н тирноқлари билан кучанарди ерга тираниб. Ариқнинг лойқа суви тинарди эски тунука тоғарада, бепарво барча азобга, секин липиллаб.
Она ўлимни эрмак қиларди бир бахтиёр бола туғмоқлик учун. Аммо мен дунёга бахтли бўлиш учун келмаганман! Бекор кетди шунча лойқа сув ва дод-войинг!
Ерни ёргудай бақириб бўшалдинг ва шошиб тикилдинг ёшдан хиралашган тим қора кўзларинг билан қизғиш ва ориқ этимга.
Ҳарқалай, чигиртканинг оёқларидай қимирлаб турарди сен туққан иссиқ бир туюр гўшт.
Йиғладинг, кулдинг. “Ўлик бола туғиб қўймадим-ку” деб, сўнг яна ва яна шукур айтдинг Аллоҳга! Айтавердинг пичирлаб, шодлаб кўксинг…
Бехабар эдинг-да, ўқиёлмас эдинг қонсиз ва рангсиз, ириган пиёздай юмшоқ пешонамга ёзилган қарғишни шу он.
Ҳа, ўша он ёнаётган одам чўғдай учиб сувга урган каби ўзини қуёш ҳам ботиб кетди даҳшатдан қизариб, қонаб.
Азалдан йўқ эди насибам бахтдан, толедан, фақат билардимки, тирик эдим ўзгалар қони, жони ва гарданига илинган лаънатлар учун. Эскидан қолган бир капгир қарғиш бадалига ҳаво ўтиб турар эди томоғимдан қум сизгани каби чанқаган саҳройи танасига. Аммо бу лаънат эгасининг қабри қани, қаердан келмоқда балолар? Ҳеч билмас эдим, топа олмасдим қанча қидирмай!
Маломат қилдим, сўкдим, тақдири азални ғорат этдим, нолидим, ёлвордим ёлғиз Худога. Бари ҳавога учди, худди кетар чоғи келинчак ота уйидан тўккан ёшлари чимилдиққа етар-етмас аригандек шундоқ ҳам нафаси қисқа бўлди юракда аҳднинг, мақсаднинг!
Кўп ҳам куттирмади, олти ойлик – тилсиз гўдаклигимда бошланди бари. Ва сўнгги бор ўша куни Аллоҳга ёлвориб йиғладим: “Менинг пешонамга неларни ижод этдинг-а?! Қаердан ёғилмоқда бунча лаънатлар? Фалакнинг қай томонида беркинганча режа тузар кир ниятда қора булутлар?!”
Шундан буён фақат куламан, жаноза ўқидим ҳайқириб кўз ёшларимга.
Йиғини буткул кўмдим миллатим мозорларига.
Мен яшамаяпман.
Мен мудраганча куляпман! Ўлсам, жисмим қолиб, қабрга ғариб кулгим кўмилар ўралмай сурпга, сарпога!
Мен ер билан ўйнашиб ўсдим, у билан тиллашиб улғайдим!
Ерга етти марта йиқилган боланинг кўзидан ўт эмас, сўз отилади. “Ҳе, сенинг онангни…” – тупроқни тепиб-тепиб, сўкиб-сўкиб катта бўлдик.
Бало келса-келмаса, ерга тупуриб-тупуриб ўтдик.
Ғазабимиз унга, қон тўксак, тер тўксак, нохос қисталсак, севсак, исталсак ва оқибат ўлигимиз ҳам унга.
Нимага?
Қачонгача бор хорлик ерга?
Қачонгача бадалини шу тупроқ тўлайди?
Мен яқинларим ўлимида ёлғиз уни айбдор билдим.
Барини у ютиб кетди, йўқ қилди шафқатсиз ва меҳрсиз шу тупроқ!
“Қачон одамга тўясан сен?”
Сўнг билдимки, оиламни қутқарган она ер экан!
Момом бўйчан, боши катта, қошлари сийрак, кўзлари кўм-кўк, қўллари, бармоқлари узун-узун, гап-сўзи дадил, қишин-ёзин икки бети қип-қизил бўлиб ёниб турадиган кампир эди. Кексайган бўлсалар-да, бир келиндан кўп қимирлар, бутун оиланинг ичиш-емишини гарданидан қўймаган, аниқроғи, ҳеч кимга бермаганди.
У икки оёқда тик ўлишни истарди, худди баҳодирлардай.
Юзи доим қизариб тургани етмагандай, мен саволга тутавериб ичини ҳам ёндирардим.
Момомни қийнаган, йиғлатган ёки кулдирган бўлсам, ўзимга боғлиқ бўлмаган сўроқлар эвазига эди. Мен доим ичимдаги саволларга жавоб изладим: “Ким ва улар қаерда?”
Момом жавобдан қочиб жеркиб қоларди:
– Бор, бор-эй, калламни ёқиб единг! Муштдай бўлиб ёмон саволлар берасан, ким ўргатяпти сенга?
– Билмайман, ўзи келади, момо… – кейин яна тилимни тия олмайман. – Отангиз ким ўтган ўзи? Унинг балоси ураётгандир менга?
– Нима?! – кўк кўзлари чақнаб кетади, сўнг тезакни сомонга зарб билан уриб, жаҳл билан бақиради: – Тил теккизма отамга! Улар ер тирнаган – деҳқон бўлган! Кўп кун кўрмай эрта ўлган, бечора. Гуноҳ қилиш учун ҳам яшаш керак. Ҳов, ана бобонгдан сўра, не бало келса, бошимга ундан учади.
Молнинг тезаги ҳар тараф сочилади, мен жуфтакни ростлаб қоламан!
Бобом қишлоқда қирқ йил ўқитувчилик қилган, аммо саволларимга аниқ жавоб билмайди, балки бола билиб айтмайди.
Ота-онам – савол!
Ота-онам – завол!
Онам бутун дунёга ваҳима қилиб мени туққан-у, олти ойлигимда отам билан бирга ёниб кетган. Қишлоқ пахтасига қўшилиб, худди унда ўрмалаётган бир чумоли каби сонияда куйиб қолишган. Гувиллаб, балки жазиллаб, балки тутаб, балки ўкириб, балки
