeyib-içməyi cəhənnəm, baxırsan ki, gözlərini zilləyib divana, qətiyyən getmək fikrində deyil. Burda cin vurur də başıma. Az qalıram gətirdiklərini də vızıldadım eyvandan yerə… İndi də bu! Qadam belə qohuma da, onun gətirdiyi zir-zibilə də!»
Zivər xanım gözünün ucu ilə, ikrahla zənbilə baxdı, eyvana çıxıb qayıtdı. Əlində də ucunacan sarınmış uzun bir ağac vardı. Döşəməyə sarımtıl maz sürtüb başladı döşəməsiləni parketin üstü ilə sürüşdürməyə.
Tural fikir verib gördü ki, onun ayaq izləri olan yerləri Zivər xanım necə hirslə, necə hikkəylə silir. Sonra stolun altını sildi, bir neçə dəfə, qəsdənmi, ya təsadüfdənmi döşəməsiləni Tural oturan stulun qıçına vurdu. Tural bunu öz aləmində belə yozdu: «Tarapp! – yəni qalx ayağa! Turupp! – yəni dur get!»
Turalınsa getməyə yeri yox idi. İlk dəfə idi ki, Bakıya gəlmişdi. Heç yeri tanımırdı. Lap onu qovsaydılar
