эзли торган була…
Ишек уючы
Римзил Вәлиевме?.. Үземе?! Кызык кеше. Беркайчан да төшенкелеккә бирелеп үз-үзен изаламас, шуңа күрә аның гәүдә авырлыгы да көннән-көн олыгаю ягына арта бара.
Әүвәл ул, «Агитатор блокноты» чыгарырга дип, газета-журнал нәшриятына эшкә килде. Үзенә бирелгән бер ярым бүлмә арасын бикләп, гел уйламаган җирдән яңа ишек тиште дә эштән китеп барды. Артыннан «Офык» журналы чыгып калды…
«Идел» журналының баш мөхәррире булып килгәч, Язучылар берлеге бинасында аңа берьюлы дүрт-биш зур-зур бүлмә бирделәр. Римзил Вәлиевнең фантазиясенә монда чикләнмәгән мөмкинлек иде. Башта ул каушап та калды шикелле. Аннары… тотынды, мин сиңа әйтим, тотынды, җиң сызганып… Стеналар умырылып төшә – яңа ишек пәйда була, кичәге ишек турында – стена. Ике ел эчендә астын өскә китерде бу революциягә кадәр төзелгән бинаның. Ишек тишәр урын беткәч, Римзил әфәнде утырып бер уйлады да тәвәккәл генә кулын селкеп китеп тә барды. Артыннан «Идел» нең менә дигән саннары бер-бер артлы чыгып калды.
Аурупага Пётр патша тәрәзә тиште, дигән булалар. Урысның ул чордагы тәрәзәсе татарның мунча төнлегеннән зур булмаганын да онытмыйк… Ә менә Римзил әфәнде егерменче гасырның туксанынчы елларында беренчеләрдән булып «Азатлык» ка, ягъни Аурупага, киерелеп, ишек тиште.
Аннары… «Дөнья» газетасы чыгарыр өчен, аңа «Казан» милли-мәдәни үзәгеннән урын бирделәр. Әмма бу газетаны чыгару шома гына бармады. Сәбәбе Римзил әфәнденең булдыра алмавында түгел иде, әлбәттә. Сәбәп башкада иде… Әлеге бина Ленин мемориалы булырга тиешле иде, тере кешеләр өчен түгел, ә үлгән кеше өчен исәпләнгәнгә, бу бина бик тырышып мәрмәрдән һәм затлы агачтан салынган иде. Ни талпынып карады Римзил әфәнде, ничек кенә бәргәләнмәде – юк, яңа ишек урыны тишәргә тәки ирек бирмәделәр үзенә. Стена җимереп ишек тишкәндә генә яңа дәрт, илһам алырга гадәтләнгән Римзил әфәнде, җанын кая куярга белмичә, әле анда, әле монда сугылды да… Мисырга Тутанхамон пирамидасын карарга дип китеп барды. Каһәр суккан фиргавеннәр пирамида төбенә ишекне безнең эрага кадәр үк тишеп куйганнар икән шул. Әмма утырып уйлар уйлар өчен яратылмаган Римзил әфәндене туктатам димә. Ул ничә гасырлар буе эшсез яткан сфинкска, күз кысып, баш селки дә Мисырдан Шәрыкка китеп бара.
Бүгенге көндә ул, каян ишек тишәргә була икән дип, таяк белән суккалый-суккалый, меңнәрчә чакрымнарга сузылган Бөек Кытай стенасы буйлап бара, диләр. Әгәр кытайлар аңа ишек тишәргә рөхсәт бирсәләр, үз иероглифлары белән ул аларга менә дигән журнал чыгарып бирәчәк.
Ниһаять, газета-журнал чыгарып кына баеп булмасын аңлаган диләр Римзилне. Соңгы вакытларда ул Бөтендөнья татар радиосы ачып мәш килә. Татар кылыч белән дөньяны яулый алмады, эфирда Җир шарын урап алачак, дип әйтә, ди. Моның өчен ике антенна кую җитә икән. Берсен – Керкәле тау башына, икенчесен Хеопс пирамидасы очына куясы да… Аннары инде… Яңгырат, әйдә, «Баламишкин» ны, татарым, экватор әйләнәли!
Хикмәт нәрсәдә?
Сиксәненче еллар.
