– toxunmaq olmaz. Əllərə öyrəşdirmək olmaz.
O çimdirilmiş, quru, tox halda yatmalıdır, amma yatmır. Sakit olmalı, barmaqlar ucunda gəzməli, pəncərələr pərdəylə örtülü olmalıdır. Sanki xəstəxana palatasıdır.
Qaydalar varsa, daha fikirləşmək nəyə lazım?
20. “HANSI TEZLIKLƏ YEDIRMƏLI” DEYIL, “SUTKADA NEÇƏ DƏFƏ YEDIRMƏLI”
Belə formulə edilmiş sual anaya azadlıq verir: qoy ona da, körpəyə də rahat olan bölgünü özü tərtib etsin.
Beləliklə, körpə sutkada neçə dəfə döş almalıdır?
Dörddən on beşə qədər.
Bəs döşdə nə qıdər müddət saxlamaq lazımdır?
Dörddən 45 dəqiqəyə kimi və daha çox.
Döş asan və çətin, böyük və kiçik miqdar südlü, rahat və yastı giləli, dözümlü və ağrılı olur. Uşaqlar həvəslə, şıltaqlıqla, tənbəlliklə əmə bilərlər. Deməli, hamı üçün bir resept ola bilməz.
Nümunələr.
Gilə pis inkişaf eləyib, amma dözümlüdür, yeni doğulan həvəslə əmir. Qoy döşü “işə hazırlamaqdan” ötrü tez-tez və uzun müddət əmsin.
Süd çox, körpə zəifdir. Yemləmə qabağı südün bir hissəsini sızdırıb axıtmağa və körpəni çalışmağa məcbur etməyə cəhd edək. Öhdəsindən gələ bilmir? Onda əvvəlcə döşü verməli, südün qalanını isə sızdırmalı.
Çətin döş, ləng körpə, yalnız on dəqiqədən sonra əmməyə başlayır.
Bir udma hərəkəti bir, iki, beş əmmə hərəkətinə uyğun gələ bilər. Udlaqdakı südün miqdarı müxtəlif ola bilər.
Körpə döşü yalayır, əmir, amma udmur, gec-gec udur, tez-tez udur.
“Hamısı çənəsi boyu axır”. Bu, südün çox olmasından da baş verə bilər, az olmasından da, acmış körpə qüvvə ilə əmir və dərhal bir neçə ilk udumdan boğulur.
Ana və körpəni görmədən necə reseptlər vermək olar?
“Sutkada on dəqiqəlik beş dəfə yemləmə” – bu, ölü sxemdir.
21
Tərəzisiz döş yemləməsi texnikası yoxdur. Körpəni çəkmədən verəcəyimiz bütün təlimatlar gizlənpaç oyunu olacaq.
Körpəni çəkmədən onun üç, yoxsa on xörək qaşığı süd əmdiyini heç vaxt öyrənə bilmərik. Onun nə qədər sürəkli, uzun müddət, bir, ya iki döşdən əmməli olduğu bundan asılıdır.
Tərəzi həqiqətdə olanı bizə deyirsə, müdrik məsləhətçi ola bilər, ancaq körpənin “normal” artımının mütləq sxemini almaq istəsək, tərəzi ziyanlı da ola bilər.
Necə çəkməli?
Axı burası maraqlıdır: qamma və etüdlərə yüzlərlə saat sərf etmiş, tərəzi ilə tanışlıq zəhmətini isə hədsiz yorucu sayan analar var. Yemləmədən əvvəl və sonra çəkmək? Necə əziyyətlidir! İlahiləşdirilmiş ev “həkim”i olan tərəzini diqqətlə və işgüzarcasına yanaşan analar da var.
22
Bir uşaq nəslinin süd, yumurta, ət şüarı ilə böyüməsini, digərinin isə sıyıq,meyvə, tərəvəz almasını nə ilə izah etməli?
