align="center">24
Körpənin temperaturu var.
Zökəm.
Bu, çox təhlükəlidirmi? Bəs nə vaxt sağalacaq?
Bizim cavabımız biliklərə və müşahidəyə əsaslanan düşüncələrin yekunudur.
Beləliklə, güclü körpə xəstəliklə bir-iki günə bacarar. Əgər xəstəlik ciddi, körpə isə zəifdirsə, nasazlıq bir həftəyədək uzana bilər.
Yaxud, deyəlim, bekara xəstəlikdir, ancaq körpə olduqca balacadır. Südəmər uşaqlarda zökəm selikli burundan tez-tez boğaza, traxeyaya, bronxlara keçir. Özünüz buna əmin ola bilərsiniz.
Nəhayət, analoji halların yüzündən doxsanı tez sağalma ilə bitir, yeddisində nasazlıq uzanır, üçündə ciddi xəstəlik inkişaf edir və hətta ölüm də mümkündür.
Doğrudanmı, yüngül zökəmin arxasında başqa xəstəliyin gizlənməsi mümkündür?
Amma ana ehtimal deyil, dəqiq cavab tələb edir.
Diaqnozu burun ifrazatı, sidik, qan, onurğa beyni mayesinin tədqiqatilə tamamlamaq, rentgen şəkli çıxarmaq, mütəxəssislər çağırmaq olar. Onda diaqnozda və anemnezdə, hətta müalicədə etibarlılıq faizi artar. Amma bu plyus dəfələrlə aparılan baxışların ziyanı ilə, hər biri saçında, paltarının qırışlarında, tənəfüsündə daha dəhşətli infeksiya gətirə bilən çoxsaylı həkimlərin iştirakı ilə sıfra aparmayacaqmı?
O harda soyuqlaya bilərdi?
Bundan can qurtarmaq olardı.
Ancaq bu, yüngül xəstəlikdir, bir həftə, bir ay sonra qarşılaşacağı daha ciddisinə qarşı durmaqdan ötrü körpəyə qüvvə verməzmi, beynin, vəzilərin, qanın tərkib hissələrinin termiki mərkəzinin müdafiə mexanizmini yaxşılaşdırmazmı? Məgər körpəni nəfəs aldığı və bir kub santimetrində minlərlə bakteriya olan havadan izolə edə bilərikmi? Bu, istədiyimizlə güzəştə getməyə məcbur olduğumuz arasında yeni toqquşma, ananı biliklə deyil, yaxşı körpə böyütmək üçün zəruri olan ağılla silahlandırmaq üçün daha bir cəhd olmayacaqmı?
25
Ölüm zahı qadınları biçən zamanlarda yeni doğulan körpə barədə fikirləşməyə vaxt yox idi.
Ona diqqəti doğuş zamanı aseptika və kömək ananın həyatına təminat verəndə göstərdilər. Ölüm yeni doğulanları biçən vaxtlarda elmin bütün diqqəti xırda butılka və bələklərə konsentrasiya olundu. Bəlkə körpənin bir yaşına kimi yalnız vegetativ deyil, psixi inkişafından, şəxsiyyətindən, həyatından da danışmağa başlayacağımız saat uzaqda deyil. İndiyə kimi görülmüş iş əhəmiyyətsizdir, bu, hətta, işin başlanğıcı da deyil.
Psixoloji məsələlərin və yeni doğulanın somatikası ilə psixikası arasındakı sərhəddə yerləşən məsələlərin sonsuz sırası. Napoleon ürəkkeçmədən əzab çəkmişdir. Bismark raxitli olmuşdur. Hər bir peyğəmbər və cinayətkarın, qəhrəman və xainin yetişmiş insan olana qədər körpə olduğu mübahisəsizdir. İnkişaf, diferensasiya və müəyyənləşməyə qədər fikir, hiss və səylərin mənbələrini tədqiq etməyə, onların nədən ibarət olduğunu öyrənməyə hazırlaşaraq, ona, yeni doğulana müraciət etməliyik.
