йомгалый да өстәлгә ташлый.
– Тукай булган. Такташ булган. Туфан, Хәким… Ә монда… Гай-нет-ди-нов! Кит-кит, кит, күземә күрсәтмә, энекәш. Гай-нет-ди-нов дигән шагыйрь була димени?!
Хәйдәр бу вакыйганы Язучылар берлегенең пропаганда бюросында бик уфтанып сөйләп утырды. Эльс Гаделев, аның хәленә керергә теләп, бәрхет тавыш белән, дикторларча сабыр гына:
– Чынлап та, фамилияң бик үк уңышлы түгел икән шул, егетем, – диде. – Бәлки, әтиеңнең исемен алырсың фамилия итеп… Шагыйрь кешегә килешә ул. Әтиеңнең исеме ничек әле?
Хәйдәр Гайнетдинов, теше сызлаган сыман, чыраен сытыбрак:
– Гайфетдин, – диде.
– Озынрак икән шул… Атаңның исеме дә бармый. Исемнең хикмәте бар аның… Менә син Тукай урынына Хуҗиәхмәтов дигән фамилияне куй – тарала да төшә… Менә мин үзем дә… Өч Сибгат Хәкимлек шигырьләрем бар югыйсә, чыгармый торам… Ник дисәң, фамилиям «гад» дигән тамырдан ясалган. – Тәмәкесен тартып бетергәндә, Эльс Гаделевнең йөзе яктырды: – Башка килми тора икән! Коткарып була сине, егетем! Туган авылының исемен псевдоним итеп алган шагыйрьләр дә әдәбият тарихында байтак бит. Әйтик: Укмасый, Чокрый, Утыз Имәни… Синең авылыңның исеме ничек?
Хәйдәр өметсез кыяфәт белән башын аска иде дә:
– Дүртмунча шул… – диде.
Бу исемне ишеткәч, Эльс Гаделевнең мул авызы ачылып, көләргә дә, еларга да белмичә чарасыз калды. Аның инде юатыр сүзе калмаган иде бугай.
– И-и, бу яктан да бәхетең юк икән, егетем… Авыл кырыегызда берәр тау юкмы?
– Бар, Чабак тау бар…
– Хәйдәр Чабаклы… Бу да бармый. Бигрәкләр дә бәхетсез икәнсең шул.
Әмма ничек кенә булса да шагыйрьне коткарырга кирәк иде. Уйлаша торгач, юлы табылды. Фамилияне бөтенләй кыркып ташларга дигән фикергә килделәр. Ә нигә, бер дә гөнаһ түгел, Зөлфәт яза бит әле, Мөхәммәд пәйгамбәрнең дә фамилиясен искә төшергән кеше юк.
Шулай итеп… Хәйдәр фамилиясен ташлады һәм… шигырь язмый башлады.
Ни бит…
Илдар Юзеев белән җырчы Рафаэль Сәхәбиев урамнан баралар икән. Каршыларына композитор Зиннур Гыйбадуллин килеп чыккан. Күрешкәч, ул, Сәхәбиевнең җиңеннән тотып:
– Ниме?.. Ни бит син, чукынчык! Бик нитеп тордылар әле сине радиода. Мин дә ниттем. Минем теге нине нитәрсең инде. Нитмә, яме! Нитеп бетергәч, миңа нитәрсең дә… Нитеп нитәрбез. Тизрәк нитәргә иде бит! – дигән.
– Ярар. Ниткәчтеннән нитәрмен, Зиннур абый, – дигән Рафаэль Сәхәбиев.
Икесе генә калгач, Илдар Юзеев:
– Ни хакында сөйләштегез сез, Рафаэль, берни аңламадым? – дигән.
– Бик гади ул, Илдар абый. Аңа бераз күнегергә генә кирәк. Зиннур Гыйбадуллин: «Хәлләрең әйбәтме? Шәп җырчы бит син, чукынчык! Бик мактап тордылар әле сине радиода. Мин дә макташтым. Минем теге җырны өйрәнерсең инде. Сузма, яме! Өйрәнеп бетергәч, миңа шалтыратырсың да… очрашып алырбыз. Радиога тизрәк яздырырга иде бит!» – диде. Ә мин: «Ярар, өйрәнгәч хәбәр итәрмен, Зиннур абый», – дип җавап бирдем, – дип шәрехләп чыккан Рафаэль Сәхәбиев.
– Кызык