Bunu kimyanın inkişafı, maddənin dəyişməsi sahəsində dəyişikliklər ilə əlaqələndirmək olar. Amma bu meyllərin mahiyyəti daha dərindir.
Yeni pəhriz elmin canlı orqanizmə hörmətinin, onun azad seçiminə etibarının ifadəsidir.
Sələflərimiz körpəyə zülal və yağ verərək, orqanizmin inkişafını xüsusi seçilmiş pəhrizlə stimullaşdırmağa çalışmışlar, bu gün körpəyə hər şey veririk – qoy canlı orqanizm ona nə lazım olduğunu, nəyin faydalı olduğunu özü seçsin, qoy imkanları, sağlamlıq ehtiyatları, potensial inkişaf enerjisi dərəcəsində müstəqil qərar versin.
Körpə verdiklərimizin yalnız bir hissəsini mənimsəyir. Buna görə də hər cür zorakılıq ziyandır, istənilən kənaraçıxma özündə təhlükə gizləyir.
Hətta, ümumiyyətlə, düzgün hərəkət edərək, əhəmiyyətsiz səhv buraxa bilərik, amma bir neçə ay ərzində onu daim təkrar edərək, körpə orqanizminin inkişafını korlayar, yaxud onu tormozlayarıq.
Nə vaxt, necə və nə ilə yemləməli?
Artıq körpəyə bir litr döş südü kifayət etməyəndə, orqanizmin reaksiyasını müşahidə edərək, onu tədricən – zövq və meyllərindən asılı olaraq – hər şey ilə yemləməyə başlamaq lazımdır.
23. BƏS UN?
Sağlamlıq haqqındakı elmi sağlamlıqla alverdən fərqləndirmək lazımdır.
Saçların artımı üçün maye, diş eliksiri, dərini cavanlaşdıran pudra, dişlərin meydana çıxmasını yüngülləşdirən un – bütün bunlar böyük hesabla elm üçün rəzalətdir, belə şeylər heç vaxt onun qürur mənbəyi, məqsədi, yaxud vəzifələri ola bilməz.
Fabrikant onun ununun normal mədə işləməsi təminatı verdiyini və çəkinin artmasını vəd edir, yəni ananı ovunduranı və körpənin xoşuna gələni verir. Amma un toxumalarda mənimsəmə vərdişi yaratmır və toxumaları yağla bürüyərək, onları ərköyünləşdirə bilər, müqaviməti aşağı salır, infeksiyaya qarşı immunitet, həyat qüvvəsi vermir. Ehtiyatla, altdan-altdan da olsa, şübhə oyadaraq, sakitcə lağım ataraq, obıvatelin zəifliklərini şirnikdirərək və razı salaraq, həmişə döşü diskreditasiya edir.
Kimsə etiraz edər: unu dünya miqyaslı alimlər qəbul ediblər. Bəli, amma axı alimlər də insandır, onlar arasında az-çox bəsirətli, ehtiyatlı və yüngül xasiyyətli, ləyaqətli adamlar və yalançılar var. Onlardan neçəsi elm generallığına istedadla deyil, diribaşlığın, yaxud var-dövlətin, yüksək mövqenin köməyilə soxulub. Elm bahalı emalatxanalar tələb edir və onları yalnız əsl kəşflərə görə deyil, yarınmaq, ikiüzlülük, maxinasiyalar, intriqalar hesabına da əldə etmək olar. Bir dəfə mən vicdansız bir kütün iyirmi illik vicdanlı tədqiqatların nəticələrini dəfn etdiyi iclasda iştirak etməli olmuşdum. Səs-küylü beynəlxalq qurultayda məhv edilən qiymətli kəşfə və onlarla “ulduz”un təbliğ etdiyi, fərşivə olduğu aşkara çıxan müalicə preparatına bələdəm. Məhkəmə tədqiqatı başlandı, qalmaqalı tez xətm etdilər.
Unu kimin tərif
