ёғига ҳаққимиз йўқми?
– Асло!
Лола ҳозир Берлиннинг талабаси, кўз жарроҳи бўлади.
У менга ширин кулганча. “Ўзбекларни йиғламайдиган қиламан”, – деган. Мен бу ниятига доим қарши турганман. Бир мен йиғлай олмаслигим етмайдими, ахир?
Нақадар даҳшат, умрингда ҳеч бўлмаса бир марта Ватанинг учун тўка олмасанг ёш!
Бундан ортиқ бахтсизлик бўлиши мумкинми?
Аммо йиғламайдиган кўзлар бошқа пайдо бўлишига сира ишонмайман. Биз баҳор каби ёш тўкишни яхши кўрадиган халқмиз. Айниқса, бор-будимиздан айрилганда. Менинг ҳеч қачон мулким бўлмаган, ҳозир ҳам йўқ. Шунинг учун ҳам йиғламасман, балки.
Мен қизиққан тарих бор, кутубхонам, севгилим бор, Самарқандим. Аммо менинг бойлигим ҳеч қачон бўлмаган, ҳозир ҳам йўқ. Лекин улкан хазина ташлаб кетаётган одамдай ўлимдан қўрқаман.
Тилим “ота”, “она”, “бобо” ёки “момо” эмас, “ўлим” сўзи билан чиққан. Аниқ эслайман, бу пайтни менга ўхшаган телбаларгина эслай олади!
Отам ва онам ёнди.
Олти ой бўлганди оёқ-қўлини йиғиштирганига онамнинг, кўкраги тўла сут эди. Ризқим куйди.
У пайт энди қўлимни шимишни ва ҳар икки томонга ағдарилишни ўргангандим. Онамнинг оппоқ кўксини кўрганимда тамшаниб, табассум қила бошлагандим. Лабларим бўйсунарди ўша пайтлар.
Оппоқ пахтага ўхшаб ёниб кетди бари. Отам кўпроқ куйганди онамдан. Бечора аёл шу ҳолатда ҳам эридан ўтиб кетмаган, отам эса кўпроқ куйишни истагандек хотинидан.
Менга ўша куниёқ хотира сандиғи очилади.
Буларнинг бари туш эмас, жажжи онг сандиғига сингдирилганига ишонаман.
Хуллас, олти ойлигимдан эслай бошлайман. Қуёшнинг чиқиши, ботиши, шом ва ўлим.
Момом сариқ гулли кўйлакда эди. Ғингшийверганимдан ҳусайни узумидай чўзиқ бошли, қуруқ эмчагини оғзимга солиб қўйди. Сут чиқмади қанча тамшанмай. Шунда биқинидан чаён чаққандай бақириб, момом мени отиб юборади. “Ўлим – дейди, – бахтиқаро етим”, – дейди қичқириб, сочини юлиб, кўк кўзларини, ерни тешиб, тирнаб ўкиради, қақшайди, қалқийди, бигиз тиққандай сапчийди, уради, тепади, уввос тортади. Боласи ўлганини эшитади яна бир она! Урушда эмас, тинчликда пахтага қўшилиб ёниб кетган ўғли, сира қаҳрамон эмас у.
Мен олти ойлигимда оппоқ эмчагимдан – онамдан айрилдим. У менинг сутим эди, куйиндимга айланди. Қайнаб-қуриб, онам қобирғасига қиринди бўлиб ёпишади.
Отам ишдан келиши билан кучимга куч қўшилиб, кўпроқ ғинг-ғинглаб қолардим. Эгнига ёпишган пахтани қўли билан ишқалаб туширишни яхши кўрарди. У соқолини жуда кам қиртишларди. Шунинг учун ҳар сафар мени ўпганда юзимга сонсиз қора тиғлар ботарди ва мен йиғлардим. Ўша пайт чиндан уддалардим кўз ёшини. Ёқимли оғриқ, тер ва пахтанинг ачимсиқ анқиши димоққа ота ҳиди бўлиб урилади.
Дунёдаги энг катта ва кучли одамни ҳис қилишга ўргангандим. Мени ўлим кучимдан айирди, бутун умрга кучсиз қилди. Ўлим йиғимдан жудо қилди. Олти ойликда мени етим қилди.
Бобомнинг ҳовлиси узоқ ва яқиндан ўликнинг ҳурмати учун келган уруғлар билан тўлади. Улар шу иззат учун овоз
