üstə dayandı. Əyilib onu yorğan qarışıq qucaqladı. İsti göz yaşları Turalın üzünü islatdı. O, qollarını açıb anasını bağrına basdı.
– Hamısını eşitdim ana, – dedi, – hamısını… Bu əmim niyə belə eləyir? Ona nə olub, görəsən?
Anası birbaşa mətləb üstə gəldi:
– Əmiyin qarnının dərdi var, oğlum. Görürəm ki, elə hey «mus-mus» deyir. Mən biləni sözünün Mustafası budur ki, qızını calamaq istəyir sənə!
– Sarıteli? – deyə Tural təəccüblə soruşdu. – Ola bilməz! Sən bunu hardan bildin, axı?
– Söz burda qalsın, oğlum. Bir ay bundan əvvəl əmiyin arvadı mənə elə-belə, sözarası demişdi. Görünür ağzımı aramaq istəyirmiş.
Tural hövsələsizlik elədi:
– Bəs sən nə dedin ona? Ağzından vura bilmirdin?
– Dedim ki, nə deyim, vallah. Oğlan da bizim, qız da bizim. Özləri bilərlər, ulduzlarını allah barışdırsın. Axşamkı məsləhətin də mətləbi bu idi ki, görsün məndən bir söz ala bilərmi. Əmiyin köylündən keçən bu idi ki, məndən fikrimi soruşanda deyim: «Niyə dağa-daşa düşürük, allaha şükür, özümüzün qızımıza nə gəlib?» Mən də bunu necə deyəydim? Demədim, ona görə də əminin qəzəbi tutdu… Elə bircə çolağımız əskikmiş…
Anasının sözləri Turalın qəlbinə toxundu:
– Elə demə, ana, Sarıtel yaxşı qızdır, – dedi. – Çolaqlığı da ondan asılı deyil…
Söhbət elə buradaca kəsildi. Tural Sarıteli xatırladı. Onun həmişə kədərli, gileyli bənövşəyi gözləri, xurmayı saçları, kəpənəyi xatırladan sarımtıl donu, gülümsəyərkən sol yanağında yaranan qəribə zənəxdan gözləri önündə canlandı.
Həmişə olduğu kimi yenə də qızın suallı baxışları ondan soruşdu:
– Nədir mənim günahım? Axı mən nə üçün anadan gərək belə doğulaydım! Bütöv bir ömrü belə əzab içərisində yaşamaqdansa, əzəldən heç dünyaya gəlməsəydim, yaxşı olmazdımı, qaqaş?
– Elə demə, Sarıtel! Allaha şükür, sənə nə olub ki? Gözəl-göyçək qızsan. Heç bilirsən mən səni necə də çox istəyirəm?
Sarıtel doğma bacı ərki ilə Turala sığınaraq deyirdi:
– Mənim ağıllı qaqaşım. Nə yaxşı ki, həyatda sən varsan.
Tural cəmi 6 ay böyükdü ondan. Bir yüyrükdə yüyrünmüş, bir qabdan xörək yemiş, həyətdəki gül-çiçək arasında saatlarla evcik-evcik oynamış, bir-birinin əlindən tutub uşaq bağçasına, məktəbə getmişdilər. Bir sözlə, onlar qardaş-bacı kimi böyümüşdülər. «Görəsən bu səfeh fikir haradan gəlib əmimin beyninə düşüb?» Tural xeyli götür-qoydan sonra anasına qəti sözünü dedi:
– Əmimə deynən bu mətləbsiz söhbəti bir də dilinə gətirməsin. Sarıtel mənim bacımdır!
– Mən necə deyim, oğlum? Əmiyin xasiyyətinin necə tünd olduğunu yaxşı bilirsən. Bir də mənə nə düşüb ki, «qarğa, məndə qoz var» bağıram? Əmin söhbəti nə vaxt açıb-ağardar, mən də fikrimi deyərəm.
– Yaxşı, ana, demirsən demə! Amma onu bil ki, mən bu söhbətdən sonra kənddə qətiyyən qala bilmərəm! Gedəcəm oxumağa. Girdim – girdim, girmədim – işə düzələrəm. Bilirəm sənə çətin olacaq. Amma başqa çarə yoxdur, gərək dözəsən. Sən onsuz da əzab çəkməyə öyrənibsən. Fikrim vardı, bir-iki il kolxozda işləyim, bir balaca xərclik düzəldim, sonra da gedim oxumağa. İndi görürəm, mümkün deyil, gərək çıxam kənddən.
Anası onun boynunu qucaqlayıb kövrəldi.
– Get, oğlum, get! – dedi. – Allah muradına çatdırsın səni, işini avand eləsin. Düzdür, deyirlər instituta girmək müşkül məsələdir. Gərək arxanda böyük adamın ola, kirri pulun ola… Amma, day neynəmək olar, indi ki, bu fikrə düşübsən, get.
Tural anasına ürək-dirək verdi:
– Mən də eşitmişəm bu sözləri, ana, – dedi, – amma başıma batmır. Mən bilikli olandan sonra, biletimə düşən suallara cavab verəndən sonra kim kəsə bilər məni?
– Təki sən deyən olsun, oğlum.
– İşə düzələcəm, oxuya-oxuya işləyəcəm. Hər ay sənə xərclik də göndərəcəm… Amma səndən bir xahişim var. Əmim sənə pul versə, götürmə.
– Oğlum, inanmıram bu pəstəhadan sonra əmin bizə yaxın dursun, işdi, dursa da bir qara qəpik də almaram ondan, – anası onun saçını sığallayıb başını sinəsinə sıxdı. – Oğlum, day keçib, – dedi, – açılışmışıq. Gülbuta söhbəti səhihdi, ya elə-belə, ara sözüdür?
– Nə bilim, ana… Pis qızdır, səncə?
– Ona pis deyənin ağzına daş yamansın! Niyə pis olur, gül kimi baladır… Bəs, axı, beş il oxuyası olsan…
Ana sözünün dalını gətirmədi. Mətləbini Tural özü tamamladı:
– İstəyər gözləyər, istəməz özü bilər…
Bütün bunları yadına salan Turalın xəyalı yenə gəlib Gülbutanın üstündə dayandı. Öz-özünə: «Məni bağışla, Gülbuta, bu əhvalatı sənə danışa bilməzdim, axı, könlünə toxunardım sənin…» dedi.
– Yanınızda əyləşmək olar?
Tural xəyaldan ayrıldı. Gülbutanın saçlarını xatırladan söyüd saçaqlarını hələ də əlindən buraxmamışdı.
– Niyə olmur, yer mənim ha deyil.
– Dedim bəlkə cavan oğlansan, adamın-zadın…
Tural bir qoca qarıya, bir də onun qucağındakı qırmızı bantlı, pırpız tüklü qara küçüyə baxdı. Əzizi kimi necə də basmışdı bağrına küçüyü, necə də oxşayırdı onu.
Tural acı-acı gülümsəyib ayağa qalxdı. «Yəqin evdə çarpayıda yatırır bunu. Mənimsə gecələməyə yerim yoxdur. Doğrudan, neyləyəcəyəm? Artıq, toran qovuşur, bir azdan qaranlıq düşəcək, hara gedim, kimin qapısını döyüm?..»
Fikirli-fikirli irəliləyən, ürəyində aranı dağa, dağı arana daşıyan Tural bir də gördü ki, alma, armud, ərik, gilənar ağacları olan bir bağdadır. Qəribə idi. Bakıda, özü də dənizin lap sahilində meyvə bağı?! Bəs deyirdilər, Bakıda meyvə ağacı bitmir? Əhsən bunun bağbanına, baş varmış
