paltarından, ahəngdar yerişindən çəkmirdi. Çamadanların ağırlığı unudulmuşdu. Elə bil qız Turalı yedəyə götürmüşdü. Tural bu yedəkdə özünü çox rahat hiss edir, sanki yerimir, bir qov kimi qızın arxasınca uçurdu. «Gör zalım qızına necə yaraşır bu paltar. Necə kip tutub bədənini. Dağdan yumalasan da kol-kosa ilişəsi heç nəyi yoxdur. Görəsən Gülbuta belə geyinsə necə görünər?» Yükün ağırlığı altında Turalın dodağı qaçdı. Elə o dəmdəcə özünü danladı: «Deyirəm adam nə qədər arsız olarmış. Cibimdə bir qəpik pulum yox, vağzalda hamballıq eləyirəm, harada qalacağımı, nə yeyib-içəcəyimi, sabahkı günümün necə olacağını bilmirəm, başlamışam qızın şalvarına tamaşa eləməyə».
Tural ayıldı. Yalnız indi hiss etdi ki, üz-gözündən tər süzələnir. Teniskasının kürəyi su içindədir. Sinəsi dəmirçi kürəsi kimi qalxıb yenir. Daha neynəmək olardı? «Çünki oldun dəyirmançı, çağır gəlsin dən, Koroğlu!»
Tural güclə özünü maşına yetirdi. Ağsaç kişi gülümsər baxışlarla ona təşəkkür elədi, əlini cibinə atdı ki, pul versin, Tural qeyri-iradi dilləndi:
– Lazım deyil, əmi. Mən elə-belə…
Kişi eynəyini gözündən götürüb təəccüblə, qan-tər içində olan oğlana baxdı.
– Sən nə danışırsan, oğlum?..
Qız da oğlana müraciətlə:
– Vaxtın varsa, bizimlə gedək, – dedi. – Çamadanları beşinci mərtəbəyə qaldırmaq lazımdır.
Qızın sözləri ağsaç kişinin də ürəyindən oldu.
– Doğrudan ey, bu zindanları kim qaldıracaqdı yuxarı?
Əlbəttə, Turalın fikri başqaydı. Heç olmazsa 3–4 adama kömək eləmək istəyirdi ki, cibində beş-altı manat pulu olsun. Amma qızın sözündən çıxa bilmədi:
– Nə deyirəm, əgər lazımsa gedərəm, – dedi.
Ağsaç kişi sevinclə:
– Mən də indidən sənə təşəkkür edirəm, – dedi.
Qız sükanın arxasına keçdi. Kişi onun yanında əyləşdi. Turalsa arxada, sonra gətirdiyi çamadanların yanında özünə yer elədi. Qız soruşdu:
– Necə getdi işlərin, ata?
– Lap əla! Əsərimi demək olar ki, tamamladım. Moskvalı kolleqalarım tezislərimi yamanca bəyəndilər.
– Təbrik eləyirəm səni. ata!
– Çox sağ ol, qızım. Bir de görüm sənin işlərin necədir? Anan nə təhərdir, xəstələnib eləmir ki?
– Lap yaxşıdır anam. Elə hey sənin nigarançılığını çəkir. «Görəsən nə yedi, necə yatdı?..» Özümün də işlərim pis deyil. Radioda təzə mahnılarıma qulaq asdılar. 5 mahnımdan dördü bir səslə keçdi. Beşincinin də üstündə üç-dörd günlük işim vardı. İndi o da hazırdır. Sabah aparıb təhvil verəcəyəm.
– Çox yaxşı. Sevindirdin məni, qızım. Nə vaxt eşidirik mahnılarını?
– On-on beş günə yəqin eşidərik. Vaxtını hələ deməyiblər. Yəqin radioproqramda verərlər.
Qız maşını ustalıqla idarə eləyirdi. Adamların, maşınların arasından elə məharətlə şütüyüb keçirdi ki… Turalın maşından az-maz başı çıxırdı. Başı çıxırdı deyəndə ki, sürə bilirdi maşını. Məktəbdə öyrətmişdilər. Düzdür, yüngül maşın sürməmişdi. Bir neçə dəfə ona məktəbin sınıq-salxaq yük maşınını rayon mərkəzinədək sürmək qismət olmuşdu…
«Volqa» geniş asfalt küçələrlə şütüyüb hey yuxarı qalxırdı. Nəhəng heykəlin başına fırlanıb (Nərimanovun heykəli idi. Tural heykəlin şəklini kitabda görmüşdü.) uzun, beşmərtəbəli binanın həyətində dayandı. Düşdülər. Tural əvvəlcə maşının içindəki çamadanları götürdü. Hıqqana-hıqqana, qan-tər içində özünü beşinci mərtəbəyə çatdırıb çamadanları yerə qoydu. Yalnız indi başını qaldırıb nəfəsini dərdi. Cibindəki tər qoxulu, əzik-üzük dəsmalla boynunu, üzünü sildi. Qapının üstündə kiçik şüşə lövhədə yazılmışdı: «Professor Qaraxanlı».
Tural ürəyində dolandırdı: «Bəlkə, bizim kimya kitabımızı yazandır?» Nəfəsini dərib qızdan soruşdu:
– Kimyaçıdır atanız?
– Elədir. Bəs sən bunu haradan bildin?
– Bizim kimya kitabının üstündə adı olandır, görəsən? Hə, yaxşı tapmısan, özüdür ki, var.
Qapını ağ saçları səliqə ilə daranmış, əynində önlük olan nurani bir qadın açdı.
Tural çamadanları götürüb içəri apardı, qapının ağzına qoyub cəld də geri qayıtdı. Bu dəfə o biri çamadanları götürüb, heydən düşmüş, nəfəsi tıncıxmış halda beş mərtəbəni ikinci dəfə qalxdı. Onu tər yuyub aparırdı. Güclü əzələləri aşkar görünən qolu işıldayırdı. Qadın oğlanın vəziyyətinə acıyıb dil-ağız elədi:
– Yazıq uşaq əldən düşdü ki… Keç oğlum, keç içəri, bir hovur əyləş, nəfəsini dər.
Tural parıldayan parketə gözucu nəzər salıb:
– Çox sağ olun, xala, – dedi, – tələsik işim var, gərək gedəm.
Qadın əl-ayağa düşdü:
– Nə danışırsan, oğlum, elə şey olar? Qaraxanlının kandarına ayaq basasan, bir stəkan çay içməyəsən, bir tikə çörək kəsməyəsən?
– İsmət xanım düz deyir. Heç elə söhbət yoxdur. Bir stəkan çay içməsən, səni evdən buraxan deyilik. – Professor da arvadına havadar çıxdı. Qız da bir tərəfdən təkid etdi:
– Keç əyləş!
Tural gördü ki, ev sahibləri onu elə-belə, «xalaxətrin qalmasın» deyil, ürəkdən səhər yeməyinə dəvət eləyirlər. Düşündü ki, onların bu səmimi təklifini yerə salmaqla xətirlərinə dəyə bilər, öz mədəniyyətsizliyini, qanacaqsızlığını göstərər. Düzdür, Turalın ürəyindən keçirdi ki, professor ona üçdən-beşdən verər, o da çayxanaların birində sərbəst, minnətsiz əyləşib şirin-şirin salma çayla pendir-çörək yeyərdi. Day neyləmək olardı? Tural ev sahiblərinin mehribanlığından mütəəssir halda ayaqqabılarını çıxarıb otağa keçmək istədi. Arvad qoymadı:
– Onsuz da yır-yığış eləməliyik. Çıxartma, keç içəri!
Tural gözünün ucu ilə