Yalnız eşidilməmiş nadanlıq və yuxarıdan aşağı baxma halında yeni doğulan körpədə anadangəlmə temperament, intellekt qüvvəsi, əhval-ruhiyyə və həyat təəssüratlarından cəmlənmiş, kəskin şəkildə cizgilənmiş fərdiliyin əks olunduğunu görməmək mümkündür.
26. YÜZ YENI DOĞULMUŞ KÖRPƏ
Hər birisinin çarpayısı üzərinə əyilirəm. Onlar müxtəlifdir: biriləri bir həftə, digərləri aylarla yaşayıb, müxtəlif çəkilidirlər və “əyrilərinin” müxtəlif keçmişləri var, xəstə olanlar və sağalanlar, sağlamlar və canlılar arasında güclə duruş gətirənlər də var.
Müxtəlif baxışlarla – sönük, pərdə çəkilmiş, ifadədən məhrum, inadlı və xəstə halda mərkəzləşmiş, canlı, dostcasına və meydan oxuyan baxışlarla qarşılaşıram. Təbəssümlər də – mehriban, gözlənilməz, dostcasına, yaxud diqqətli öyrənmədən sonrakı təbəssümlərdir, ya da təbəssümümə və xoş sözümə cavab təbəssümüdür.
Başlanğıcda mənə təsadüfi görünən şey gündən-günə təkrar olunur. Qeydə alıram, inanan və inanmayanları, təmkinli və şıltaqları, şən və tutqunları, qərarsız, qorxudulmuş və qeyri-səmimiləri ayırıram.
Həmişə şən körpə: yemləmədən əvvəl və sonra gülümsəyir, oyadılmış və yuxulu halda göz qapaqlarını qaldırır, gülümsəyir və yuxulayır. Həmişə tutqun: narahat halda, az qala, ağlayaraq, salamlaşır, üç həftə ərzində cəmi bir dəfə ötəri gülümsəyib…
Uşaqların boğazını nəzərdən keçirirəm. Canlı, coşqun, qaynar etiraz. Yaxud istəksiz halda ağız-burnunu əyir, dözümsüzlüklə başını bulayır və artıq sevinclə gülümsəyir. Ya da anlayana kimi… yad əlin hər bir hərəkətinə şübhəli həssaslıq, hiddət partlayışı var.
Kütləvi, saatda əlli ədəd çiçək peyvəndi. Bu, artıq, eksperimentdir. Yenə birilərində ani və qərarlı, digərlərində tədrici və inamsız, üçüncülərdə biganə reaksiya var. Biri təəccüblə məhdudlaşır, digəri narahat olur, üçüncü həyəcan təbili çalır; biri özünə tez gəlir, digəri uzun müddət xatırlayır, bağışlamır.
Kimsə deyəcək: bəs südəmər yaşda? Doğrudur, amma yalnız müəyyən dərəcədə. Bəs oriyentasiyanın tezliyi, yaşananın xatirəsi? Biz cərrahla tanışlığı ağrılı yaşamış uşaqlar tanıyırıq, onlara kamfora ilə ağ emulsiya verildiyinə görə süd içmək istəməyən uşaqların olduğunu bilirik.
Məgər yetişkin insanın psixi simasına nə isə başqa bir şey təsir edirmi?
27
Birinci yeni doğulmuş körpə
Doğulan kimi dərhal soyuq hava ilə, sərt bələklə, xoşagəlməz səslərlə, əmmə işilə yola getdi. İşgüzarlıqla, haqq-hesabla, cəsarətlə əmir. Artıq gülümsəyir, artıq qığıldayır, artıq əllərinə hakimdir. Böyüyür, tədqiq edir, kamilləşir, sürünür, gəzir, qığıldayır, danışır. Bu necə və nə vaxt baş verib?
Sakit, heç nə ilə pozulmamış inkişaf.
İkinci yeni doğulmuş körpə
Əmməyi öyrənənə kimi bir həftə keçdi. Bir neçə narahat gecə. Rahatlıq həftəsi, bir günlük fırtına. İnkişaf ləngdir, dişlər çətin çıxır. Ümumiyyətlə isə, müxtəlif
